Frjáls verslun - 01.03.1991, Blaðsíða 62

VMnm
fssmmmmma
„Fjárfestingarlánasjóðirnir eru eins ólíkir og þeir eru margir. Þetta
tekur til stærðar þeirra og styrkleika, skipulags og starfshátta. Þess
vegna er mjög villandi að lýsa þeim í einu lagi og fella dóma um starfsemi
þeirra eins og oft er gert.“
bréfafyrirtækin.
Það fyrirkomulag
er þekkt víða er-
lendis. Stóri vand-
inn þarna er gjald-
þrot gamla hús-
næðislánakerfis-
ins sem lendir á
endanum á ríkis-
sjóði og þjóðinni.
í öðru lagi er
um að ræða at-
vinnuvegasjóði.
Þar eru þrír sjóðir
í sérflokki að því
er varðar stærð
og eiginfjárstöðu.
Útlán Fiskveiða-
sjóðs nema um 15
milljörðum króna,
Iðnlánasjóðs 10
milljörðum króna
og Iðnþróunar-
sjóðs um 5 mil-
Ijörðum króna.
Auk þeirra eru í
þessu flokki m.a. Stofnlánadeild land-
búnaðarins, Veðdeild Búnaðarbank-
ans, Framleiðnisjóður landbúnaðar-
ins, Verslunarlánasjóður, Stofnlána-
deild samvinnufélaga,
Ferðamálasjóður, Útflutningslána-
sjóður o.fl.
I þriðja lagi eru svo stuðningssjóðir
hins opinbera. Þar er um að ræða
Byggðasjóð, Atvinnuleysistrygginga-
sjóð, Hlutafjársjóð og Framkvæmda-
sjóð Islands, svo þeir helstu séu
nefndir. Þessir síðastnefndu eru
reknir sem tæki ríkisins til að beina
ijármagni til starfsemi sem ekki þarf
endilega að búast við að standi undir
sér. I mörgum tilvikum er um að
ræða leið til að veita atvinnustarfsemi
og landssvæðum styrki frá hinu opin-
bera með þeim hætti að þeir lendi
ekki strax sem endanleg útgjöld á rík-
issjóði. Aðferð til þess oft og tíðum að
fresta því að horfast í augu við vanda-
mál.
Eins og sjá má eru þessir þrír meg-
inflokkar fjárfestingarlánasjóða gjör-
ólíkir og því er engan veginn viðeig-
andi að fjalla um þá í sömu andrá, eins
og dæmin sanna að því miður hefur
verið gert.
Endurskipulagning sjóðanna þarf
að koma neðan frá. Þeir þurfa sjálfir
að semja um það sín á milli að samein-
ast eða að einn yfirtaki annan. Það
hefur þegar gerst að smærri sjóðir
hafa runnið inn í hina stærri. Þannig
tók Iðnlánasjóður Iðnrekstrarsjóð
yfir árið 1984. Hann er nú vöruþró-
unar- og markaðsdeild hjá okkur. Ár-
ið 1990 tók Iðnlánasjóður einnig yfir
Þróunarsjóð lagmetisins og eins
mætti hugsa sér að Útflutningslána-
sjóður rynni inn í Iðnlánasjóð. Það
gæti átt vel við. Þá hefur komið til
álita að Verslunarlánasjóður gengi inn
í íslandsbanka, þó ekkert hafi verið
ákveðið ennþá í því efni.
SJÓÐUM FÆKKAR
Sjóðunum er þegar farið að fækka
og þeim mun fækka af sjálfu sér með
samningum þeirra á milli. Fyrirmæli
eiga ekki að koma að ofan með vald-
boði sem felst í því að steypa öllu
saman og freista þess að búa til sam-
stæða heild úr ósamstæðum þáttum.
Það getur ekki gengið.“
Hvað verður um stuðningssjóði
hins opinbera sem þú nefnir svo?
„Stuðningssjóðirnir verða eflaust
áfram. Ríkisvaldið getur ekki hlaupist
frá þeim fyrirvaralaust. Þeim hefur
verið gert að lána í miklum mæli í
starfsemi sem aldrei mun greiða til
baka. Eigið fé
þeirra er í mörgum
tilvikum upp urið
og ríkissjóður
verður að vinda of-
an af vandanum,
enda ábyrgur fyrir
honum. Þessum
sjóðum verður
ekki þvingað upp á
þá sjóði sem eiga
mikið raunverulegt
eigið fé. Vandinn
verður ekki leyst-
ur þannig.
Stjómvöld
verða að gera upp
hug sinn um hvað
þau vilja gera og
hvaða stefnu á að
marka. Þau verða
að ákveða hvernig
undið verði ofan af
vanda styrktar-
sjóðanna. Hér er
um pólitískt mál að
ræða, eins og t.d. það hvernig byggð-
astefnan eigi að vera.
Það þarf að koma heildarlöggjöf um
fjárfestingarlánasjóði atvinnuveg-
anna, löggjöf sem verði í svipuðum
farvegi og viðskiptabankalögin. Þar
þyrfti m.a. að taka afstöðu til reglna
um eigið fé, verkaskiptingu fram-
kvæmdastjóra og stjórnar, útlánar-
eglur og eftirlit.
Skýr lagarammi mun auðvelda þá
endurskipulagningu neðan frá, sem
ég nefndi áður, en ég get ekki spáð
um hve langan tíma hún tæki.“
Sjóðir iðnaðarins eru tveir. Væri
ekki eðlilegra að Iðnlánasjóður og
Iðnþróunarsjóður rynnu saman í eitt?
Þessir tveir sjóðir hafa svipaðan
viðskiptavinahóp en annað eignar-
hald. Iðnþróunarsjóður er norrænn
sjóður sem stofnaður var árið 1970,
þegar ísland gekk í EFTA, með
stofnfé frá hinum Norðurlöndunum.
Fyrir liggur að árið 1995 verður ísland
búið að endurgreiða stofnféð og þá
verður sjóðurinn eign íslenska ríkis-
ins.
Iðnlánasjóður er hins vegar sjálfs-
eignarstofnun sem byggð hefur verið
upp að 70% hluta af iðnaðinum sjálfum
með iðnlánasjóðsgjaldi og að 30%
hluta af ríkinu. Sjóðurinn hefur verið í
62