Frjáls verslun - 01.01.1975, Síða 45

um 31,6%. Þannig er verðið
nú. Um verð á fiskflökum er
það að segja, að þorskflökin
standa enn í 87 centum en
ýsuflökin hafa fallið um 10
cent. Með þessar staðreyndir í
huga, er ljóst, að verð á loðnu
hlýtur að lækka, og ekki eru
góð skilyrði til þess að hækka
fiskverð. þótt þörf væri á því.
Menn kunna að þurfa að
svara þeim einföldu en afdrifa-
ríku spurningum hvort við eig-
um að róa til fiskjar eða
leggja árar í bát. Á það verðr
ur að reyna, hvort menn kjósa.
Almenningur má hins vegar
aldrei gleyma því, að hér er
um frumframleiðslugrein þjóð-
arinnar að ræða, sem aflar
'hráefnis til helsta útflutnings-
atvinnuvegs landsmanna, og
því hlýtur að vera nauðsyn-
legt, að kjör sjómanna séu á
hverjum tima samkeppnisfær
við kjör í landvinnu.
F.V.: — Þér hafið marg-
ítrekað iýst þeirri skoðun yð-
ar, að alla áherzlu beri að
leggja á tryggingu fullrar at-
vinnu í landinu. í hvaða
atvinnugreinum álítið þér
mesta hættu á atvinnuleysi?
Forsætisráðherra; — Megin
stefnumið núverandi ríkis-
stjórnar er að tryggja fulla at-
vinnu í landinu og koma í
veg fyrir atvinnuleysi. Ég tel
hættulegast, ef helztu atvinnu-
vegir landsmanna eru reknir
með halla, þannig að ekki líði
á löngu að atvinnurekstur
stöðvist.
Við ráðum ekki verðlagi á
útflutningsafurðum okkar og
verðum að horfast í augu við,
að afurðir okkar verða að selj-
ast. Við lifum ekki á öðru en
því, sem þær gefa í aðra hönd.
Ýmsir telja hættuna mesta
í ýmsum iðngreinum edns og
byggingariðnaði. Þó eru menn
sammála um, að of mikil
spenna hafi rikt á því sviði,
og hafi hún átt sinn þátt í
verðbólgu undanfarinna ára.
Spennan í byggingariðnaðdnum
má því minnka, þótt varast
beri, að byggingarstarfsemi
taki þær dýfur, sem oft á tíð-
um hafa orðið. Ýmist er of eða
van í þeim efnum.
Ég held, að slakna megi
töluvert á spennunni í bygg-
ingariðnaðinum án þess að til
atvinnuleysis komi þar, og tel
jafnvel, að framkvæmdafyrir-
ætlanir opinberra aðila, bæði
ríkis og sveitarfélaga, séu í
mesta lagi. En fjáröflunin til

Forsætisráðherra.: Eigum við
að róa til fiskjar eða leggja
árar í bát?
þeirra getur veikst ef gjald-
eyrisöflun skortir, og í því
felst ákveðin hætta.
F.V.: — Að undanförnu
hafa orðið umtalsverðar hækk-
anir á verði vöru og þjón-
ustu, sem valda því að menn
spyrja, hvort mikils meira af
því tagi sé að vænta án þess
að nokkur breyting verði á
kaupi. Hverju spáið þér?
Forsætisráðherra: — Ég
vona, að nauðsynlegustu verðr
hækkanir á vörum og þjónustu
séu nú komnar fram, svo fram-
arlega sem ekki verða breyt-
ingár á tilkostnaði innanlands
af okkar eigin völdum eins og
t. d. launahækkanir, eða hækk-
anir á verði innfluttra vara.
Auðvitað óar okkur öll við
þeim verðhækkunum, sem
orðið hafa, en við verðum að
gera okkur grein fyrir því, að
bæði atvinnuvegír og þjónustu-
fyrirtæki voru rekin með
halla og söfnuðu skuldum, ým-
ist innanlands eða erlendis. Sú
skuldasöfnun varð einn þátt-
ur og orsök verðbólgunnar.
Nú þarf ekki eingöngu að
jafna þennan halla atvinnu-
og þjónustufyrirtækja heldur
enn fremur að endurgreiða á-
falinar skuldir og loks að
mæta þeirri aukningu á til-
kostnaði, sem almennt hefur
orðið í þjóðfélaginu. Við eig-
um einskis annars úrkosti en
láta þessar hækkanir koma
fram í verðjaginu. Ef við vilj-
um kaupa vöru eða njóta
þjónustu, verður það ekki gert
til lengdar undir kostnaðar-
verði.
Aðilar vinnumarkaðarins
eru nú byrjaðir viðræður um
kaup og kjör. Ríkisstjórnin er
bundin lögfestu fyrirheiti um
að taka launajöfnunarbæturn-
ar frá því í haust til endur-
skoðunar. Bætur þessar voru
ákveðnar, þegar framlengt var
það tímabil, sem kaupgjalds-
vísitalan er tekin úr sambandi,
eins og það er orðað. Við þá
endurskoðun kunna að verða
einhverjar breytingar á kaupi.
Öllum breytingum eru þó
þröng takmörk sett vegna af-
komu atvinnuvegana.
Nýjar kauphækkanir um-
fram það, sem atvinnuvegirn-
ir þola, eru ekki líklegar til
þess að hafa kjarabætur í för
með sér. Hugsanlegt er að
bæta kjör þeirra lægst laun-
uðu að vissu marki á kostnað
þeirra, sem hærri tekjur hafa.
En það svigrúm er lítið, eins
og nú horfir.
F.V.: — Með hverjum hætti
skal þetta gert og hvaða tekju-
flokka miðið þér við?
Forsætisráðherra: — Ég tel
rétt að leitast við að leysa
kjaramálin nú, þegar við erum
í svo þröngri stöðu, sem raun
ber vitni, með því fyrst og
fremst að hyggja að kjörum
hinna lægst launuðu. Ég miða
þá við sama mark og launa-
jöfnunarbæturnar voru miðað-
ar við, þ. e. a. s. lægstu launa-
flokka verkamanna, eða allt
upp í 50-53 þús. kr. mánaðar-
laun. Þó er vafasamt, að unnt
sé að halda lengra á braut
launajöfnunarbóta, sem falla
niður við ákveðið tekjumark.
Kemur því til álita að hækka
kaup með ákveðinni krónu-
tölu.
FV 1 1975
45