Frjáls verslun - 01.01.1975, Page 21

„SOKAIYA”
Það er óhætt að segja, að forráðamenn stærstu fyrirtækja
Japans hafa meira gaman af öllu öðru en að halda, árlega
aðalfundi. Fyrir 1500 „sokaiya“ eru þessir fundir aftur á
móti allgóð tekjulind, en „sokai“ þýðir aðalfund'ur og „ya‘‘
sérfræðingur. Skömmu áður en aðalfundur viðkomandi
stórfyrirtækis hefst, koma fyrrgreindir „sokaiyar“ á að-
alskrifstofuna og hóta að spyrja mjög viðkvæmra spurn-
una, þar sem framkvæmda-
stjórarnir sátu. En fólkið
kom aftur á næsta aðalfund
Chisso-félagsins í Osaka, og
þá hafði Kenichi Shimada,
stjórnarformaður „sokaiya“-
menn umhverfis sig og lauk
lögboðnum aðalfundarstörf-
um á 7 mínútum. Hávaðinn
á fundinum var slíkur, að
ekki ein einasta sál heyrði
rödd stjórnarformannsins.
inga, eða efna til óláta á aðalfundinum, en það er nokkuð
sem ráðamennirnir vilja fyrir alla muni losna við, hvað
sem það kostar.
Til þess að losna við ó-
þægindin, sem stafa af „so-
kaiya“ vandræðamönnum,
er þeim borgað fyrir að
snúast á sveif með stjórn
fyrirtækisins á aðalfundin-
um. Þegar fundurinn hefst,
sjá umræddir aðilar til þess,
að aðrir hluthafar fái ekki
tækifæri til að spyrja
spurninga eða gera athuga-
semdir, sem koma stjórn og
forráðamönnum félagsins
illa. Þar að auki styðja þeir
allar tillögur, sem koma frá
stjórninni á fundum.
„Sokaiyar“ lifa á því að
ráðamenn japanskra fyrir-
tækja hafa mikla andúð á
því að ræða viðkvæm
rekstrarmál fyrirtækjanna á
opnum aðalfundum. Þar að
auki þagga þeir niður í for-
vitnum hluthöfum, sem
vilja fá svör við spurning-
um sínum.
„Forstjórar líta ekki á
minnihluta hluthafa sem á-
kveðinn varnagla fyrirtæk-
isins eða eftirlitsaðila. Þeir
líta á hluthafa sem fólkið,
er aðeins leggur fram fjár-
magnið“, sagði einn jap-
anskur framkvæmdamaður.
Yasumitsu Nihei, prófessor
við Keodiáskóla bætir við:
„Hugmyndin um almenn-
ingshlutafélög varð ekki til
fyrr en eftir seinni heims- u
styrjöldina í Japan og stóru
fyrirtækin eru vön og ráða
öllum sínum málum sem;
einræð væru. Þau vilja að-
eins að fólkið leggi fram fé
sitt sem aukafjármagn til
fyrirtækjanna og vilja ekki
bera ábyrgð gagnvart fólk-
inu“.
Aðalfundur Morinaga-
mjólkurfélagsins var t. d.
haldinn á afar óheppilegum
tíma, þ. e. a. s. skömmu
eftir að málaferli risu upp
vegna þess að ungabörn,
sem drukku mjólk frá Mori-
naga, urðu alvarlega veik.
Isamu Onu, forstjóri, 'hét
því að svara spurningum
um þetta mál á aðalfundin-
um, en nokkrir aðilar,
hlynntir foreldrum barn-
anna, höfðu fest kaup á
hlutabréfum til þess að fá
rétt til aðalfundarsetu. Þeg-
ar spurningar um bætur og
afleiðingar sjúkdómsins
komu fram á íundinum, á-
kvað stjórnin að slíta fundi,
en þá hafði aðalfundurinn
staðið í 13 mínútur.
Þegar Chisso-félagið hélt
aðalfund sinn, skömmu eft-
ir að hafa tapað málaferlum
vegna kvikasilfurseitrunar,
mættu mörg fórnardýranna
og aðstandendur þeirra á
fundinum til þess að ræða
um bæturnar. Forráðamenn
félagsins réðu þá hóp „so-
kaiya“ og auk þess nokkra
vöðvastælta starfsmenn til
þess að koma í veg fyrir að
fólkið gæti ráðist upp á sen-
Kostnaður við fundina
nemur milljónum.
Einn ráðamaður lögregl-
unnar segir, að sum fyrii’-
tæki þurfi að borga „soka-
iya“-liðinu allt upp í 15 til
18 milljónir króna á ári til
þess að „hafa þá góða“.
Þessir aðilar gera fyrirtæk-
inu raunverulega ekkert
mein, en þeir eru engu að
síður þreytandi afætur, að
sögn japanskra framkv.a-
manna. Japanskir fram-
kvæmdamenn skilja ekki
„tímasóunina“, sem á sér
stað á aðalfundum fyrir-
tækja á Vesturlöndum.
Yfirvöld í Japan reyna
nú að uppræta þessa „so-
kaiya“-menn, sem raunveru-
lega kúga fé út úr fyrir-
tækjunum, en það gengur
illa og fæst fyrirtækjanna
vilja aðstoða lögregluna.
FV 1 1975
21