Morgunblaðið - 05.04.2001, Qupperneq 26

LOFTSLAGSMÁL og öryggi mat-
væla var meðal þess helsta sem rætt
var um á nýafstaðinni þemaráð-
stefnu Norðurlandaráðs í Ósló, þar
sem stefna Norrænu ráðherra-
nefndarinnar, sem kemur fram í
skýrslunni „Sjálfbær þróun – ný
stefna fyrir Norðurlönd“ var til um-
fjöllunar.
Margir ráðherrar og aðrir sem
töluðu á ráðstefnunni lýstu yfir von-
brigðum vegna frétta af stefnu-
breytingu Georges Bush,
Bandaríkjaforseta, til málefna sem
lúta að takmörkun á losun gróður-
húsalofttegunda og í máli margra
kom fram að nauðsynlegt væri að
halda áfram viðræðum við Banda-
ríkjastjórn um verndun andrúms-
loftsins.
Jens Stoltenberg, forsætisráð-
herra Noregs, hvatti í ræðu sinni
Bush forseta til þess að snúa ekki
baki við framtíðinni með þessum
hætti. Stoltenberg sagði ennfremur
að tækniþekking Bandaríkjamanna
og styrkur þeirra á alþjóðavettvangi
væri nauðsynlegur til að halda
áfram þeirri vinnu sem hófst í
Kyoto.
Á fundi með fréttamönnum á ráð-
stefnunni kom m.a. fram í máli Siri
Bjerke, norska umhverfisráðherr-
ans, og Sivjar Friðleifsdóttur, um-
hverfisráðherra Íslands, hversu
Norðurlandasamstarfið væri mikil-
vægt til að halda viðræðum um
Kyoto-sáttmálann gangandi en þær
neituðu því að hraða þyrfti staðfest-
ingu bókunarinnar af hagkvæmnis-
ástæðum.
Á samningafundi Sameinuðu
þjóðanna sem haldinn verður í Bonn
í júlí á þessu ári vonast ráðherrarnir
til að skriður komist á umræðuna
um sáttmálann og að einhver nið-
urstaða fáist og bentu á að þemaráð-
stefna Norðurlandaráðs væri mik-
ilvægur undirbúningur fyrir þann
fund.
Í stefnuskrá Norðurlandanna um
sjálfbæra þróun er skýrt kveðið á
um nauðsyn þess að takmarka losun
gróðurhúsalofttegunda til að við-
halda vistkerfum í hafi og á landi
fyrir komandi kynslóðir og hvatt til
að Kyoto-bókunin verði staðfest
sem fyrst. Þá er lagt til að Eystra-
saltssvæðið verði nýtt sem heimstil-
raunaverkefni um verslun með los-
unarkvóta.
Miklar umræður spunnust einnig
um öryggi matvæla á ráðstefnunni
enda umræðan um gin- og klaufa-
veiki í hámarki. Jens Stoltenberg
vakti athygli á því í ræðu sinni
hversu mikilvægt samstarf Norður-
landanna væri til að tryggja öryggi
matvæla. Hann nefndi í því sam-
bandi útbreiðslu gin- og klaufaveiki
og sagði hana áminningu til allra um
hversu samstarf og fyrirbyggjandi
aðgerðir væru mikilvægar. Tak-
markið sé því sjálfbær landbúnaður
og fiskveiðar á Norðurlöndum til að
tryggja öryggi og heilbrigði mat-
væla frá framleiðanda til neytanda.
Hann greindi ennfremur frá því að
innflutningi á kjötvöru til Noregs
væri nú að hluta til aflétt en Norð-
menn voru gagngrýndir af öðrum
Norðurlöndum fyrir harðar aðgerð-
ir við stöðvun innflutnings á
klaufdýraafurðum.
Tillaga Norrænu ráðherranefnd-
arinnar um sjálfbær Norðurlönd er
til tuttugu ára og hefur verið sam-
þykkt af ríkisstjórnum Norðurlanda
og tekur hún gildi þegar í stað.
Þemaráðstefnu Norðurlandaráðs í Ósló um sjálfbær Norðurlönd lokið
Öryggi matvæla
og loftslagsmál
helsta umræðuefnið
Ósló. Morgunblaðið.
ERLENT
28 FIMMTUDAGUR 5. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
JOHANNES Rau, forseti Þýzka-
lands, lagði í gær til að Evrópusam-
bandinu (ESB) yrði sett stjórnar-
skrá sem gæti orðið grundvöllur að
ríkjasambandi þjóðríkja frekar en
því evrópska „ofurríki“ sem sumir
óttist.
„Hin evrópska stjórnarskrá ætti
að taka af tvímæli um að Evrópa
[les: Evrópusambandið] muni ekki
verða að miðstýrðu ofurríki, heldur
miklu frekar að við hyggjumst
byggja upp traust ríkjasamband
þjóðríkja,“ sagði Rau í ræðu sem
hann flutti í Evr-
ópuþinginu í
Strassborg í gær.
Sem forseti
Þýzkalands gegn-
ir Rau valdalitlu
embætti en er oft
álitinn eins konar
málpípa „siðferði-
legrar samvizku
þjóðarinnar“. Hann sagði hugmynd-
ina um ríkjasamband þjóðríkja ekki
snúast um að þröngva þýzka sam-
bandsríkis-„módelinu“ upp á ESB,
heldur um það hvernig munur milli
þjóða verður bezt virtur.
Sagðist hann gera sér grein fyrir
því, að orðin „stjórnarskrá“ (e. con-
stitution) og „ríkjasamband“ eða
„sambandsríki“ (e. federation)
vektu tortryggni hjá sumum Evr-
ópubúum. Mikilvægt væri að menn
litu ekki á stjórnarskrá fyrir ESB
sem áfanga í átt að því að safna
miðstýringarvaldi til Brussel og að
grafa undan þjóðríkjunum.
„Við þurfum á stjórnarskrá að
halda einmitt vegna þess að við vilj-
um ekki að Evrópusambandið verði
að miðstýrðu ríki,“ sagði Rau.
Deilt um lokamarkmið
Evrópusamrunans
Þýzki utanríkisráðherrann
Joschka Fischer hleypti fyrir tæpu
ári af stað mikilli deilu um það
hvert lokamarkmið Evrópusamrun-
ans skyldi vera er hann lýsti í ræðu
í Berlín sýn sinni á framtíðar-„sam-
bandsríki þjóðríkja“ Evrópu, með
stjórnarskrá, sameiginlegri ríkis-
stjórn, löggjafarþingi og kjörnum
forseta. Stuðn-
ingur við „sam-
bandsríkis-
hyggju“ hefur
farið minnkandi í
aðildarríkjum
ESB á síðustu
misserum, sam-
fara því að þjóð-
ríkin hafa í aukn-
um mæli sýnt viðleitni til að styrkja
fullveldi sitt frekar en hitt.
En margir þýzkir stjórnmála-
menn eru þeirrar hyggju að í það
stefni að samskipti milli ríkisstjórna
aðildarríkjanna verði æ þyngri í
vöfum eftir því sem aðildarlöndun-
um fjölgar en stefnt er að því að allt
að tólf ríki bætist á þessum áratug
við þau fimmtán sem fyrir eru.
Rau sagði framtíðarstjórnarskrá
ESB eiga að innihalda þrjá meg-
inhluta. Fyrsti hlutinn ætti að
byggjast á borgararéttindaskránni
sem leiðtogar ESB samþykktu í
grundvallaratriðum í desember sl.
Annar hlutinn ætti að kveða á um
valda- og verkaskiptingu milli
stjórnvalda aðildarríkjanna og
hinna yfirþjóðlegu stofnana sam-
bandsins.
Í þriðja hlutanum ætti að vera
kveðið á um að Evrópuþingið skyldi
starfa í tveimur þingdeildum en sú
ráðstöfun á að sögn Raus að bæta
lýðræðislegt lögmæti ESB. Í ann-
arri þingdeildinni skyldu sitja
fulltrúar ríkisstjórna aðildarríkj-
anna sem í núverandi skipulagi ráða
ráðum sínum í ráðherraráði sam-
bandsins. Hlutverk þessarar þing-
deildar yrði að standa vörð um full-
veldi þjóðríkjanna. Hið núverandi
Evrópuþing, með fulltrúum kosnum
beinni kosningu, yrði hin þingdeild-
in og hún hefði jafnmikið um laga-
setningu að segja og ríkisstjórnar-
fulltrúarnir.
Forseti Þýzkalands í ræðu á Evrópuþinginu
ESB fái
stjórnarskrá
AP
Johannes Rau flytur ræðu sína í
Strassborg í gær.
Strassborg. Reuters.
FIMMTÁN manns, þ. á m. aðstoð-
arvarnarmálaráðherra Súdans, lét-
ust þegar flugvél sem þeir voru í
fórst á flugvelli í Suður-Súdan í gær,
að því er embættismenn greindu frá.
Auk ráðherrans voru í vélinni þrett-
án háttsettir menn í hernum og einn
undirliðþjálfi.
Í yfirlýsingu frá konungshöllinni,
sem lesin var í sjónvarpi, sagði að
slæmt veður hafi verið orsök slyssins
og valdið því að flugvélin hafi farið út
af flugbrautinni og rekist á hús.
Slysið varð í bænum Adaryel, sem
er utan þeirra svæða í landinu sem
uppreisnarmenn í Alþýðufrelsisher
Súdans segjast hafa á valdi sínu.
Herinn sagðist í yfirlýsingu ekki
bera ábyrgð á því að vélin fórst, en
líkur væru á að islamskir hópar í
Khartoum væru ábyrgir.
Að sögn stjórnarerindreka er
þetta mikið áfall fyrir ríkisstjórn
Súdans því að aðstoðarvarnarmála-
ráðherrann, Ibrahim Shams Eddin,
stjórnaði aðgerðum stjórnvalda
gegn uppreisnarmönnum í suður-
hluta landsins.
Ekki var ljóst hvort vélin var í
flugtaki eða lendingu þegar hún
fórst. Ekki hafa heldur borist fregnir
af því hvernig veður geisaði á staðn-
um, en sandstormar eru algengir á
þessum slóðum.
Fimmtán fórust
Khartoum. AFP.