Frjáls verslun - 01.03.1991, Side 60

VIÐTAL
ir. Talað er um að hugsanlega megi
breyta einhverjum þeirra þannig að
þeir starfi svipað ábyrgum banka-
stofnunum, greiði fyrir ríkisábyrgð,
meti áhættur og tryggingar og leiti
eftir hámarksávöxtun og hafi þannig
gjörbreyttu hlutverki að gegna.
Að hvaða leyti eru vinnubrögð hjá
Iðnlánasjóði frábrugðin því sem þarna
er lýst sem æskilegu fyrirkomulagi?
„Rekstur Iðnlánasjóðs hefur verið
og er með allt öðrum hætti en þama
er lýst.
í fyrsta lagi önnuðust bankastjórar
Iðnaðarbankans framkvæmdastjórn
sjóðsins, þar til Iðnaðarbankinn hvarf
inn í íslandsbanka í ársbyrjun 1990.
Frá þeim tíma hefur sjóðurinn verið
rekinn sem sjálfstæð eining. Iðnlána-
sjóður var því að sjálfsögðu rekinn
með bankalegum vinnubrögðum eins
og Iðnaðarbankinn.
í öðru lagi óskaði stjóm sjóðsins
eftir því að ráðgjafarfyrirtækið Price
Waterhouse/IKO gerði úttekt á
skipulagi og starfsháttum Iðnlána-
sjóðs árið 1989. Frá þessum tíma hef-
ur verið fastmótuð verkaskipting í
Iðnlánasjóði milli forstjóra og stjórn-
ar, ásamt starfslýsingum starfs-
manna, lána- og eftirlitsreglum, áætl-
anagerð og endurskoðun. Að þessu
leyti er enginn munur á Iðnlánasjóði
og ábyrgum bankastofnunum.
Varðandi ríkisábyrgðina er þess að
geta að Iðnlánasjóður greiðir 0.25%
ábyrgðargjald af útistandandi erlend-
um lánum vegna ríkisábyrgðar.
Forráðamenn sjóðsins eru þeirrar
skoðunar að í framtíðinni geti Iðnlána-
sjóður aflað hagstæðra lána án rík-
isábyrgðar í krafti sterkrar eiginfjár-
stöðu og góðra viðskiptasambanda
við erlenda banka.“
BANKARNIR GETA EKKITEKIÐ VID
SJÓÐAKERFINU
Hvemig ætti að haga endurskipu-
lagningu fjárfestingarlánasjóðakerfis-
ins að þínu mati? Telur þú þörf á upp-
stokkun? Getur bankakerfíð hugsan-
lega tekið við allri starfsemi þeirra?
„Þegar þessari spurningu er svar-
að er rétt að skoða þróunina á íslensk-
um fjármagnsmarkaði.
Iðnlánasjóður hefur varðveitt og
ávaxtað eigið fé sitt í tímans rás. Nú
íslenskur iðnaður telur sig þurfa á
öflugum lánasjóð að halda.
er það yfir 2.7 milljarðar króna, eða
svipað og eigið fé Búnaðarbankans.
Sjóðurinn eflist ár frá ári, rekstur
hans skilar verulegum hagnaði þannig
að eiginfjárstaða hans verður sífellt
betri. Þannig er sjóðurinn orðinn
mjög öflugur og iðnaðinum í landinu
því mikilvægur bakhjarl.
Sameining bankanna kom í kjölfar
bankalöggjafar og er í fullu samræmi
við þróunina erlendis. Þó sameining
bankanna sé að baki, er gífurleg vinna
eftir, því bankakerfið er enn of kostn-
aðarsamt. Það endurspeglast í vaxta-
muninum sem er mun meiri hér á
landi en í nágrannalöndunum. Að
hluta til er eðlilegt að vaxtamunur sé
meiri hjá okkur vegna þess hve
rekstrareiningarnar eru hér smáar og
verða alltaf smáar samanborið við
nágrannalöndin. Engu að síður er
þessi munur enn of mikill og miklu
varðar að þar verði breyting á.
Samkeppnin á fjármagnsmarkaði
hér á landi fer nú fyrst og fremst fram
í verðbréfafyrirtækjunum og hjá
eignaleigum — ekki í sjálfu banka-
kerfinu. Vaxtamunur bankanna gæti
minnkað þegar raunveruleg sam-
keppni verður milli þeirra. Til þess
var uppstokkun bankakerfisins gerð.
í kjölfar sameininga banka erlendis
hefur komið fækkun starfsmanna,
fækkun útibúa, sala eigna og vélvæð-
ing. Þetta er að mestu eftir hér á landi
þó aðeins sé byrjað á þessum verk-
um. Bankarnir hafa ekki sagt upp
starfsfólki en ráða ekki í stað þeirra
sem hætta. Þessi mjúka leið er góðra
gjalda verð en gerir það að verkum að
endurskipulagningin tekur lengri
tíma. Ég skal ekki segja hve langan
aðlögunartíma þarf til þess að við fá-
um hagkvæmt bankakerfi. Það ræðst
af því hvort aukin og raunveruleg
samkeppni hefst um vaxtamuninn
milli þeirra fyrr en síðar.
Ég nefni þetta vegna þess að spurt
er hvort bankakerfið geti tekið við
starfsemi íjárfestingarlánasjóðanna.
Ég fæ ekki betur séð en bankarnir
hafi ærin verkefni með þá endur-
skipulagningu sem fram þarf að fara
hjá þeim sjálfum um þessar mundir.
Auk þess vil ég benda á að verðbréfa-
fyrirtækin og eignarleigumar, sem
komið hafa með samkeppnina inn á
íslenskan fjármagnsmarkað á undan-
fömum árum, eru í eigu bankanna.
Með því hefur orðið mikil sam-
þjöppun fjármálavalds. Spyrja má
hvort ekki sé nóg að gert í bili? Spyrja
má hvort frekari samþjöppun fjár-
málavalds í landinu sé æskileg? Ég tel
að endurskipulagning sjóðakerfisins
þurfi að fara fram með öðrum hætti en
að bankarnir yfirtaki sjóðinn. Bank-
arnir eru einfaldlega ekki í stakk búnir
til að taka við þessum sjóðum.“
ÞRÍR FLOKKAR
En hvernig á þá að stokka fjárfest-
ingarlánasjóðina upp?
„Áttum okkur fyrst á því um hvaða
sjóði er að ræða. Það má á vissan hátt
skipta sjóðunum í þrjá flokka. I fyrsta
lagi er um að ræða húsnæðislánakerf-
ið, Byggingarsjóð ríkisins, Bygging-
arsjóð verkamanna og Húsbréfakerf-
ið. Útlán húsnæðislánakerfisins eru
yfir 80 milljarðar króna. Með því að
þetta stóra kerfi færist smám saman
yfir í húsbréfin, verður unnt að koma
úrvinnslu þess yfir á banka eða verð-
60