Morgunblaðið - 04.04.2001, Blaðsíða 22

ERLENT
22 MIÐVIKUDAGUR 4. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
GAZPROM, fyrirtækið sem einokar
gasmarkaðinn í Rússlandi og er enn
að mestu í ríkiseigu, rak í gær yf-
irmenn NTV, einu óháðu sjónvarps-
stöðvarinnar hvers útsendingar
nást um allt Rússland. Starfsmenn
stöðvarinnar sögðust hins vegar
ekki myndu taka mark á brott-
rekstrarákvörðuninni sem tekin var
á hluthafafundi sem yfirmenn
Gazprom boðuðu til í krafti þess að
þeir réðu í raun yfir meirihluta
hluthafaatkvæða. Fundurinn fór
fram í höfuðstöðvum Gazprom í
Moskvu í gær, þrátt fyrir að daginn
áður hafi svo virzt sem sett hefði
verið lögbann á hann. Talsmenn
Gazprom gáfu út fréttatilkynningu
eftir fundinn, þar sem því var lýst
yfir að skipt hefði verið um stjórn
NTV. Nýr stjórnarformaður yrði
Alfred Kokh sem fyrir er yfirmaður
Gazprom-Media, fjölmiðlaarms fyr-
irtækjasamsteypu Gazprom. Við
stöðu forstjóra NTV tæki banda-
ríski bankamaðurinn Boris Jordan
og Vladimír Kúlistíkov, yfirmaður
ríkisreknu fréttastofunnar RIA,
yrði yfirfréttastjóri.
Í fréttaútsendingu NTV í gær
var sagt að óeirðalögreglubílum
hefði verið lagt upp við Ostankino-
háhýsið í miðborg Moskvu, þar sem
NTV er til húsa ásamt fleiri sjón-
varpsstöðvum. Engar skýringar
voru fáanlegar á því hvert erindi
þeirra þar væri.
Þessir atburðir marka hápunkt í
togstreitunni um yfirráð yfir NTV,
sem staðið hafa í rúmt ár, en stöðin
er langáhrifamestur þeirra fjölmiðla
í Rússlandi sem ekki lúta beinni eða
óbeinni stýringu af hálfu valdhafa í
Kreml. Málið er almennt álitið próf-
steinn á umburðarlyndi Vladimírs
Pútíns forseta gagnvart opinni
gagnrýni á stjórnarhætti sína. Pút-
ín lét einskis getið um fjölmiðla-
frelsi í árlegri stefnuræðu sinni sem
hann flutti í rússneska þinginu í
gær.
Meðal manna sem var bolað úr
stjórn NTV voru Vladimír Gúsinskí,
stofnandi stöðvarinnar, og forstjór-
inn Jevgení Kíseljov en hann er
þekktasti stjórnmálarýnir NTV og
stýrir virtum vikulegum stjórn-
málaskýringaþætti.
Lýsa Pútín ábyrgan
Fréttamenn á NTV lásu upp yf-
irlýsingu í útsendingu í gær, þar
sem þeir kenndu Pútín forseta um
að standa á bak við herferð sem
hefði það að markmiði að þagga
niður í þeim. Hétu þeir því að
standa við bakið á Kíseljov. „Hlut-
hafafundurinn, sem Gazprom-Media
boðaði til í dag, er ólöglegur. Við
skiljum málið þannig, að takmarkið
með fundinum, sem og með öðrum
þrýstiaðgerðum af hálfu stjórnvalda
gegn NTV, sé að koma okkur alfar-
ið undir pólitíska stjórn [Kreml],“
segir í yfirlýsingunni. „Við erum
ekki í nokkrum vafa um, að Vladim-
ír Pútín, sem fyrr, viti fullkomlega
hvað er á seyði og er þar með
ábyrgur fyrir afleiðingunum.“
Kíseljov kom bálreiður fram fyrir
fjölmiðla fyrir utan höfuðstöðvar
Gazprom eftir hinn umdeilda hlut-
hafafund og sagðist ekkert mark
myndu taka á niðurstöðum fund-
arins. Sagði hann stjórnvöld hafa
knúið dómstóla til að lýsa á síðustu
stundu tvo lögbannsdóma ógilda
sem settir höfðu verið á hluthafa-
fundinn.
Gazprom komst yfir stóran eign-
arhlut í NTV eftir að hafa gengið í
ábyrgð fyrir hundruð milljóna doll-
ara skuldum stöðvarstofnandans
Gúsinskís en hann er á Spáni og
berst gegn kröfu um að vera fram-
seldur til Rússlands til að svara til
saka fyrir meint svik. Segir Gús-
inskí málaferlin gegn sér ekkert
nema lið í herferð Kremlarvaldsins
til að skrúfa fyrir fjölmiðlana sem
fyrirtæki hans, Media-Most, rekur.
Gazprom rekur
yfirmenn NTV
Reuters
Mikhaíl Osokin, fréttaþulur NTV, les yfirlýsingu frá starfsmönnum
stöðvarinnar í gær. Í horninu niðri til vinstri á skjánum er orðið „mót-
mæli“ skrifað yfir merki sjónvarpsstöðvarinnar.
Mosvku. Reuters.
HÆGT væri að fækka ótímabær-
um dauðsföllum af völdum
krabbameins í ristli um allt að
400 á ári í Svíþjóð ef tekin yrði
upp reglubundin skoðun á öllum
sem náð hafa sextugsaldri, að
sögn Dagens Nyheter. Um 5.000
Svíar greinast með krabbamein
af þessu tagi árlega.
Krabbamein í ristli og skeifu-
görn er álíka algengt og krabba-
mein í blöðruhálskirtli og brjóst-
um. Oft eru fyrstu ummerkin
lítill sepi innan í ristlinum eða
görninni en sé æxlið ekki búið að
brjóta sér leið í gegnum þarma-
vegginn er nær alltaf hægt að
bjarga lífi sjúklingsins. Um allar
þessar gerðir krabbameins á það
við að sé sjúkdómurinn uppgötv-
aður fljótt aukast lífslíkurnar en
einkum skiptir það máli varðandi
krabbamein í ristli.
Á fundi sérfræðinga hjá
sænska krabbameinsfélaginu á
mánudag kom fram að stjórnvöld
ættu að hefja undirbúning að því
að allir Svíar sem náð hafa 60 ára
aldri færu í skoðun.
Ristilkrabbamein er sjaldgæft
hjá fólki undir sextugu en vegna
þess hve fólk lifir miklu lengur að
jafnaði en áður er búist við að
tíðnin hækki mjög á næstu árum.
Ristilkrabbamein
Karlar
reglulega
í skoðun?
VLADÍMÍR Pútín, forseti Rúss-
lands, sagði í gær, að tekist hefði
að koma í veg fyrir pólitíska upp-
lausn í landinu en meginverkefnið
nú væri að koma efnahagslífinu á
réttan kjöl. Kom þetta fram í ár-
legu ávarpi Rússlandsforseta til
þjóðarinnar en hann sagði einnig,
að þótt meginmarkmiðunum hefði
verið náð, væri ekki búið að ná
fullum tökum á ástandinu í
Tsjetsjníu.
„Tekist hefur að koma í veg fyr-
ir þá pólitísku upplausn, sem ég
gerði að umtalsefni fyrir ári,“
sagði Pútín í rúmlega klukku-
stundarlöngu ávarpi þar sem hann
hvatti meðal annars til aukins
samstarfs með Evrópuríkjunum og
gagnrýndi Atlantshafsbandalagið,
NATO. Hann nefndi hins vegar
ekki ýmis mikilvæg atriði eins og
samskiptin við Bandaríkin, um-
bætur í hernum og frelsi fjölmiðla.
Pútín varði miklum hluta
ávarpsins til að fjalla um umbætur
í efnahags- og félagsmálum og á
því lagalega umhverfi, sem nú rík-
ir í Rússlandi. Sagði, að ýmislegt
benti til, að efnahagslífið væri að
hægja á sér enda mjög háð þeim
sveiflum, sem yrðu á heimsmark-
aði, ekki síst hvað varðaði hráefni.
„Berið saman
þessar stærðir“
Ræðu Pútíns var almennt vel
tekið í fjármálalífinu og gengi
rússneskra ríkisskuldabréfa hækk-
aði nokkuð. Hann lofaði líka að
beita sér fyrir umbótum í skatta-
málum og draga úr hömlum á við-
skiptum með erlendan gjaldeyri í
því skyni að örva efnahagslífið.
Benti hann á, að allt fjármagn á
rússneska hlutafjármarkaðnum
væri aðeins fimmtungur af verð-
gildi stærstu fyrirtækjanna í ná-
grannaríkinu, hinu litla Finnlandi.
„Berið saman þessar stærðir,“
sagði hann háðslega.
Hagvöxtur í Rússlandi var 7,7%
á síðasta ári en Alexei Kúdrín fjár-
málaráðherra sagði í gær, að óvíst
væri, að hagvöxturinn næði 4%
eins og spáð hefði verið á þessu
ári. Þá taldi hann, að verðbólgan
yrði aðeins meiri en þau 12 til
14%, sem að væri stefnt.
Pútín sagði, að verið væri að
fækka í rússneska hernum í Tsje-
tsjníu þar sem búið væri að ná
meginmarkmiðunum þar. Það
þýddi ekki, að búið væri að ná full-
um tökum á ástandinu.
Vladímír Pútín í árlegu ávarpi Rússlandsforseta til þjóðarinnar
Stöðugleiki í stjórnmálum
en efnahagsmálin erfið
Pútín í ræðustól í gær.
Moskvu. AFP, Reuters.
AP
GRÍSKA ríkisflugfélagið Olympic
hefur fækkað ferðum sínum vegna
vandamála sem upp hafa komið á
nýja alþjóðaflugvellinum í Aþenu,
sem tekinn var í notkun í síðustu
viku, að því er fram kemur á frétta-
vef breska ríkisútvarpsins, BBC.
Gömlu flugvellirnir tveir, suður af
borginni, eru nú lokaðir og allt flug
fer um nýja Venizelos-flugvöllinn,
sem kostaði sem svarar 180 millj-
örðum króna að byggja. Hann er
um 30 km austur af borginni.
En miklar tafir hafa orðið og
fjölda ferða aflýst. Olympic greindi
frá því á mánudag að einni áætl-
unarferð daglega til Rómar væri af-
lýst og átta innanlandsferðum til 19.
apríl. Fregnir hafa borist af hávær-
um deilum á nýja vellinum, þar sem
mörg þúsund farþegar hafa mátt
bíða klukkustundum saman eftir
ferðum sem síðan hefur á endanum
verið aflýst.
Flest vandkvæðin komu upp hjá
Olympic, sem varð að aflýsa 30 ferð-
um einn daginn þegar verst lét.
Ennfremur voru farþegar sendir
fram og til baka frá einu rangt
tilgreindu brottfararhliði til annars
og milli farangursbelta. Svo fór, að
reiðir farþegar veittust að inn-
ritunarfólki Olympic og létu hendur
skipta, að því er grískir fréttamenn,
sem urðu vitni að átökunum,
greindu frá.
Christos Verelis, samgönguráð-
herra Grikklands, sagði að vand-
kvæðin mætti rekja til þess, að
tölvukerfi Olympic væri ekki sam-
hæft kerfinu á nýja flugvellinum, en
þetta vandamál yrði leyst án tafar.
En önnur flugfélög hafa einnig orð-
ið fyrir barðinu á ringulreiðinni og
hætt er við að ástandið verði
Grikkjum alvarlega til skammar á
alþjóðavettvangi.
Stjórnendur flugvallarins, sem er
nefndur eftir einum frægasta
stjórnmálamanni Grikkja á 20. öld,
segja að starfsfólk vallarins hafi
unnið 16 tíma á dag undanfarið, og
ástandið sé að batna.
En jafnvel þótt vélar fari að taka
á loft á réttum tíma er vegurinn sem
liggur frá Aþenu til flugvallarins
ekki tilbúinn enn og ekki er áætlað
að framkvæmdum við hann ljúki
fyrr en rétt áður en Ólympíuleik-
arnir hefjast í Grikklandi 2004.
Fyrsta brottför farþegaflugvélar
frá vellinum átti að vera brottför
vélar Olympic, en fregnir herma að
sú vél hafi tafist og þess vegna hafi
það fallið í skaut vélar frá hollenska
félaginu KLM að verða fyrsta far-
þegavélin sem fór í loftið frá nýja
vellinum.
AP
Gestir á nýjum alþjóðaflugvelli í Aþenu fylgjast með er fyrsta flugvélin
sem lenti á vellinum er tengd við flugstöðvarranann.
Ringulreið á nýjum
Aþenuflugvelli