Morgunblaðið - 16.06.2001, Síða 35

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. JÚNÍ 2001 35
Finndu réttu lausnina
fegrar+
www.lancome.com
Útsölustaðir
um allt land
mattar+
Lancôme býður þér upp á fullkomna
lausn fyrir þína húðgerð
Frábært tilboð á kremum
mýkir+
Ferðasett og taska
fylgja hverju kremi
Framlög Borgarsjóðs til fyrirtækja Reykjavíkurborgar 1994-2000 á meðalverðlagi ársins 2000
2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994
*
Fél.búst. hlutafj.auk./stofnfr.l. ’97 (EF) 70.000.000 105.010.549 1.733.704.936
Minjavernd hf. (EF) 107.838.791
Íþrótta- og sýningarhöllin hf. (EF) 5.000.000
Slökkvilið höfuðb.svæðisins bs. (EF) 448.480.000
Framlag til SORPU/stofnframlag (EF) 80.892 31.680.365 26.072.229 27.815.525 27.095.813 53.209.380
Framlag til Almenningsvagna bs. (EF) 127.737 0
Neyðarlínan-hutafjárauki (EF) 1.086.197 1.149.538
Spölur ehf. (EF) 327.489
Íslenska Peroxið félagið hf. (EF) 1.656.406
Jarðgufufélagið (EF) 3.372.671
Malbikunarstöðin Höfði hf. (EF) 216.413.043
Aflvaki framlag (EF) 47.056.812
Aflvaki hf. endurgr. á hl. SVR hf. (EF) 4.208.808
Framlag til Húsnæðisn. Rvk. (GF) 54.656.519 92.555.062 151.031.574 165.347.760 78.538.657
Framl. til Slökkvil. höfuðb.sv. bs. (REK) 152.075.485
Framl til SVR (REK) 631.393.801 511.193.253 442.221.940 389.048.250 347.824.835 242.396.183 211.181.479
Aflvaki hf. rekstrarframlag (REK) 20.411.000 20.875.835 21.095.041 20.665.321 20.013.429 19.952.533 19.402.605
Framl. til Fél.búst. (niðurgr. leiga) (REK) 225.100.488 183.110.804 214.015.852 104.498.224
1.660.299.565 820.271.332 765.211.140 2.368.200.427 766.471.077 455.941.827 413.597.740
* EF = Hlutabréf og stofnframlög * GF = Framlag vegna kaupleiguíbúða og kaupa á skbr. Byggsj. verkamanna * REK = Rekstrarframlög
Heimild: Borgarendurskoðun.
EINS og kunnugt er
hafa skuldir borgarinn-
ar vaxið gríðarlega í tíð
Ingibjargar Sólrúnar
borgarstjóra eða um 8
milljónir króna á dag.
Það er sérstaklega at-
hyglisvert í ljósi þess
að Ingibjörg hefur
haldið hinu andstæða
fram í ræðu og riti.
Þegar fréttamenn og
aðrir hafa gengið á
hana hefur Ingibjörg
réttilega bent á að
skuldir borgarsjóðs
hafi lækkað en skuldir
borgarinnar hafi hækk-
að og því megi ekki
rugla saman. Skuldir eru ekki sama
og skuldir sagði borgarstjóri í við-
tali, borgarsjóður er
rekinn af skattfé al-
mennings en fyrirtæki
borgarinnar með
sjálfsaflafé og þar af
leiðandi borga skatt-
greiðendur ekki þær
skuldir! Sannfærandi
ekki satt? Eini gallinn
við þessa fullyrðingu er
að hún stenst ekki.
Borgarsjóður greiðir
fjárframlög á hverju
ári til SVR, Félagsbú-
staða og fleiri fyrir-
tækja borgarinnar.
Þetta eru ekki lágar
upphæðir, á síðasta ári
greiddi borgarsjóður
tæplega milljarð til þessara tveggja
fyrirtækja og mun greiða svipaða
upphæð á þessu ári og á næstu árum.
Þannig að það að halda því fram að
skattgreiðendur í Reykjavík þurfi
ekki að greiða skuldir þessara fyr-
irtækja er einfaldlega ósatt eins og
borgarstjóri veit mæta vel.
Hrein og klár ósannindi
Guðlaugur
Þór Þórðarson
Fjáraustur
Á síðasta ári, segir Guð-
laugur Þór Þórðarson,
greiddi borgarsjóður
tæplega milljarð til
tveggja fyrirtækja.
Höfundur er borgarfulltrúi.
ÞORSTEINN Sig-
laugsson, skýrsluhöf-
undur Náttúruvernd-
arsamtaka Íslands og
fulltrúar Landsvirkj-
unar hafa verið að
stinga saman nefjum
undanfarið á einhverj-
um fundum, að því er
fjölmiðlar herma og
hefur Þorsteinn jafnan
haldið því fram að
Kárahnjúkavirkjun
væri óhagkvæm, en
Landsvirkjunarmenn
hinu gagnstæða, sem
von er að. Hefur Þor-
steinn nú látið frá sér
fara endurskoðað álit,
þar sem hann breytir í veigamiklum
atriðum fyrri fullyrðingum um for-
sendur
Þar er verð hækkað í 20 mills og
framleiðslan er aukin í 5.500 Gwst á
ári og rekstrarkostnaður er lækk-
aður í 800 milljónir á ári. Þetta eru
allt breytingar á forsendum, sem
hægt er að taka undir og eru eðlileg-
ar. Aftur á móti hækkar nú Þor-
steinn ávöxtunarkröfu verulega, úr
um það bil 5,5% að meðaltali í um
það bil 8,5%. En það sem mesta
undrun vekur er að nú skal raforku-
verð lækkað um 2% á ári í 60 ár í
stað 1% áður. Þessar einkennilegu
breytingar á forsendum leiða til
þess, að tap verður á virkjuninni. Ef
Þorsteinn hefði haldið sig við 1%
verðlækkun á rafmagni eins og hann
upphaflega gerði ráð fyrir, þá hefði
virkjunin verið hagkvæm. Svo virð-
ist sem Þorsteinn breyti forsendum
eftir þörfum, til þess eins að fá óhag-
kvæma niðurstöðu.
Þessu eru fulltrúar Landsvirkjun-
ar ekki sammála og vísa í góða
reynslu af spám og útreikningum
stofnunarinnar á þessu sviði hingað
til. Því miður er þessi skoðun Lands-
virkjunarmanna hæpin í ljósi
reynslunnar af Fljótsdalsvirkjun.
Undirritaður sýndi fram á, að sú
virkjun stæðist ekki lámarkskröfur
um arðsemi, en samt var hún sam-
þykkt af ríkisstjórn og alþingi. Sú
virkjun var aldrei byggð, Lands-
virkjun brást þannig í Fljótsdal.
En þrátt fyrir ófarirnar í Fljóts-
dal, er ekki þar með
sagt að Kárahnjúka-
virkjun sé óhagkvæm,
eins og margir virðast
hafa bitið í sig. Hér að
neðan er nú reynt að
meta arðsemi fjár-
magns í virkjuninni
með sama hætti og
gert var hvað Fljót-
dalsvirkjun snerti og
eru forsendur endur-
skoðaðar með sama
hætti og Þorsteinn
gerir. Rekstrarkostn-
aður er lækkaður,
framleiðslumagn auk-
ið og verð hækkað, en
um þessar breytingar eru litlar deil-
ur. Aftur á móti er illt að fallast á að
hækka ávöxtunarkröfu á langtíma
fjárfestingu úr 5,5% í 9,2%. Verður
því stuðst við þá ávöxtunarkröfu
áfram, sem iðnaðarráðherra setti
fram á alþingi 21. desember 1999,
eða 5,5%.
Á sama hátt verður ekki fallist á
að raforkuverð fylgi álverði að veru-
legu leyti og ekki heldur því að ál-
verð fari lækkandi með sama hætti
og hingað til. Það sem mestu skiptir
er, hvernig samning menn gera. Hér
er því gert ráð fyrir að samningar
við orkukaupendur verði með svip-
uðum hætti og var verið að semja
um 1991 í hinni fyrri Fljótsdalsvirkj-
un. Þá átti rafmagnsverð að byrja í
10 mills og hækka síðan um 1 mills á
ári þar til það væri 20 mills, en eftir
það að miðast við álverð að verulegu
leyti. Er því gert ráð fyrir að álverð
lækki eftir að það kemst í 20 mills,
um 1% á ári, út líftíma virkjunar-
innar, sem hér er settur 100 ár eins
og gert var í Fljótsdal.
Í töflu sést að arðsemi fjármagns-
ins er 7,34% sem hlýtur að teljast
með því besta sem völ er á fyrir
langtíma fárfestingu, tiltölulega
örugga.
Nýja töfraorðið, sem nú heyrist
oft, er fórnarkostnaður. Tala menn
gjarnan um hin miklu náttúruverð-
mæti sem verið sé að fórna. Taka
verði tillit til þessa kostnaðar þegar
arðsemi Kárahnjúkavirkjunar sé
fundin og ef einhver vafi sé á ferðum
um arðsemi út frá þessu sjónarmiði,
þá eigi ekki að virkja.
Gallinn við þennan málatilbúnað
er oft sá, að þeir sem nota orðið
fórnarkostnað í þessu sambandi,
vara sig ekki á að hugtakið þýðir
ekki kostnaður, heldur þvert á móti
tekjur. Hugtakið merkir einfaldlega
þær mestu tekjur sem menn missa,
velji þeir tiltekinn kost. Vel má hins
vegar reikna út þær tekjur, sem
menn missa hugsanlega, verði ráðist
í þessar virkjanaframkvæmdir, en
þær eru hugsanlega á sviði ferða-
mennsku og útivistar. Gistirými á
svæðinu og í nágrenni er fyrir 300-
400 ferðamenn í dag, eftir því hvern-
ig reiknað er. Ef ferðamenn eru 5-7
daga á svæðinu þessa 3-4 mánuði,
sem hægt er að stunda ferða-
mennsku þar, þá sést með einfaldri
margföldun að fjöldi ferðamanna á
ári, sem leggja leið sína á Kára-
hnjúkasvæðið, er innan við 10.000.
Þetta er í samræmi við rannsóknir
vísindamanna á þessu sviði, sem tala
um 6-8 þúsundir á ári.
Ekki er auðvelt að geta sér til um
nettó tekjur á hvern ferðamann,
sem stafa eingöngu af ferðum hans á
Kárahnjúkasvæðið. Gerum þó ráð
fyrir 20.000 kr á ferðamann í hrein-
an hagnað á þessu svæði eða í
tengslum við það, sem er örugglega
ekki vanreiknað. Nettó tekjur eru
því trúlega innan við 200 milljónir
króna á ári. Öðrum tekjum er varla
til að dreifa, sem tapast myndu, ef
Kárahnjúkavirkjun yrði að veru-
leika. En til þess að taka af allan
vafa, þá skal gert ráð fyrir 50.000
ferðamönnum á ári strax (spurning
hvort þá er um „ósnortið“ víðerni að
ræða) sem hefðu sótt svæðið og
nettó tekjur, sem af þeim hefði feng-
ist væru áfram innan við 20.000 kr á
hvern ferðamann á ári. Þar með
yrðu tapaðar nettótekjur af ferða-
mönnum innan við 1 milljarð króna á
ári. Væri þessum kostnaði bætt við
rekstrarkostnað virkjunarinnar og
hann því settur í 1,8 milljarða á ári í
stað 0,8 milljarða, þá yrði núvirði
nettóhagnaðar að frádreginni fjár-
festingu 16,56 milljarðar króna í
stað 33,71 milljarða króna á hverju
ári og arðsemi fjármagns færi úr
7,34% í 6,42% miðað við sömu
rekstrarforsendur og í töflu 2.
Hér er því ekki um neinn vafa að
ræða, orkuframleiðslan yfirskyggir
alla aðra nýtingu svæðisins hvað
tekjur snertir. Hægt væri að láta
virkjunina greiða 1 milljarð króna á
ári í uppbyggingarsjóð fyrir nýja at-
vinnuvegi eins og ferðaþjónustu. Að
öllu samanlögðu hlýtur því Kára-
hnjúkavirkjun að vera einhver arð-
samasti virkjanakostur sem Íslend-
ingum getur boðist, sem vegur
margfaldlega upp hugsanlega tap-
aðar tekjur eða fórnarkostnað. Hér
skal hins vegar á það minnt, að hér
er ekkert um það sagt, hvort hugs-
anlegt væri að selja orkuna til æski-
legri kaupanda en Reyðaráls.
Endurskoðun og fórnarkostnaður
Guðmundur
Ólafsson
Kárahnjúkar
Kárahnjúkavirkjun
hlýtur að vera einhver
arðsamasti virkjanakost-
ur, segir Guðmundur
Ólafsson, sem Íslend-
ingum getur boðist.
Höfundur er hagfræðingur og lektor
við Háskóla Íslands.
Forsendur Frumath. Endursk.
Fjárfesting í 100 ár, Mkr 107 107
Rekstrarkostn. 1% af fjárfestingu, Mkr 1,07 0,8
Framleiðsla GWst á ári 4890 5500
Verð 16 mills eða 1,6 kr á KWst 1,6 1-2-0,8
Ávöxtunarkrafa Iðnaðarráðh. 1999 5,50% 5,50%
Niðurstöður
Nettóhagn. á ári á móti fjárfestingu Mkr 6,75 5-10-4
Núvirði nettóhagnaðar Mkr 15,22 kr. 33,71 kr.
Arðsemi fjármagns 6,30% 7,34%