Morgunblaðið - 24.02.2001, Síða 64

Morgunblaðið - 24.02.2001, Síða 64
UMRÆÐAN 62 LAUGARDAGUR 24. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ SÉRHVERT lýð- ræðislegt bæjarfélag hlýtur að hafa að leið- arljósi að setja meiri hagsmuni ofar hinum minni, taka mið af sjón- armiði heildarinnar frekar en einstakra ein- staklinga. Þess vegna skiptir ekki máli hvað einstökum nemendum í Listaháskóla Íslands finnst um staðsetningu skólans í nálægri og fjarlægri framtíð. Það skiptir hins vegar máli hvað fjölda nemenda og kennara í skólanum finnst. Ef þau sjónarmið eru hins veg- ar fyrst og fremst tilfinningalegs eðlis hljóta þau að missa nokkurs marks. Þótt tilfinningar kunni að vera tals- verður drifkraftur í sköpun megum við ekki horfa framhjá fræðilega þættinum. Ég er að vísu ekki lista- skólagengin en seint skal ég trúa því að listaskólanemendur ætli að sækja innblástur einan í nám sitt. Ég þekki líf nemans prýðilega og veit að margt gagnlegt hlýst af því að eiga samneyti við samskælinga sína, og það á kaffi- stofunni, en hvatinn að slíku kemur einlægt úr uppfræðslu af einhverju tagi. Eru ekki komin 10 ár eða svo síð- an átti að fara að sjást fyrir endann á húsnæðishraki stofnunarinnar? Sá tími í mannkynssögunni er skammur en sami árafjöldi í lífi eins listnema spannar auðveldlega allt námið. Og hvernig verður nú best hlúð að nem- endum? Er það ekki með góðum að- búnaði til að stunda nám sitt? Er ekki góður aðbúnaður að vera í vel hönn- uðu húsnæði á stað sem uppfyllir obb- ann af kröfum notenda? Ef góð birgðastaða líkamlegs fóðurs er veigamesti ávinningurinn af því að vera í miðborg Reykjavíkur finnst mér sú röksemd heldur snautleg. Stendur ekki til að teikna upp not- hæfa kaffistofu í bygginguna hvar sem hún rís? Annars er í Hafnarfirði svo sem enginn hörgull á kaffihúsum, veitingastöðum, bakaríum, bensín- stöðvum, bönkum, verslunum og sundlaugum til að menn geti lagt í þarfapíramída Maslows. Nálægð menningarstöðva er sjón- armið sem ég skil. Hitt veit ég ekki hversu oft menn fara – eða færu – á vettvang á skólatíma. Stökkva mynd- listarnemar kannski alltaf eftir há- degi á fimmtudögum í listasöfnin með fræðara sínum og teyga í sig skilaboð olíunnar, vatnslitanna, þráðanna, út- skurðarins, meitilsins? Hlaupa leik- araefnin inn í Þjóðleikhús tvo morgna í viku og fylgjast með æfingum? Skunda flautunemarnir á tónleika í Salnum (ahh, hann er í Kópavogi) eða á æfingu hjá Sinfóníuhljómsveitinni á skólatíma? Eða stunda nemar þetta framboð menningar í frítíma sínum? Á kvöldin? Af því að námið fer saman við áhuga þeirra á listinni? Mér finnst ég oftar hafa heyrt nemendur stynja undan aðstöðuleysi í skólanum sjálfum. Hafnarfjörður hefur upp á að bjóða nægilegt pláss á fallegum stað sem getur ekki annað en blásið mönnum anda í brjóst. Um- hverfið sjálft er tignarlegt, sjórinn á aðra hönd og hraunið á hina. Þegar veður leyfir sitja menn í hraunbollum og teikna; höggva í pappír eins og fjölþjóðlegir listamenn hafa höggvið í málm verkin sem standa á Víðistaðat- úni. Menn horfa nær og fjær eða spjalla við næsta mann og víst er það stundum næringin sem dugir. Þrátt fyrir allt sækir maður líka sitthvað inn á við, í eigin kviku. Einhver öflugasta hönnunardeild landsins er starfrækt við Iðnskóla Hafnarfjarðar. Tónlistarlíf blómstrar með þeim ágætum að nánast hver Hafnfirðingur er í kór, og margir í fleiri en einum. Í Bókasafni Hafnar- fjarðar er tónlistardeild sem slær flestum öðrum við. Safnið flyst bráð- um um set, og verður þá steinsnar frá norðurbakkanum, staðnum sem Listaháskólanum býðst. Í bókasafn- inu verður miðstöð upp- lýsingatækni með tug- um tölva og þar verða til listaverkabækur og fag- tímarit. Á norðurbakk- anum er núna eitthvert nýstárlegasta atvinnu- leikhús landsins, Her- móður og Háðvör, og jafnframt áhugaleik- félag sem verður 75 ára á næsta ári. Þau voru einmitt að frumsýna Koss köngulóarkonunn- ar, og þar er unglinga- deild sem mark er á takandi. Núna er verið að taka upp bíómyndina Mávahlátur í því húsi sem mun víkja fyrir Listaháskólanum ef hann ratar í Fjörðinn. Þá eru ótaldir allir einyr- kjarnir meðal listamanna í Hafnar- firði sem hafa ekki hátt; sem og Ljósaklif, Hafnarborg, Straumur, Kvikmyndasafn Íslands og Bæjarbíó. Hafnarfjörður hefur sérstöðu og hún stendur Listaháskóla Íslands til boða. Gleymum ekki að nemendur skólans og framtíðarkennarar koma ekki allir úr 101 Reykjavík. Sumir gætu verið í Reykjanesbæ að leita sér að vettvangi núna. Við þurfum ekki að mála skrattann á vegginn. Við þurfum að vinna sam- an. Var svo ekki einhver að tala um að höfuðborgarsvæðið ætti að verða eitt? Listaháskólann í Hafnarfjörð? Berglind Steinsdóttir Höfundur er menningarfulltrúi Hafnarfjarðar. Nám Umhverfið sjálft er tignarlegt, segir Berglind Steinsdóttir, sjórinn á aðra hönd og hraunið á hina. HLUTVERK lög- gjafarvaldsins er eins og allir vita að setja lög. Lög þessi geta ver- ið margbreytileg eðli málsins samkvæmt og sitt sýnist hverjum um réttmæti og hag- kvæmni einstakra laga. Ein af þeim kröfum sem við gerum til laga- setningar er að lög séu sanngjörn og mismuni ekki borgurunum eða einstökum hópum í þjóðfélaginu. Lög 117/ 1999 eru ein þeirra laga sem ekki uppfylla þessar kröfur því þau mismuna aðilum með þeim hætti að frekar ætti að tala um ólög en lög í þessu sambandi. Lagsetning þessi lýtur að löggild- ingu iðnmeistara, t.a.m.í húsasmíði. Þau kveða á um breytingu á skipu- lags- og byggingarlögum en breyt- ingarlög þessi tóku gildi 1. janúar 2000. Í lögum þessum segir að ein- ungis þeir sem luku sveinsprófi fyrir 1. jan. 1989 hafi rétt til að sækja til- greint námskeið enda hafi þeir haft rétt til að fá svonefnda staðbundna löggildingu iðnmeistara. Þeir sem ljúka námskeiðinu geta hlotið lands- löggildingu ráðherra til að bera ábyrgð á verkþáttum iðnmeistara. Í dag hafa um 630 nemar skráð sig á námskeiðin og má áætla að um 65% þeirra séu húsasmiðir. Í fjölda ára hefur verið starfrækt- ur meistaraskóli til löggildingar á landsvísu víða um land, fyrst í Iðn- skólanum í Reykjavík, en þar hófst kennsla 1957, og svo í öðrum fram- haldsskólum t.a.m. í Fjölbrautaskóla Suðurlands árið 1985. Menntamála- ráðuneytið hefur í samvinnu við Iðn- skólann, aðra hlutaðeigandi fram- haldsskóla og samtök iðngreina látið gera námsskrár fyrir meistaraskóla og er nú í gildi námskrá samin af fyrrnefndum aðilum frá árinu 1996. Til að ljúka meistaraskólanámi sam- kvæmt námsskrá menntamálaráðu- neytisins í bygginga- og tréiðngreinum þarf að ljúka 68 eininga námi sem tekur u.þ.b. tvo vetur. Á bakvið hverja einingu er tveggja kennslustunda nám á viku eða um 28 kennslustunda nám á önn. Námið í heild er því um 1.900 kennslu- stundir. Nú gerist það á nýrri öld 2001 þegar meistaraskóli hefur verið starfandi lengi á vegum menntamála- ráðuneytis að umhverf- isráðuneytið býður upp á 45 kennslustunda nám án próf- töku. Þeir sem sækja þessa tíma þurfa sem sagt ekki að gangast und- ir nein próf til að öðlast löggildingu á landsvísu heldur er 100% tímasókn aðeins gert að skilyrði. Þetta 45 kennslustunda námskeið er hins vegar einungis í boði fyrir þá sem luku sveinsprófi fyrir 1. jan. 1989 eins og áður sagði. Þeir sem luku sveinsprófi eftir þann tíma eiga ekki rétt á að taka námskeiðið. Hér er verið í krafti lagasetningar að mis- muna aðilum með einkar grófum hætti og virðing fyrir jafnræðisregl- unni víðs fjarri. Sérstaklega skal tekið fram að iðnnám breytist ekk- ert á þessum tímapunkti þ.e. 1. jan. 1989. T.d. hefur iðnnám hjá húsa- smiðum staðið óbreytt frá 1983 til dagsins í dag og um samskonar sveinsprófsverkefni er einnig að ræða. Til að skýra þetta má taka dæmi. Bræðurnir A og B eru með sveins- próf í húsasmíði. A tók sveinspróf sitt í desember 1988 en hefur ekkert unnið við smíðar eftir þann tíma heldur gerðist kennari. B hins vegar lauk sama námi í desember 1989 og hefur unnið við trésmiðar sleitulaust síðan. Núna árið 2000 ákveða þér síðan báðir að hefja meistaranám í húsasmíði. Þá kemur fáránleiki lag- anna (eða ólaganna) í ljós. Kennar- inn A þarf aðeins að fara á 45 kennslustunda námskeið þar sem hann gæti allt eins sofið því ekkert er prófið. Kennarinn er því strax kominn með réttindi húsasmíða- meistara. En hvað með smiðinn B sem lauk sams konar námi ári seinna? Hann þarf hins vegar að ljúka 1.900 kennslustunda kostnað- arsömu námi og að sjálfsögðu með reglulegum prófum. Þetta litla dæmi er birtingarmynd laganna og þeim til skammar sem að lögunum stóðu. Hvers eigum við sem höfum lokið eða erum í meistaranámi mennta- málaráðuneytisins að gjalda? Nám okkar er mjög kostnaðarsamt sam- fara miklu vinnutapi sem þýðir skuldsetningu heimila okkar. Starfs- dagur okkar er langur og að sjálf- sögðu bitna verkföllin á okkur sem og öðrum nemum. Er Alþingi Ís- lendinga siðferðilega stætt á að bjóða fólki upp á lagasetningu sem þessa og niðurlægja það nám sem fólkið hefur lagt á sig með ærnum tilkostnaði? Er það vikilega ásetn- ingur umhverfisráðuneytis og menntamálaráðuneytis að vera með tvær námsáætlanir til löggildingar iðnmeistara með mismun upp á 1.855 kennslustundir? Framkoma umhverfisráðuneytis- ins er því til skammar í þessu máli. Húsasmiðir – til hvers meistaraskóli? Viðar Jónsson Meistaranám Framkoma umhverf- isráðuneytisins er því til skammar í þessu máli, segir Viðar Jónsson. Það hefur ekki unnið heimavinnuna sína og m.a. ekki leitað umsagn- ar hlutaðeigandi aðila um málið. hvort um erlenda rík- isborgara er að ræða eða Íslendinga. Í frumvarpinu stendur: „Sýslumenn og lög- lærðir fulltrúar þeirra skulu þó ávallt annast könnun á hjónavígslu- skilyrðum ef annað hjónaefni eða bæði eru erlendir ríkisborg- arar.“ (2. gr.) Það verður sem sagt engin breyting í lögum þegar Íslend- ingar giftast Íslend- ingum, aðeins ef er- lendur ríkisborgari á hlut að máli. Þeir verða allir að fara til sýslumanns og fá könnunarvottorð, en Íslendingar geta fengið sömu vottorð t.d. hjá presti. Auk þess á sýslumanni að vera falið vald til þess að meta hvaða skjöl hjónaefni þurfa að leggja fram og leggja mat á þau skjöl. Hvert er málið? 1. Í stjórnarskrá Íslands stendur: „Allir skulu vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litar- háttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti.“ (65. gr.) Þótt það séu ýmsar sérskyldur og takmörk í lög- um varðandi erlenda ríkisborgara verða þau að vera sem minnst, því að allir „skulu vera jafnir fyrir lögum“. Það er skiljanlegt að sett séu sérstök FRUMVARP til laga um breytingu á hjú- skaparlögum verður lagt fyrir á Alþingi á næstunni. Þessi breyt- ing lítur afar sakleysis- lega út við fyrstu sýn, en felur þó í sér alvar- leg brot á stjórnarskrá Íslands og mismunun gagnvart erlendum rík- isborgurum í landinu. Ég mótmæli frum- varpinu og hef bent við- komandi aðilum á at- hugasemdir mínar. En ég tel einnig að mál sem varða lög Íslands séu mál sem allir íslenskir ríkisborgarar beri ábyrgð á. Því vil ég útskýra málið fyrir ykkur hér stuttlega. Innihald frumvarpsins Eins og við vitum annast vígslu- menn eins og t.d. prestar eða sýslu- menn hjónavígslu og könnunarverk- efni hennar, samkvæmt núgildandi lögum. Rétt fyrir áramót voru lögð fram fyrstu drög nýs frumvarps um breytingu á hjúskaparlögum, þar sem fram kom að öll öflun könnunar- vottorða yrði flutt til sýslumanna. En það var ekki samþykkt, aðallega vegna mótmæla Prestafélags Ís- lands. Þá voru gerð ný drög að frum- varpinu og er þar ætlunin að aðskilja öflun könnunarvottorða eftir því lög og takmarkanir fyrir útlendinga varðandi dvalarleyfi eða kosninga- rétt þeirra, þar sem þessi atriði eru tengd við fullveldi þjóðarinnar. En hvað um hjúskaparrétt? Er skynsamlegt að setja sérstök lög um hjúskaparrétt vegna þjóðernis? Í stjórnarskránni stendur einnig: „Allir skulu njóta friðhelgi einkalífs, heimilis og fjölskyldu.“ (71. gr.) Hjú- skaparréttur tilheyrir þessari frið- helgi einkalífs, heimilis og fjöl- skyldu. Í eðli sínu er þetta ekki málefni sem ræða má út frá sjón- armiði þess hvort viðkomandi sé ís- lenskur ríkisborgari eða erlendur ríkisborgari. 2. Það er alveg óljóst hver er ástæða þessara breytinga. Hugsan- lega er ástæðan sú, að það kemur fyrir að t.d. prestur getur ekki stað- fest hvort pappír sem lagður er fyrir uppfylli lagakröfur eða ekki. Sér- staklega þegar hann er skrifaður á ókunnugu tungumáli fyrir könnun- armanninn. Ef svo er snýst málið að- eins um það hvernig könnunarmað- ur staðfestir skjöl sem aflað hefur verið frá erlendu ríki. Í þeim tilfell- um gæti verið skynsamlegt; a) að skylt sé að láta löggilda þýðingu fylgja með, b) ef ekki er hægt að fá löggilda þýðingu hérlendis skal mál- inu vísað til sýslumanns til að stað- festa viðkomandi skjöl. Aðalatriðið hér eru þau skjöl sem um ræðir, en ekki manneskjan sem ætlar að gifta sig eða þjóðerni henn- ar. Hér er stór munur á. Erlendur ríkisborgari, sem giftist á Íslandi og skilur við maka sinn og vill síðan giftast aftur hérlendis, getur lagt fyrir nákvæmlega sömu pappíra og Íslendingar, þar sem gögn hans eru þegar skráð í Hagstofu. Sama gildir um erlendan ríkisborgara sem er í skráðri sambúð. Eigi að síður, sam- kvæmt frumvarpinu, sem kveður á um öðruvísi umfjöllun eftir þjóðerni en ekki eftir skjölum sem viðkom- andi ber með sér, þarf hann samt að fara til sýslumanns til að fá könn- unarvottorð. Aðeins vegna þess að hann er ekki Íslendingur. Í frum- varpinu er málið, sem varðar stað- festingu pappíra frá erlendum ríkj- um, mistúlkað og byggt á skipulagðri mismunun eftir þjóð- erni. Frumvarpið byggist á algjörri þversögn að þessu leyti. 3. Það mál sem ég tel stjórnvöld verða að ræða í alvöru varðar fólk sem ekki getur fengið nauðsynlega pappíra frá heimalandi sínu. Ástæð- ur geta verið margar, t.d. stríð, póli- tískar ástæður eða eitthvað sem við- komandi getur ekki borið ábyrgð á. Það eru engin ákvæði til í núver- andi lögum um slík tilfelli. Þess vegna virðist umfjöllun um tilfelli fólks fara eftir því hver annast þau í ráðuneytinu eða hjá vígslumanni. Eru allir jafnir fyrir lögum? Toshiki Toma Fordómar Frumvarpið er ekki aðeins andstætt stjórnarskrá Íslands og mannréttindahugsjón- inni, segir Toshiki Toma, heldur er það einnig hættulegt og til þess fallið að auka for- dóma og mismunun gagnvart erlendum ríkisborgurum.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.