Morgunblaðið - 16.06.2001, Side 31

Morgunblaðið - 16.06.2001, Side 31
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. JÚNÍ 2001 31 mikilvægt framtíð- von á því nski helst til þessa. ð frá því tími að að ð virðast m er skilj- gar hinar gar komu gar hafði ð í gegn- leika og ög glaðir anga vel. að komið arkerfi á i og sú reyndar gin nú er n verður í við höfum nd tonna nni síður f við erum eta stofn- san eða en við Þá getum að stofn- vo mikilli rðin virki afa traust gsandi að ðinni við afla. Það gingarað- gast slíkt i að vera en í afla aflareglu menn að u upplýs- væri því a og því þyrfti að láta stofnana njóta vaf- ans. Það þyrfti ekki að vera slæmt til lengri tíma litið en þýddi að á einhverju árabili yrði aflinn lægri en þörf væri á og það gæti haft nei- kvæð áhrif á efnahagslífið á því tímabili. Mér finnst því ekki rétt að beita slíkri aðferð eins og staðan er núna. Hinsvegar gæti það komið til greina þegar stofninn er það stór að ekki þurfi að ákveða heildarafla með varúðarnálgun.“ Hefur Hafrannsóknastofnunin tapað trúverðugleikanum eftir of- mat þorskstofnsins undanfarin tvö ár? „Ég vil nú ekki nota það orð. Hinsvegar virðist sem fólk treysti tölum stofnunarinnar ekki eins ná- kvæmlega og það gerði áður. Ég held að við séu öll hinsvegar þann- ig þenkjandi að við viljum byggja á vísindunum. Þau fela í sér ákveðin vinnubrögð og við viljum beita þeirri nálgun. Þrátt fyrir að okkur hafi mistekist að ná þeim árangri sem við stefndum að, þá viljum við halda áfram og gera betur. Ég get ekki leynt því að ég hef orðið fyrir vonbrigðum. Þegar ég kom í ráðuneytið fyrir tveimur ár- um var spáin sú að ég ætti að vera að auka þorskaflann í 275 þúsund tonn á þessu ári en ekki að vera að fara með hann niður fyrir 200 þús- und tonn.“ Kvótakerfið gefur mesta möguleika Hver eru tengslin milli stöðu fiskistofna og stjórn fiskveiða? „Ef við fáum rangt stofnstærð- armat eru miklar líkur á því að kvótakerfið leiði til of mikillar veiði. Eins geta komið fram ein- hverjar skekkjur í tölum um land- aðan afla vegna kvótakerfisins, sérstaklega vegna brottkasts og löndun framhjá vigt en við höfum reynt að meta þessar skekkjur. Það mat gefur ekki til kynna að þessar skekkjur hafi veruleg áhrif á stofnstærðarmatið. Það er því erfitt að sýna fram á það að það sé kvótakerfið sem hefur valdið því að okkur hefur mistekist. Þvert á móti gefur kvótakerfið okkur mesta möguleika á að framfylgja þeim ákvörðunum sem við tökum um heildarafla. Það fylgja til dæm- is sóknardagakerfi ýmsar skekkj- ur, svo sem við yfirfærslu á heild- arafla yfir í sóknardaga. Afkastageta flotans getur verið rangt reiknuð eða hún breyst. Að- stæður í hafinu geta líka leitt til þess að hún nýtist betur. Við slíkar aðstæður veiðist meira en ætlað er í sóknardagakerfi. Í slíku kerfi er einnig talað um brottkast eða lönd- un framhjá vigt. Færeyingar styðj- ast við sóknardagakerfi og hafa fengið ráðleggingar frá sínum fiskifræðingum um 25% samdrátt í þorskafla. Það er nánast sama hlutfall og hjá okkur. Eins hefur þeim verið ráðlagt að nánast hætta ýsuveiðum. Færeying- ar eru því síst í minni vandræðum en við varðandi heildarafla- markið.“ Viðbrögð við frjálsum stein- bítsveiðum koma á óvart Alþingi ákvað nú á vordögum að lög um kvótasetningu aukateg- unda hjá smábátum skyldu taka gildi á næsta fiskveiðiári. Árni seg- ir að ekki hafi verið hægt að fresta gildistöku laganna án þess að ger- ast brotlegur við stjórnarskrána. Því til viðbótar komi fiskifræðileg rök. „Það var verið að ganga á ýsu- stofninn með óheftum veiðum smá- bátanna og framúrkeyrsla undan- farin ár umtalsverð og hafði án vafa áhrif á stofnstærðina. Ég reyndi málamiðlun á Alþingi en það gekk ekki upp. Ég varð því að beita öðrum tækjum til að auð- velda mönnum þessa breytingar, meðal annars að taka steinbít úr kvóta. Það var gert á þeirri for- sendu að steinbíturinn hefði í raun og veru ekki verið fullkomlega í kvóta, þar sem smábátarnir sóttu í hann frjálst. Þrátt fyrir það hefur veiðin verið í ágætu jafnvægi og nýliðun í stofninum verið góð. Það var auk þess ekki ástæða til að ætla að aflamarksbátarnir myndu auka sókn í steinbítinn því þeir hafa ekki veitt allt aflamark sitt undanfarin ár.“ Sú ákvörðun að taka steinbít út úr kvóta hefur reynst afar um- deild. Kemur það þér á óvart? „Þessi aðgerð hefur ekki fengið þær viðtökur hjá þeim sem aðgerð- in var ætlað að hjálpa eins og ég hafði búist við. Það virðist vera hræðsla við að aflamarksskipin muni sækja stífar í stofninn en þau hafa gert áður til að vinna sér inn aflareynslu, enda sjái menn fram á að steinbíturinn verði aftur settur í kvóta. Hugmyndin var aldrei að þetta yrðu stjórnlausar veiðar. Það eru til ýmis tæki til að stjórna veið- unum, önnur en kvótinn, og við notum þau víða. Ég hefði kosið að málamiðlunin hefði gengið í gegn og að 3.300 tonnum hefði verið bætt í kvótann í stað þess að gefa steinbítinn frjáls- an. Mér finnst ég hafa skynjað það í umræðunni um steinbítinn síðustu daga að áhyggjur manna af stofn- inum og aukinni sókn að þá átti menn sig betur á styrkleikum kvótakerfisins og að í því felst vörn fyrir smábátana. Ef maður horfir til baka til ársins 1983, þegar kvótakerfið var sett á í bolfiski, þá var nú ekki mikil smábátaútgerð hérlendis og hlutdeild þeirra í heildarafla sáralítil og hafði minnkað á kostnað togaranna. Menn kannski óttast í þessu ljósi að aflamarksskipin ýti smábátun- um út úr steinbítsveiðinni. Það er tæknilega erfitt að snúa þessum ákvörðunum við. Til að breyta hlut smábátanna í úhlutun á ýsu og steinbít þarf lagabreytingu en þingið kemur ekki saman fyrr en 1. september. En það hafa menn sett sig í samband við mig og viljað að málamiðlunarleiðin verði skoð- uð aftur.“ Mikilvægt skref í átt að hvalveiðum Mun aðild Íslendinga að Alþjóða hvalveiðiráðinu auka líkur á að hvalveiðar hefjist fyrr en ella? „Það að ganga í Alþjóða hval- veiðiráðið er sennilega mikilvæg- asta einstaka ákvörðunin sem við tökum á eftir þeirri ákvörðun að hefja veiðarnar sjálfar. Það sem þarf að gerast næst er að það fari fram viðskipti milli Norðmanna og Japana með hvalaafurðir. For- sendan fyrir því að við getum hafið hvalveiðar er að við getum selt af- urðirnar. Það er hinsvegar ekkert hægt að segja til um það hvenær það verður. Gagnstætt því sem margir telja erum við að vinna mikið starf til að undirbúa okkar hvalveiðar. Eðli málsins er hinsvegar þannig að þessi vinna gæti misst marks ef henni er flaggað um of. Markmiðið er hinsveg- ar að hefja hvalveiðar og það líður ekki sá dagur í ráðuneytinu að ekki séu tekin fyrir mál sem á einhvern hátt tengjast hvalveiðum. Við verjum umtalsverðum fjár- hæðum í þennan málaflokk, erum með sérstakan starfsmann sem sinnir honum og eigum auk þess gott samstarf við utanríkisráðu- neytið. Við erum auk þess í nánu sambandi við bæði Norðmenn og Japani sem eru okkar helstu bandamenn í hvalamálum,“ segir Árni M. Mathiesen, sjávarútvegs- ráðherra. li fiskveiðistjórnunarinnar og ofmats þorskstofnsins f að byggja um grunni Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson na fram á það að það sé kvótakerfið sem hefur valdið því að okkur hefur mistekist.“ Forsendan fyrir hval- veiðum er að við getum selt afurðirnar hema@mbl.is REKSTUR þriggja sjúkra-húsa í Stokkhólmi verð-ur um næstu áramótboðinn til sölu, en fyrir hálfu öðru ári var þeim breytt í hlutafélög. Eitt þeirra St. Eriks- augnsjúkrahúsið. Lars Lindberg, framkvæmdastjóri sjúkrahússins, telur að einkavæðing í sjúkrahúsa- rekstri sé framfaraspor, stjórn hlutafélags hafi það markmið eitt að bera rekstrarhag sjúkrahússins fyrir brjósti og sjá til þess að veitt sé sem fullkomnust þjónusta og það hafi í för með sér betri yfirsýn og markvissari stjórn. Hópur stjórnenda St. Eriks- sjúkrahússins heimsótti Ísland til að leggja á ráðin um næstu skref í uppbyggingu sjúkrahússins. Jafn- framt notaði hópurinn tækifærið til að kynna sér rekstur augndeild- ar Landspítala – háskólasjúkra- húss og ræddu Svíarnir við augn- læknana Einar Stefánsson, Friðbert Jónasson og Harald Sig- urðsson. Á St. Eriks-augnsjúkrahúsinu starfa 350 manns, þar af eru læknar um 100. Um 200 þúsund sjúklingar njóta þjónustu sjúkra- hússins á hverju ári að meðtöldum um 30 þúsund manns sem koma á bráðamóttöku spítalans. Starf- ræktar eru sex deildir, m.a. bráða- deild og barnaaugndeild. Lars Lindberg segir sjúkrahúsið sinna um 50% af augnþjónustunni í Stokkhólmi en þar búa um 1,9 milljónir manna. Þá eru á spít- alanum einnig stundaðar rann- sóknir og þar fer einnig fram kennsla læknanema og hjúkrunar- nema. Fá fjármagn eftir umfangi þjónustunnar Lars Lindberg sagði í samtali við Morgunblaðið að árið 1992 hefði fyrirkomulagi fjármögnunar á rekstri þriggja sjúkrahúsa í Stokkhólmi verið breytt á þann veg að fjármagn væri nú látið fylgja verkum og umfangi þjónust- unnar á sjúkrahúsunum. Einnig hefði sjúkrahúsunum verið breytt í hlutafélög en hlutaféð væri allt í eigu hins opinbera. Stjórnir þeirra væru skipaðar eins og í venjuleg- um hlutafélögum. „Þetta þýðir að stjórnirnar eru ekki lengur skipaðar stjórnmála- mönnum heldur fólki úr atvinnulíf- inu sem rekur sjúkrahúsin eins og hvert annað fyrirtæki. Þar er því eingöngu hugsað um hag sjúkra- hússins og rekstur þjónustunnar í stað þess að reka það út frá póli- tískum hagsmunum eins og oft hefur verið,“ segir Lars Lindberg. Næsta skref sagði Lindberg að væri sala á hlutafélögunum og yf- irvöld myndu því losa sig út úr rekstrinum. „Það verður gert á sama tíma með sjúkrahúsin þrjú og er ætlunin að nýir aðilar geti tekið við stjórnartaumunum frá næstu áramótum. Fyrirkomulagi fjármögnunar verður ekki breytt og verður það fyrirkomulag við lýði að settar verða fram forsend- ur um þjónustu og tekjur mark- aðar samkvæmt því.“ Lars Lindberg segir hugmynd- ina að gefa fimm til sex hópum kost á að bjóða í hlutaféð og yrði það allt sent einum slíkum hópi. „Þar er verið að tala um fagfjár- festa eða aðra sterka aðila úr at- vinnulífinu en einn hópurinn eru starfsmenn sem myndu sameinast um kaupin og þá kannski í félagi með fjármálaráðgjöfum,“ segir Lindberg og bendir einnig á að hóparnir verði ekki aðeins að gera tilboð í verð hlutafjárins heldur og að setja fram hugmyndir um fram- tíðarsýn og allan rekstur. Rekstur St. Eriks-sjúkrahússins hefur gengið vel síðustu árin að sögn Lindbergs og hafa um 90% tekna sjúkrahússins komið gegn- um samninginn við yfirvöld en um 10% er sjálfaflafé. Er það m.a. fengið með sérstökum rannsókn- arverkefnum og með því að spít- alinn tekur að sér aukaverkefni fyrir aðra spítala eða sjúklinga- hópa utan upptakasvæðis sjúkra- hússins. Svigrúm fyrir nýjungar „Þessi fjármögnunaraðferð mun ekki breytast þótt yfirvöld selji hlutafélagið öðrum aðila því það hefur fengist góð reynsla af þessu fyrirkomulagi gegnum árin. Settar eru fram ákveðnar forsendur um fjölda aðgerða á ákveðnum sviðum og svo framvegis og síðan er ákveðinn sveigjanleiki og unnt að breyta samningnum að vissu marki,“ og segir Lindberg þetta kerfi því að flestu leyti gott. Þegar nýjungar koma upp á miðju ári og óskað er eftir fjárveit- ingum vegna nýrra tækja eða til að taka upp dýrari meðferð segir Lindberg unnt að verða við slíku að vissu marki. Enda sé það oft svo að ný tækni eða nýjungar á sviði meðferðar á einu sviði geti þýtt sparnað á öðru sviði. En stundum segir hann slíkt þurfa að bíða eftir nýju fjárhagsári. „Ég tel að bæði þetta fjármögn- unarkerfi og nýtt stjórnfyrirkomu- lag spítalanna skapi betri yfirsýn og meira aðhald með rekstri. Pen- ingarnir fara í það sem þeim er ætlað og reynslan hefur sýnt að þau sjúkrahús sem hafa búið við þetta kerfi um hríð vilja ekki snúa til baka,“ segir Lindberg að lok- um. Þýðir betri yf- irsýn og mark- vissari stjórn Selja á í haust hlutafé þriggja sjúkrahúsa í Stokkhólmi sem í dag eru í eigu hins op- inbera. Stjórnendur telja rekstri betur borg- ið þannig og ákvarð- anatöku skjótari en þegar yfirvöld ráða för. Morgunblaðið/Golli Lars Lindberg er fram- kvæmdastjóri St. Eriks-sjúkra- hússins í Stokkhólmi. Þrjú sjúkrahús í Stokkhólmi verða einkavædd í haust

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.