Morgunblaðið - 16.06.2001, Side 14

Morgunblaðið - 16.06.2001, Side 14
HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ 14 LAUGARDAGUR 16. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ Í GARÐLÖNDUM Reykja- víkur í Skammadal í Mos- fellsbæ getur að líta húsa- þyrpingar beggja megin dalsins og víðfeðma kartöflu- garða á milli. Þangað hafa borgarbúar lagt leið sína um árabil, ræktað sinn skika og notið kyrrðarinnar og nátt- úrufegurðarinnar í kring. Skúrarnir eru litlir en hver með sínu lagi og ljóst að flestum er vel við haldið. Við túnfótinn standa stikur upp úr jörðinni og á þeim eru númer. Hver kofi hefur sína tölu og kartöfluskiki fylgir hverjum og einum sem jafnframt er auðkenndur með sama númeri. Blaða- maður og ljósmyndari lögðu leið sína þangað í vikunni og tóku púlsinn á mannlífinu í Skammadal. Kallar kofann dalakofa Hjónin Guðbjörg Guðna- dóttir og Valdimar Friðriks- son úr Reykjavík hafa ný- verið fest kaup á kofa nr. 103 en Björg Aðalsteinsdóttir úr húsi nr. 147 sem einnig er úr Reykjavík var í heimsókn hjá þeim. „Þetta er passlega langt fyrir okkur og hérna er gott að vera,“ segir Guðbjörg. Hún er fljót að leiðrétta þeg- ar blaðamanni verður á að nota orðið „skúr“ um vist- arveruna og segir um leið og hún brosir út í annað: „Þetta er dalakofinn minn.“ Valdimar, eiginmaður hennar, er með pensilinn við höndina og er að mála pall- inn og grindverkið. Aðspurð segjast þau ekki hafa sett niður kartöflur í ár og Björg tekur undir það. „Ég ætlaði að leyfa bróð- urdóttur minni að nota skik- ann. Ætli það sé ekki orðið of seint að setja niður núna,“ segir Guðbjörg. Þau eru sammála um að gott sé að dvelja í Skamma- dal og þar vilja þau helst vera lungann úr sumrinu. Dýrar kartöflur Hjónin Anna Kalmans- dóttir og Ingvar Bjarnason úr Garðabæ eiga húsið Hlíð. Kofinn var reistur um miðj- an níunda áratuginn en við hlið hans stendur annar kofi með sama nafni sem þjónar sem nokkurs konar geymsla. Ingvar er upptekinn við málningarvinnu á milli þess sem hann mundar pípuna. „Við byggðum þennan kofa ’84 eða ’85 og hinn stuttu seinna,“ segir Anna. Aðspurð segjast þau hafa sett niður kartöflur, en einn- ig rækti þau rófur, gulrætur og svolítið af jarðarberjum. „Þetta eru dýrar kart- öflur,“ bætir Ingvar við. „Þeir komu á fasteignagjöld- um um síðustu áramót og við erum líka að borga leigu af jörðinni,“ segir hann. Kofarnir eru í einkaeigu þó nú sé bannað að byggja meira á svæðinu, stækka eða breyta. „Við vitum í sjálfu sér ekki hvað við fáum að vera hérna lengi. Kannski tíu ár, hver veit,“ segir Ing- var. Þau hjónin hafa rennandi vatn úr krana við bústaðinn sem þau sækja úr lítilli upp- sprettu rétt ofan við húsið. Flestir í kring notast við rigningarvatn og víða má sjá yfirfullar tunnur undir þak- rennum þangað sem fólk sækir vatn. Garðhúsabæir Ingvar og Anna eru bæði á því að gott sé dvelja í Skammadal og segjast gjarnan vilja fá að vera þar eins lengi og unnt er. Engu að síður þrengi þéttbýlið að og því sé framtíð byggðar í Skammadal óráðin. Reykja- víkurborg sér um að halda svæðinu snyrtilegu í sam- vinnu við íbúa og Ingvar tek- ur fram að borgaryfirvöld sinni sínu hlutverki vel. Húsaþyrpingin í Skamma- dal er vísir að því sem á dönsku kallast kolonihave og er stundum nefnt garð- húsabæir á íslensku. Í Sögu Reykjavíkur segir að Reyk- víkingar hafi verið miklir ræktunarmenn um miðja öldina og matjurtagarðar hafi notið aukinna vinsælda meðal almennings með hverju árinu sem leið. Á þeim tíma var kartöfluupp- skera bæjarbúa yfirleitt tal- in nema um fjórðungi af heildaruppskeru lands- manna. Í Skammadal hófst kart- öflurækt Reykvíkinga árið 1965. Að sögn Einars Er- lendssonar skrifstofustjóra garðyrkjudeildar Reykjavík- urborgar var landið lengi framan af í eigu Reykjavík- urborgar en var selt á síð- asta ári og er nú í eigu Mos- fellsbæjar. Reykjavíkurborg leigir hins vegar út landið. Í dalnum eru nokkrir tug- ir húsa sitthvoru megin dals- ins og kartöflugarðar á milli. Borgin hefur umsjón með svæðinu og eftirlitsmaður á vegum borgarinnar sinnir þar tilfallandi verkefnum. Þá er umsjón með vatnsklósett- um og öðrum aðbúnaði sem þar er í höndum borgarinn- ar. Að sögn Einars hefur kartöflurækt dregist nokkuð saman á undanförnum árum. Hann segir að þegar kart- öflugarðarnir við Korpúlfs- staði hafi lagst af hafi borgin boðið fólki að flytja sig um set og rækta sinn skika í Skammadal. „Það voru 1.000 leigjendur í kringum 1990 en þeir eru 300 í dag,“ segir Einar. Að- eins lítill hluti ræktenda á afdrep í Skammadal. Hann segir skikana sem fyrir eru ekki fullnýtta og töluvert vanti þar upp á. Meira fyrir sportið og útivistina Ólöf Aðalsteinsdóttir frá Patreksfirði, sonur hennar, Hilmir Þór Bjarnason, tengdadóttirin Karen Páls- dóttir frá Ísafirði og barna- barn, Valdís Ósk, voru í óða- önn að setja niður kartöflur. „Þetta er svona meira gert fyrir sportið og útvistina,“ segir Ólöf. „Við erum að setja niður 15 kíló af kartöflum. Við von- umst til að fá allavega það tilbaka,“ segir hún og hlær aðspurð hversu mikil upp- skeran verði. Ólöf og hennar fólk á ekki kofa í Skammadal en hefur afnot af einum slíkum og kartöfluskikanum. Þau segj- ast vel geta hugsað sér að eignast eigin kofa. Líklega er litla Valdís Ósk sammála þessu því á meðan á samtal- inu stendur hleypur hún um moldarbeðin hæstánægð með tilveruna og gott fram- tak ömmu sinnar, mömmu og pabba. Sérstætt samfélag kartöflubænda og fjölbreytt garðhúsabyggð innan höfuðborgarsvæðisins Morgunblaðið/Jim Smart Valdimar Friðriksson, Björg Aðalsteinsdóttir og Guðbjörg Guðnadóttir nutu veðursins. Húsin í Skammdal eru lágreist og standa þétt og hverju þeirra fylgir lítill, númeraður kartöflugarður. Ólöf Aðalsteinsdóttir, Karen Pálsdóttir og Hilmir Þór Bjarnason og litla Valdís Ósk Hilmisdóttir. Hver með sínu lagi Ingvar Bjarnason og Anna Kalmansdóttir eiga garð- húsabæinn Hlíð sem þau reistu á níunda áratugnum. Mosfellsbær MINNINGARSKILDI um sr. Gunnar Árnason, fyrsta sóknarprestinn í Kópavogi, var komið fyrir í tilefni hundrað ára afmælis hans 13. júní síðastliðinn. Það voru börn sr. Gunnars, sem beittu sér fyrir að koma minnisskildinum upp, en honum var fenginn staður, þar sem hús hans og eig- inkonu hans, Sigríðar Stef- ánsdóttur, stóð að Digra- nesvegi 6. Að sögn Árna Gunn- arssonar, sonar sr. Gunnars og Sigríðar, nutu þau systk- inin mikils velvilja bæjaryf- irvalda í Kópavogi, en Kópavogsbær gekkst fyrir lítilli hátíðarstund á mið- vikudagskvöld af þessu til- efni. Árni segir að húsið á Digranesvegi 6 standi þar ekki lengur, en nú sé þar lítill trjálundur. „Okkur systkinin langaði, í tilefni hundrað ára afmælis föður okkar, að minnast foreldra okkar með því að setja upp þennan málmskjöld og sýna hvar hús þeirra stóð,“ segir Árni. Sr. Gunnar Árnason var sóknarprestur í Kópa- vogi frá 1952 til 1971. Systkinin Árni, Auðólfur, Hólmfríður og Stefán M. Gunn- arsbörn, ásamt Sigurði Geirdal, bæjarstjóra í Kópavogi. Minnisvarði um fyrsta sóknarprestinn Kópavogur FORMAÐUR húsafriðunar- nefndar ríkisins segir fulla ástæðu til að fara varlega í allar breytingar á Sundhöll Reykjavíkur, en mikil um- ræða hefur verið undanfarið um hugmyndir að viðbygg- ingu við Sundhöllina. „Sundhöll Reykjavíkur er eitt af höfuðverkum Guðjóns Samúelssonar og því er full ástæða til að fara að með mikilli gát,“ segir Þorsteinn Gunnarsson formaður húsa- friðunarnefndar ríkisins. Þorsteinn segir að komið hafi til tals að gera rækilega úttekt á byggingum Guðjóns, einmitt með friðun í huga. „Það er ekki búið að hrinda því í framkvæmd en það verður gert fyrr eða síðar,“ segir hann og bendir jafn- framt á að margar byggingar Guðjóns séu þegar friðaðar, en Sundhöllin sé ekki ein þeirra. Dæmi um friðaðar- byggingar Guðjóns eru Landsbankinn í Austur- stræti, gamla sjúkrahúsið á Ísafirði og Nathan & Olsen- húsið í Austurstræti 16. Hins vegar segir Þorsteinn að ýmsar merkilegar byggingar eftir Guðjón séu ekki friðaðar og auk Sundhallar Reykja- víkur megi nefna aðalbygg- ingu Háskóla Íslands og að- albyggingu Landspítalans við Hringbraut. Sundhöllin verði friðuð Að sögn Þorsteins var skipaður vinnuhópur árið 1994 á vegum Borgarskipu- lags Reykjavíkur, sem síðar gaf út skýrslu um húsvernd í Reykjavík. „Þessi vinnuhóp- ur, sem vann þetta plagg, lagði það til að Sundhöllin yrði friðuð,“ bendir hann á og segir að húsafriðunarnefnd ríkisins styðjist við skýrsluna varðandi hús í Reykjavík, til dæmis í sambandi við styrk- veitingar til endurbóta og hafi að auki lagt til friðun nokkurra húsa, sem þarna séu á skrá. Að sögn Þorsteins verða hús sjálfkrafa friðuð ef þau eru byggð fyrir 1850 og kirkjur byggðar fyrir 1918, en að sjálfsögðu er hægt að friða yngri hús. Hann segir menntamálaráðherra taka ákvörðun um friðun húsa, að fengnum tillögum húsafriðun- arnefndar ríkisins. „Síðastliðið haust voru 366 friðuð hús á landinu öllu og síðan þá hefur ekkert hús bæst við,“ segir Þorsteinn, en húsafriðunarnefnd hefur starfað í um þrjátíu ár og gerir tillögur nánast á hverju ári. Hann segir að ýmis atriði geti ráðið tillögum, stundum sé það aldur, stundum ein- stök byggðarlög, en það sé mjög misjafnt. Hugmyndir um stækkun Sundhallarinnar „Rétt að fara með gát“ Miðborg

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.