Morgunblaðið - 13.02.2001, Blaðsíða 44

SKOÐUN
44 ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
NÚ, löngu eftir að
tilkynnt var um fyrir-
hugaðan dag fyrir at-
kvæðagreiðslu meðal
Reykvíkinga um fram-
tíð Reykjavíkurflug-
vallar eftir árið 2016,
hefur borgarráð enn
ekki komist að opin-
berri niðurstöðu um
hvað skuli greiða at-
kvæði. Að grunni til
snýst málið þó um
sáraeinfalda spurn-
ingu: „Á miðstöð ís-
lensks innanlandsflugs
áfram að vera í Vatns-
mýrinni, eða ekki?“
Samgönguráðherra,
Flugráð, Flugmálastjórn og Samtök
ferðaþjónustunnar (SAF) hafa
ítrekað og eindregið mælt með því
að allt áætlunar- og leiguflug, þ.á m.
sjúkra- og neyðarflugið, sem nú fer
um Reykjavíkurflugvöll, verði þar
áfram, enda löngu ljóst að sú til-
högun er bæði öruggasti og hag-
kvæmasti kosturinn. Þess er hér að
geta, að í SAF eru yfir 350 aðild-
arfélög og fyrirtæki, er starfa að ís-
lenskri ferðaþjónustu, þ.á m. flug-
félögin og ferðaskrifstofurnar.
Í fram komnum nýjum skipulags-
tillögum Flugmálastjórnar er gert
ráð fyrir að núverandi svæði flug-
vallarins minnki um 23%, þ.e. úr
133 í 102 hektara, og borgin fái
þannig til ráðstöfunar 31 ha fyrir
nýbyggingar. Þá liggur fyrir sér-
stök bókun samgönguráðherra og
borgarstjóra frá 14. júní 1999 þess
efnis „að snertilendingar í æfinga-
og kennsluflugi flytjist á flugvöll í
hæfilegri fjarlægð frá Reykjavík“. Í
bókuninni segir ennfremur: „Til að
ná þessu markmiði kemur annað-
hvort til greina að
breyta eldri flugvöll-
um eða að byggja nýj-
an snertilendingar-
flugvöll.“
Verði flugvellinum
hins vegar vísað úr
höfuðborginni hefur
ráðherra og ofan-
greindir aðiljar ein-
róma sagt að þá myndi
umrædd flugstarfsemi
óhjákvæmilega verða
að flytjast til Keflavík-
urflugvallar, sem að
sjálfsögðu hefði mjög
afdrifaríkar afleiðing-
ar fyrir alla frekari
þróun íslenskrar flug-
og ferðaþjónustu – og ekki síðri
áhrif á hlutverk Reykjavíkur sem
höfuðborgar landsins.
Hagsmunaaðiljar
Sumir halda, að í máli þessu hafi
flugfélögin sérstakra, mikilla og
beinna hagsmuna að gæta. Þetta er
misskilningur, því hér er fyrst og
fremst um að ræða beina hagsmuni
viðskiptamanna þeirra. Það er því
væntanlega tímabært að rifja í
stuttu máli upp hverjir eru hinir
raunverulegu hagsmunaaðiljar
málsins:
Fyrst ber þar að telja allan þorra
farþega í innanlandsfluginu og í
millilandaflugi til Færeyja og
Grænlands. Á s.l. ári voru þeir sam-
tals um 450 þúsund. Talið er að um
60% þeirra séu íbúar landsbyggð-
arinnar, um 30% íbúar höfuðborg-
arsvæðisins, og um 10% erlendir
ferðamenn.
Í öðru lagi eru það sjúklingar og
slasaðir, sem flytja þarf fljótt með
flugi til miðlægra hátæknisjúkra-
húsa höfuðborgarinnar. Auk þess
fjölda, sem fluttur er í áætlunarflugi
og með þyrlum, eru að meðaltali
flogin fimm sérstök sjúkraflug í
hverri viku til höfuðborgarinnar
með 7–19 sæta flugvélum. Að op-
inberu mati sjúkraflutningaráðs og
landlæknis er nálægð flugvallarins
við sjúkrahúsin lykilatriði í þessum
flutningum.
Í þriðja lagi er það flugdeild
Landhelgisgæslunnar, sem einnig
gegnir lykilhlutverki fyrir Almanna-
varnir ríkisins. Á vegum hennar er
nú hægt með mjög stuttum fyr-
irvara að kalla út áhafnir, lækna og
annað sérþjálfað leitar- og björg-
unarlið.
Í fjórða lagi eru það farþegar og
farmflytjendur í mestöllu milli-
landaflugi til Keflavíkurflugvallar,
vegna þess hagræðis sem felst í
mögulegri notkun Reykjavíkurflug-
vallar sem varaflugvallar. Sé hann
ekki tiltækur þarf t.d. Boeing 757
þota að bera aukalega 1,7 tonn af
eldsneyti fyrir flug til Egilsstaða,
og sé enginn varaflugvöllur tiltækur
á Íslandi þarf hún að bera aukalega
6,7 tonn af eldsneyti fyrir flug til
Glasgow í Skotlandi. Slíkt viðbót-
areldsneyti skerðir að sjálfsögðu
mögulega arðhleðslu, gerir flugið
óhagkvæmara, og þar með dýrara
fyrir viðskiptavinina.
Í fimmta lagi eru það íslenskir
skattgreiðendur almennt, því þeir
hafa augljósan beinan hag af því að
stjórnvöld landsins velji ætíð þær
fjárfestingar- og rekstrarleiðir, sem
eru hagkvæmastar.
Og í sjötta lagi væri það Reykja-
víkurborg sjálf, sem gæti með sóma
staðið undir nafni sem höfuðborg
Íslands með því að beita sér fyrir
því að allir íbúar landsins hafi
öruggan, greiðan og hagkvæman
aðgang að þeim miðlægu stjórn-
sýslu-, þjónustu- og heilbrigðis-
stofnunum, sem á undanförnum
áratugum hefur verið valinn staður
í borginni – en gætu að sjálfsögðu
einnig verið annars staðar á land-
inu.
Viðbótarkostir?
Auk ofangreindra tveggja skýrra
grunnkosta um miðstöð íslensks
innanlandsflug á Reykjavíkurflug-
velli eða Keflavíkurflugvelli hafa í
umræðunni undanfarnar vikur eink-
um verið nefndir þrír aðrir meintir
flugvallarkostir. Um þá var m.a.
fjallað í skýrslu Stefáns Ólafssonar
prófessors í félagsfræði, „Borgara-
lýðræði og borgarskipulag“, sem
kynnt var á fundi borgarráðs 23.
jan. s.l. Þeir kostir byggjast á
greinargerð borgarverkfræðings,
sem kynnt var borgarráði 16. jan. –
og sem aftur byggist á frumhug-
myndum erlendra og innlendra ráð-
gjafa þess embættis.
Nú er því svo háttað hér á landi,
að hvorki Reykjavíkurborg né önn-
ur sveitarfélög skipuleggja, byggja
eða reka neina flugvelli, og er ekki
kunnugt um að þau hyggist taka að
sér slík verkefni. Þau verkefni hafa
verið og munu áfram alfarið vera á
sviði ríkisins, nánar tiltekið hjá
samgönguráðuneyti og sérstofnun-
um þess, sem hafa um 55 ára
reynslu á því sviði. Það er því næsta
furðulegt að verða ítrekað vitni að
því þegar talsmenn höfuðborgarinn-
ar kjósa að hunsa fram komin álit
þessara sérfræðistofnana ríkisins
þegar þau falla ekki að þeirra eigin
hugmyndasmíð um gerð flugvalla.
Einn þessara kosta er sá, að
halda flugvellinum áfram í Vatns-
mýri, en leggja nýja austur/vest-
urflugbraut á sjávarfyllingar úti í
Skerjafirði. Þar með yrði hægt að
ráðstafa stærstum hluta þess svæð-
is, sem núverandi austur/vesturflug-
braut er á, til nýrra almennra bygg-
inga. Þetta viðbótarsvæði er um 39
ha. Þar sem kostnaðurinn vegna
nýju brautarinnar er áætlaður um
3.550 millj.kr., samsvarar það að
hver hektari af þessu viðbótarbygg-
ingarlandi myndi kosta um 91
millj.kr.
Á fréttamannafundi 19. jan. s.l.
staðfesti flugmálastjóri, að slík ný
flugbraut gæti verið ásættanleg frá
flugtæknilegu sjónarmiði. Þó eru
uppi efasemdir um ýmis önnur
tengd atriði, þ.á m. byggingar-
tæknilega þætti og aukna ísingar-
hættu á brautinni. Á sama fundi
lýsti samgönguráðherra því yfir, að
hann teldi eðlilegt að Reykjavík-
urborg greiddi allan kostnað vegna
slíkrar nýrrar flugbrautar sem end-
urgjald fyrir það viðbótarbygging-
arsvæði, er borgin fengi til afnota.
Þess er hér að geta að allt umrætt
svæði núverandi austur/vesturflug-
brautar er í eigu ríkisins.
Flugvellir án flugvéla!
Hugmynd um flugvöll á Löngu-
skerjum kom fyrst fram fyrir um
aldarfjórðungi, en hefur frá upphafi
alfarið verið hafnað af samgöngu-
yfirvöldum og flugfélögunum. Kem-
ur þar m.a. til óhóflegur kostnaður
umfram gerð venjulegra flugvalla á
landi. Lykilástæðan er hins vegar
sú, að á slíkum flugvelli umluknum
sjó á alla vegu, myndu flugvélar
verða fyrir óviðunandi málmtær-
ingu. Hafa þarf í huga að suðvest-
urhluti Íslands er í einu af þremur
hávindasvæðum heims, og ljóst að
tíðni særoks yfir flugbrautir og önn-
ur athafnasvæði slíks flugvallar
væri ekki ásættanleg.
Hugmyndir, sem sýndar hafa
verið í sjónvarpi um gerð nýs „milli-
landaflugvallar“ á Lönguskerjum,
og m.a. ætlaður fyrir stórar þotur,
t.d. Boeing 747 breiðþotur, sem hér
þyrftu tvær 3.000 m langar flug-
brautir, hafa fyrst og fremst
skemmtigildi fyrir áhorfendur en
eiga sér takmarkaða stoð í raun-
veruleikanum.
Í áður nefndri greinargerð borg-
arverkfræðings, 16. jan. s.l., er m.a.
fjallað um gerð nýs flugvallar í
Hvassahrauni, en þar segir á bls.
17: „Flugmálastjórn telur ekki fýsi-
legt að flytja innanlandsflugvöll á
völl sunnan Hafnarfjarðar vegna
óhagstæðs veðurfars og nálægðar
við Keflavíkurflugvöll.“ Hér má
minna á, að miðað við núverandi
ákvæði um hámarkshraða bifreiða,
væri slíkur flugvöllur í aðeins 20
mínútna akstursfjarlægð frá Flug-
stöð Leifs Eiríkssonar á Keflavík-
urflugvelli. Eftir fyrirhugaða tvö-
földun Reykjanesbrautar myndi
þessi aksturstími væntanlega lækka
í 16–17 mínútur.
Samanburðarathuganir á veður-
fari, fyrst og fremst ókyrrð í lofti,
sem gerðar voru í samtals 210 kerf-
isbundnum könnunarflugum á
svæðinu við Kapelluhraun og við
Reykjavíkurflugvöll, bentu til þess
að ætla mætti að nýtingarhlutfall
flugvallar þar í hrauninu væri 4–
11% lakara en Reykjavíkurflugvöll-
ur býður upp á. Slík skerðing er á
engan hátt ásættanleg, þegar um er
að ræða rekstur reglubundins áætl-
unarflugs, en skiptir að sjálfsögðu
minna máli fyrir kennslu- og æfing-
arflug. Þá er til þess vitað, að þegar
þyrluflugmenn Landhelgisgæslunn-
ar þurfa að æfa flug við erfið veð-
urskilyrði, leita þeir einkum til
þessa svæðis yfir hrauninu, en
þurfa þó oft að hörfa frá vegna óvið-
unandi ókyrrðar.
Það hlýtur að vekja furðu hvernig
opinberar stofnanir telji sig geta
réttlætt þann tíma og það mikla fé,
sem nú þegar hefur verið varið til
tillögugerðar um óraunhæfa sýnd-
arflugvelli á Lönguskerjum og í
Hvassahrauni, og án þess að leitað
sé eftir neinu formlegu áliti ís-
lenskra flugfélaga hvort þau telji að
slík mannvirki geti komið að ein-
hverju gagni fyrir flugreksturinn.
Það er jafnframt dapurlegt til að
vita, að virtar stofnanir lokist þann-
ig inni í eigin heimi óraunhæfra
hugmynda.
Lokaorð
Það eru fyrst og fremst hags-
munir íslenskra flugfarþega og ís-
lenskra skattgreiðenda, almenn ör-
yggissjónarmið í sambandi við
flutning sjúklinga og slasaðra, og
þarfir almannavarna og neyðar-
flugs, sem eindregið styðja að
Reykjavíkurflugvöllur verði áfram í
Vatnsmýrinni. Grunnskylda
Reykjavíkur sem höfuðborgar Ís-
lands er að tryggja öllum íbúum
landsins öruggt, greitt og hag-
kvæmt aðgengi að borginni.
Það hefur lengi legið ljóst fyrir,
að íslenskir flugrekendur telja ekki
grundvöll fyrir rekstur reglubund-
ins áætlunarflugs um flugvöll á
hrauninu suðvestan Hafnarfjarðar,
og þaðan af síður um flugvöll á sjáv-
arfyllingum við Löngusker. Sýnd-
arflugvellir á þessum tveimur stöð-
um yrðu því mannvirki án
flugrekstrar.
SÝNDARFLUGVELLIR
Grunnskylda Reykja-
víkur sem höfuðborgar
Íslands, segir Leifur
Magnússon, er að
tryggja öllum íbúum
landsins öruggt, greitt
og hagkvæmt aðgengi
að borginni.
Höfundur er verkfræðingur, og var
framkvæmdastjóri flugöryggis-
þjónustu Flugmálastjórnar í 18 ár
og framkvæmdastjóri hjá Flug-
leiðum í 22 ár.
Leifur
Magnússon
Gullsmiðir
Nýbýlavegi 12, Kóp., s. 554 4433.
Tilboð — buxur
Tilboð á buxum í nokkra daga.
Verð kr. 1.900.
Joggingbuxur á krakka kr. 500.
...ferskir vindar í umhirðu húðar
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Switzerland
„Þegar ég hafði lokið við að þróa
„M O N S O O N -make up“ línuna, ákvað
ég að þróa mína eigin húðkremlínu.
Eftir að ég kynntist Karin Herzog vör-
unum steinhætti ég við þá hugmynd. Í
starfi mínu sem útlitshönnuður nota ég
nú orðið alltaf Karin Herzog hreinsi-
krem, andlitsvatn og Vita-A-Kombi
krem sem grunn, áður en ég byrja að
farða kúnnana mína.“
www.karinherzog.com
Doddý - Monsoon - make up
Kaupmannahöfn segir: