Frjáls verslun - 01.07.1989, Side 16

FORSIÐUGREIN
skyldumeðlima er að ræða; systkina eða annara ætt-
menna. Þessi skilningur útilokar þó ekki að innan fyrir-
tækjanna séu fleiri stjórnendur en þeir sem tilheyra „ætt-
inni“.
Af stærri fyrirtækjum falla í þennan hóp fyrirtæki eins
og Hekla hf., Ó. Johnson og Kaaber hf., Hagkaup, Ingvar
Helgason hf., Húsasmiðjan hf, BYKO, Kristján Siggeirs-
son hf., Prentsmiðjan Oddi hf.,
Prentstofa G. Benediktssonar, Har-
aldur Böðvarsson og Co., Radíóbúð-
in, Plastprent hf., Plastos hf., Penn-
inn sf., Globus hf., Karnabær hf.,
Einar Guðfinnsson hf. og Holtabúið
hf.( en bræðurinir þar eiga og reka
fleiri fyrirtæki eins og Fóðurblönd-
una hf., Ewos hf. og Kornax hf.).
VAXTARVERKIR FJÖLSKYLDUFYRIRTÆKJA
En eru þessi fyrirtæki og fleiri svipuð líldeg til þess að
verða svokölluð fjölskyldufyrirtæki til frambúðar. I sam-
tölum sem Frjáls verslun átti við ýmsa fræðimenn og þá
sem að fjölskyldufyrirtækjum standa kom fram að margt
bendir til að svo verði ekki. Miklu meiri líkur séu á því að
mörg þessara fyrirtækja endi sem almenningsfélög. I
þessu sambandi talar Ami Vilhjálmsson um rök eða hag-
kvæmni stærðar og vaxtarverki fjölskyldufyrirtækja. Oft
er fyrirtækjum það kappsmál að eflast meira en fjölskyldan
ræður við. Kalla þarf til sérfróða menn og aukið fjármagn
er nauðsynlegt til framkvæmda. Það þarf að leita út fyrir
raðir fjölskyldunnar bæði hvað varðar mannafla og fram-
kvæmdir sem leitt getur til þess að opna þurfi fyrirtækið
og nýir meðeigendur koma til sögunnar. Þetta reynir á
gamla fjölskyldumunstrið og nýir meðeigendur geta unnið
á móti hagsmunum fjölskyldunnar.
Það er vissulega mun flóknara að stjórna stóru fyrirtæki
en smáu og þjóðfélög nútímans verða sífellt flóknari.
Fyrirtæki sem vilja fylgjast með og verða ofan á í sam-
keppninni verða að tileinka sér nýjustu tækni og vísindi og
verða í mörgum tilfellum að sjá fyrir þær breytingar sem
kunna að koma fram. Þessi fyrirtæki verða að hafa á
sérmenntuðu liði að skipa, einnig á sviði stjórnunar og
reksturs. Það er hins vegar ekki gefið að slíkir aðilar séu
fyrir hendi innan
fjölskyldunnar. Og
þó svo væri er
flóknara að reka
fjölskyldufyrirtæki
vegna þess að af-
komendum fjölgar
eftir því sem fleiri
ættliðir bætast við.
FJÖLSKYLDUHARMLEIKIR
„Það er sorglegt hvemig farið getur fyrir einstaklingn-
um og raunar heilu fjölskyldunum þegar ofuráhersla er
lögð á að afkomendurnir komi inn í fyrirtækin. Við höfum
mörg dæmi um fjölskylduharmleiki innan fyrirtækja á ís-
landi. Það koma upp deilur í sambandi við kynslóðaskiptin,
þ.e. hverjir af afkomendunum eigi að taka við og hverjir
eigi að eiga aðild að stjómuninni. Þessar deilur stjómast
oftar en ekki af tilfinningasemi og blóðtengslin em sett
ofar hagsmunum rekstrarins. En eru afkomendurnir hæfir
til að taka við? Hafa þeir þá víðsýni og menntun sem til þarf
í fyrirtækjum nútímans og ef svo er hafa þeir virkilegan
áhuga á því að starfa innan fyrirtækisins? Hafa þeir ekki
lifað við of miklar vellystingar og verið of vemdaðir inni í
fyrirtækinu til þess að standa af sér straumana þegar þeir
þurfa síðan að standa einir og óstuddir? Nei, fjölskyldufyr-
irtæki eru mjög viðkæm og það þarf að hlúa mjög vel að
þeim eigi þau að dafna vel. Ef fjölskyldan ber hins vegar
gæfu til að standa vel saman og hefur
þann metnað sem til þarf getur ijöl-
skylduformið reynst fyrirtækjum
mjög heillavænlegt," sagði Reynir
Kristinsson rekstrarráðgjafi hjá Hag-
vangi hf. í samtali við blaðið.
Reynir sagði það mjög hættulegt
þegar fjölskyldufyrirtæki hreinlega
gleyptu afkomendur sína. Dæmi um
slíkt væri þegar ættingi hæfi störf hjá
fyrirtæki mjög ungur að árum, byrjaði
ef til vill á lagemum, færi síðan að
vinna við söluna, hellti sér af dugnaði
út í reksturinn og gæfi sig að honum af
lífi og sál. Þessi einstaklingur hefði
lítinn tíma til að sinna skólabókunum
og léti menntun sína sitja á hakanum.
Hann hættir því frekar ungur í skóla
og vaknar síðar upp við vondan draum
þegar hann fer að finna fyrir skorti á
þekkingu og tæknikunnáttu til þess að
geta tekið þátt í stjórnun og uppbygg-
ingu fjölskyldufyrirtækisins. „I mörg-
Hugsanlega er það eitthvað í eðli
okkar íslendinga sem gerir það að
verkum að okkur gengur fremur illa
að vinna saman.
16