Morgunblaðið - 13.02.2001, Blaðsíða 41

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRÚAR 2001 41
TÖKUM AÐ OKKUR AÐ SJÁ UM
ERFIDRYKKJUR
H Ó T E L B O R G
RESTAURANT . CAFÉ
Upplýsingar í s: 551 1247
FORSÆTISRÁÐHERRA fór
mikinn á Viðskiptaþingi sl. fimmtu-
dag. Hann dró upp glæsilega mynd
af horfum í efnahags-
málum. Viðskiptahall-
inn væri ekki mikill
vandi; vextir yrðu
lækkaðir strax og fyrir
lægi að þensla væri
horfin og verðbólga á
niðurleið; ríkisfjármál í
föstum skorðum; hið
eina sem virtist angra
ráðherrann var
ábyrgðarlaust tal
,,dómsdagssölumanna“
og ,,svartsýnisprang-
ara“, og tók formann
Samfylkingar sem sér-
stakt dæmi um fyrir-
brigðin.
Er greint frá þessari
dómadagsræðu á for-
síðu Dags og miðopnu Morgunblaðs-
ins föstudaginn 9. febrúar.
Á baksíðu Morgunblaðsins er
hinsvegar greint frá ummælum for-
stöðumanns Þjóðhagsstofnunar,
Þórðar Friðjónssonar, sem hann
viðhafði á kjaraþingi Verzlunar-
mannafélags Reykjavíkur sama dag
og ,,dómadagsræðan“ var flutt.
Morgunblaðið greinir þannig frá
ummælum Þórðar: ,,Þórður Frið-
jónsson sagði að atvinnulífið á Ís-
landi ætti undir högg að sækja,
hagnaður væri í sögulegu lágmarki,
vextir háir, skuldasöfnun mikil og
væntanlega verulegar afskriftir
vegna mikilla fjárfestinga undanfar-
in ár. Þórður sagði að horfur í efna-
hagsmálum væru tvísýnni nú en þær
hefðu verið um langt skeið, bæði hér
heima og erlendis. Hér á landi eru
ýmis vandamál í efnahagslífinu og
ber þar hæst viðskiptahallann, að
sögn Þórðar. Viðskiptahallinn er gíf-
urlegur um þessar mundir og meiri
en hann hefur áður verið. Í fyrra var
hallinn 61 milljarður króna, eða
9,1% af landsframleiðslu, og sam-
kvæmt spám stefnir hann í 68 millj-
arða króna á þessu ári, sem eru 9,3%
af landsframleiðslu. Árin 1998 og
1999 var viðskiptahallinn á bilinu
40–50 milljarðar.“ ,,Dómsdagssölu-
maður“? ,,Svartsýnisprangari“? eru
nafngiftirnar, sem
hæfa þessum aðalráð-
gjafa ríkisstjórnar Ís-
lands að dómi sjálfs
formanns þeirrar ríkis-
stjórnar. En það eru
fleiri en aðalráðgjafinn
sem slíka einkunn
hljóta.
Hinn 18. janúar sl.
skilaði sendinefnd Al-
þjóðagjaldeyrissjóðs-
ins niðurstöðu sinni um
ástand og horfur í ís-
lenzku efnahagslífi.
Þar getur á að líta:
,,Ekki hefur enn tekist
að draga nægjanlega
úr verðbólgu þótt
Seðlabankinn hafi hvað
eftir annað hækkað stýrivexti sína;
aukinnar spennu hefur gætt á
vinnumarkaði; og bæði viðskipta-
halli (9% af landsframleiðslu árið
2000) og hrein erlend skuldastaða
(59,2% af landsframleiðslu í lok
september 2000) eru komin á það
stig að viðbragða er þörf í náinni
framtíð“; ,,Að mati stjórnvalda mun
hægja á hagvexti úr 4% árið 2000 í
1,6% árið 2001. Ástæðan er minni
vöxtur ráðstöfunartekna, skerðing
veiðiheimilda og umtalsvert minni
fjárfesting. Reiknað er með að at-
vinnuleysi, sem er mjög lítið, aukist
eitthvað en verðbólga verður líklega
um 5% að því gefnu að áhrifa geng-
islækkunar krónunnar gæti að
nokkru í verðlagi. Lokst er búist við
að viðskiptahallinn verði yfir 9% af
VLF, ekki síst vegna aukinna vaxta-
greiðslna af erlendum lánum. Sendi-
nefndin er ekki eins viss um að slík
mjúk lending gangi eftir, einkum í
ljósi þess hve viðskiptahallinn er
mikill og þrálátur og vegna þeirra
veikleika í fjármálakerfinu sem birt-
ast til dæmis í lækkun eiginfjárhlut-
falla að undanförnu“; ,,Engu að síð-
ur hefur aðhald í ríkisfjármálum
mátt vera enn meira síðustu þrjú ár-
in í ljósi þeirrar ofþenslu sem hlaust
af mikilli aukningu einkaneyslu“;
,,Það kemur því ekki á óvart að þjóð-
hagsvísbendingar gefi til kynna að
áhætta fjármálakerfisins hafi vaxið
verulega, en vísbendingar úr rekstri
fjármálafyrirtækja benda til þess að
fjármálakerfið eigi erfiðara með að
þola ytri áföll“; ,,Sendinefndin er
þeirrar skoðunar að beita þurfi sam-
stilltum aðgerðum til að ráða bót á
núverandi ójafnvægi“; ,,Þrátt fyrir
að kerfislæg afkoma ríkissjóðs hafi
batnað undanfarin ár hafa útgjöld
farið fram úr fjárlögum í öllum
stærri málaflokkum“; ,,Hvað sem
öðru líður hvetur sendinefndin ein-
dregið til þess að stjórnvöld forðist
að verða við kröfum um kostnaðar-
auka eða skattaívilnanir til að bæta
upp aðhald í launamálum.“ Var ein-
hver að tala um skattalækkanir á
Viðskiptaþingi? Að vísu ekki til
handa heimilum í landinu, sem mörg
hver ramba á brún gjaldþrota með
tilheyrandi eignamissi, heldur fyrir
fyrirtækin, sem hið nýja auðvald ber
fyrir brjósti.
Því miður eru váboðar framundan
í íslenzku fjármála- og efnahagslífi.
Lítið þarf út af að bera svo að þjóð-
arskútan steyti á þeim skerjum þeg-
ar á þessu ári.
Bjartsýni er góð, í hófi, en að loka
augum og eyrum fyrir staðreyndum
er ekki forsjálla manna háttur, og
háskasamlegt landsstjórnarmönn-
um.
Dómadagsræða
Sverrir
Hermannsson
Bjartsýni
„Dómsdagssölumaður“?
,,Svartsýnisprangari“?
eru nafngiftirnar, segir
Sverrir Hermannsson,
sem hæfa þessum að-
alráðgjafa ríkisstjórnar
Íslands að dómi sjálfs
formanns þeirrar
ríkisstjórnar.
Höfundur er alþingismaður og
formaður Frjálslynda flokksins.
hætti í vandaðasta fjölmiðli þessa
lands.
Til að undirstrika hversu flókið
samhengi er milli kennslu og ár-
angurs á samræmdum prófum
nefnir undirritaður hér til gamans
að Grunnskólinn í Sandgerði var
vel yfir landsmeðaltali á sam-
ræmdum prófum í stærðfræði árið
áður.
Niðurlag
Í þeim grunnskólum sem und-
irritaður þjónustar er bæði góður
og lélegur árangur á samræmdum
prófum tilefni vandlegrar og
stundum sársaukafullrar nafla-
skoðunar. Kappkostað er að bæta
úr því sem aflaga hefur farið og
yfirfæra aðferðir sem virka vel í
einni námsgrein yfir á þær greinar
þar sem ekki hefur tekist jafn vel
til.
Að sama skapi er á gagnrýninn
hátt litið til stjórnunar og annarra
þeirra þátta sem áhrif hafa á nið-
urstöður samræmdra prófa. Nið-
urstöður samræmdra prófa eru
ræddar á sama hátt í bæjar- og
sveitarstjórnum viðkomandi sveit-
arfélaga.
Að því gefnu að niðurstöður
samræmdra prófa verði skólafólki,
sveitarstjórnarmönnum og öðrum
sem telja sér málið skylt tilefni ná-
kvæmrar og uppbyggilegrar rýni í
áhrifaþætti skólastarfsins telur
undirritaður samræmd próf eðli-
legan og nauðsynlegan hluta
skólastarfs. Oftar en ekki leiðir
slík rýni til þess að viðkomandi
skóli eða sveitarfélag tekur til
hendi og lagfærir ýmislegt sem
betur mátti fara, allt eftir því hvað
greining á áhrifaþáttum skóla-
starfs leiðir í ljós.
Forsenda þess að slíkt megi tak-
ast er öguð, nærgætin og upp-
byggileg umræða, þar sem aðilar
gera sér grein fyrir takmörkuðu
alhæfingargildi samræmdra prófa,
þar sem ætíð er litið til fleiri skýr-
ingarþátta á árangri á samræmd-
um prófum en innra starfi viðkom-
andi skóla.
Höfundur er sálfræðingur og
kennari og starfar sem deildarstjóri
á Skólaskrifstofu Reykjanesbæjar.
ÞEGAR samninga-
viðræðum Lækna-
félagsins og Íslenzkrar
erfðagreiningar var
slitið hið fyrra sinn 11.
ágúst 2000, að sögn að
frumkvæði Lækna-
félagsins, undirrituðu
Sigurbjörn Sveinsson,
formaður Læknafélags
Íslands, og Kári Stef-
ánsson, forstjóri Ís-
lenzkrar erfðagrein-
ingar, sameiginlega
yfirlýsingu á íslenzku
um viðræðurnar.
Tveimur klukkustund-
um síðar birtist frjáls-
leg ensk þýðing Kára á
vef Nasdaq-hlutabréfamarkaðarins í
Ameríku. Þessi framkoma Kára olli
talsverðu uppnámi en ekki er vitað til
að hann hafi beðizt afsökunar né að
þýðingin hafi verið lagfærð á Nas-
daq-vefnum.
I
Í sjónvarpsþætti hjá Agli Helga-
syni á Skjá einum í desember sl. lýsti
Kári viðræðum þeim sem hann hefði
átt í við Læknafélagið. Þær væru lít-
ils virði nema helzt fyrir ímynd
Læknafélagsins sem samfélags-
gagnrýnanda! Jafnframt upplýsti
hann að hann væri í óða önn að gera
samninga við heilbrigðisstofnanir.
Öllu lengra nef var ekki hægt að
senda formanni Læknafélagsins og
læknum. Eða Sigurði Guðmundssyni
landlækni og Vilhjálmi Árnasyni,
prófessor í siðfræði við Háskóla Ís-
lands, en þeir höfðu
verið kvaddir til þátt-
töku í viðræðunum á
sínum tíma að beiðni
Kára.
II
Það þurfti vart að
koma á óvart að stjórn
Læknafélagsins
ákvæði að slíta þessum
viðræðum. Það til-
kynnti hún í bréfi til
félagsmanna 23. janúar
sl. Það fjölmiðlafár sem
Kári Stefánsson og fjöl-
miðladeild hans innan
og utan Íslenzkrar
erfðagreiningar hafa
síðan reynt að blása upp hlýtur að
teljast einn af spaugilegri þáttum
gagnagrunnsmálsins. Meira að segja
jafn vandaður fjölmiðill og Morgun-
blaðið varð viljandi eða óviljandi
vettvangur þessarar vitleysu. Hvers
vegna er gagnagrunnslögunum ekki
bara breytt úr því að sjálfur Kári vill
það? Það ættu að vera hæg heima-
tökin.
III
Í Morgunblaðsgrein sunnudaginn
4. febrúar sl. er fjallað um samnings-
slitin. Þar er því haldið fram að Sig-
urbjörn Sveinsson, formaður
Læknafélagsins, hafi leitað eftir yf-
irlýsingu frá Kára Stefánssyni vegna
undirritunar samninga á Akureyri
19. desember sl. við FSA og fleiri
heilbrigðisstofnanir ef vera kynni að
það gæti mildað viðbrögð Lækna-
félagsins. Á mannamáli þýðir þetta
að Læknafélagið hafi óskað eftir af-
sökunarbeiðni frá Kára vegna bak-
tjaldamakks hans. Þessi afsökunar-
beiðni frá Kára kom auðvitað ekki á
Akureyri. Ekki svo vitað sé. Um
þetta atriði er afar skopleg blaða-
mennska í Morgunblaðinu. Þar seg-
ir:
„Við undiritun samninganna hélt
Kári ræðu, sem var flutt af munni
fram, og samkvæmt upplýsingum frá
Íslenzkri erfðagreiningu er hvergi til
upptaka eða skráning á ræðu Kára.
Aftur á móti telur Páll Magnússon,
framkvæmdastjóri samskipta- og
upplýsingasviðs ÍE, líklegt að Kári
muni hafa komið yfirlýsingunni að
enda hafi einu punktarnir sem Kári
hafði með sér snúist um þessa yf-
irlýsingu!“ Ekki er síðra framlag
Einars Stefánssonar, framkvæmda-
stjóra gagnagrunnssviðs ÍE, sem
sýnir blaðamanni Morgunblaðsins
tölvupóst sinn til sessunautar síns
Kristjáns Erlendssonar, fram-
kvæmdasjóra upplýsingasviðs ÍE, og
er tilgangurinn sami – að leiða líkur
að því að Kári hafi örugglega komið
týndu yfirlýsingunni að á Akureyri.
Hvers konar rugl er þetta eigin-
lega? Hvers vegna kemur Kári Stef-
ánsson ekki bara með aðra yfirlýs-
ingu? Enginn virðist hvort sem er
vita hvernig fyrri afsökunarbeiðnin
hljóðaði.
Baðst Kári
afsökunar?
Jóhann
Tómasson
Höfundur er læknir.
ÍE
Hvers vegna, spyr
Jóhann Tómasson,
kemur Kári Stefánsson
ekki bara með aðra
yfirlýsingu?