Frjáls verslun - 01.03.1998, Blaðsíða 61

Pétur Einarsson og Hanna María Karlsdóttir sem á stórleik í þöglu hlutverki Önnu vinnukonu. FV-myndir: Kristín Bogadóttir.
Stefáni einnig ágætlega. Kaldhæðni hans er ekkert annað en
tilraun til að breiða yfir innilegan leiða á öllu og öllum. Það er
einungis í samskiptunum við hina geðveiku systur sína, sem
hann getur lagt af yfirlætisfullan leikaraskapinn. Öðrum treyst-
ir hann ekki. Guðlaug Elísabet Ólafsdóttír slær einnig réttan
tón í hlutverki Sigrúnar; undir glæsilegu yfirborði heimsdöm-
unnar, sem kann allar siðareglur hástéttarinnar út í æsar,
kraumar ófullnægja og angist. Ari Matthíasson á góða spretti
í hlutverki Jóns, plebbans sem er kvæntur inní hina finu fjöl-
skyldu; sem leikari býr Ari yfir geðugri og þróttmikilli ein-
lægni, sem hér nýtur sín vel. En ég ráðlegg Ara að verða sér
sem fýrst úti um góða framsagnarkennslu -
ég hef víst gert það einhvern tímann áður -
því að áherslur hans eiga til að verða mjög
óþjálar og undarlegar. Veikasti hlekkur keðj-
unnar er Sóley Elíasdóttír sem Sjöfn hin
geðveika. Hún náði hvorki að gera geðbilun
konunnar sannfærandi né átakanlega. Leik-
stjórinn hefði átt að benda henni á að nota
þagnirnar betur; ef grannt er skoðað talar
þessi persóna aldrei nema út úr þögn. Takist
leikaranum ekki „að segja það án þess að
segja það“, svo gripið sé til þeirra orða úr þessum leik sem oft-
ast hefur verið vitnað til í sambandi við meistaralega samtals-
tækni Jökuls, fellur hlutverkið flatt niður.
Þá er aðeins ótalin Hanna María Karlsdóttir, sem staulast
um sviðið í gervi Önnu vinnukonu, aflóga gamalmennis. Hvað
ætli margir áhorfendur átti sig á því, að Anna er viðbót leikstjór-
ans? Anna er aðeins nefnd á nafn í texta Jökuls, en það er snilld-
arbragð hjá Kristínu að leiða hana inn á sviðið og leikur Hönnu
Maríu þaulunninn, lotlegur líkamsburður og ellihrumt gervið
svo gott, að leikkonan má heita óþekkjanleg. Eg man varla eftir
öðru eins meistarastykki í förðun á íslensku sviði. En mestu
skiptir, að Hönnu Maríu tekst að gera Önnu að einhverri tilfinn-
ingalegri þungamiðju, eins konar lífakkeri þessarar lífsfirrtu ijöl-
skyldu. Þó að hún segi aldrei neitt, lætur hún afstöðu sína til ein-
staklinganna skýrt í ljós t.d. í upphafsatriðinu þegar hún tekur við
yfirhöfiium fólksins eftir jarðarförina. Hanna María ætti skilið að
fá silfurlampann fýrir þennan leik, ef skammsýnir kollegar henn-
ar og ofúrviðkvæmir gagnrýnendur hefðu ekki slátrað honum
fýrir margt löngu.
Leikmynd Stígs Steinþórssonar er fáguð og köld. Baksviðið
er stílfært völundarhús úr gleri, sem minnti talsvert á slæðuverk-
ið i Dóminó, breiðar tröppur eftir endilöngu
miðsviði og sviðsgólf 1 sömu hæð og fýrsti
bekkur. Möguleikar þessa rýmis eru nýttir
af hugkvæmni og hófsemi; kannski mátti
gera eitthvað meira á innra og efra sviðinu.
Yfir öllu svífur eftirlíking stjörnuhiminsins,
sem nokkuð kemur við sögu í verkinu. Eg
hef ítrekað gagnrýnt íslenska leikstjóra fyr-
ir að ofhota hljóð- og tónlistareffekta, en hér
er þeim beitt af óbrigðulli smekkvísi í takt
við stílfærðar ljósabreytingar. Það þarf ekki
að kalla til neitt tónskáld, heldur velur Kristin tónlistina sjálf og
hljóðstjóri Borgarleikhússins til margra ára, Ólafur Örn
Thoroddsen, stýrir öllu af öryggi.
Ef einhver glóra væri í sjónvarpsstjórum landsins, myndu þeir
nú fá Kristínu til að flytja þessa sýningu yfir í sjónvarp. Kammer-
leikur eins og Sumarið '37 hefur alla burði til að njóta sín á skján-
um. Ekki myndi heldur spilla, ef útlendingar kæmust að þvf hvað
við lumum hér á góðu leikriti. Væri jafnvel ráð að stíga skrefið til
fulls og gera bíómynd úr öllu saman? Kristín ætti líka að vera fær
um það. 33
Þaö er flest gott um sýningu
Kristínar Jóhannesdóttur að segja.
Hún tekur leikritið hárréttum
tökum, þó að lengi megi deila um
einstakar áherslur í jafn brothættu
og blæbrigðaríku verki.
Sumarið '37 í Borgarleikhúsinu
61