Morgunblaðið - 09.08.2001, Síða 33

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 2001 33
son, vinur okkar hjóna, æskufélagi
minn, bekkjarbróðir, sessunautur
og samstúdent, er látinn.
Í september 1939 braust heims-
styrjöldin síðari út með innrás
þýskra herja í Pólland og í októ-
berbyrjun tókum við Helgi sæti í
fyrsta bekk Verslunarskólans. Þar
áttum við saman skólavist öll
stríðsárin og kvöddum skólann
saman vorið 1945, um þær mundir
þegar þeir sömu herir lutu í lægra
haldi fyrir bandamönnum og friður
var saminn á ný. Þetta voru ár
mikilla umbreytinga í íslensku at-
vinnulífi. Búskaparhættir land-
námsaldar voru kvaddir og vél-
menningin streymdi inn í landið.
Engin æska þessa lands hefur
upplifað aðrar eins breytingar og
mun naumast gera hér eftir.
Enda þótt við Helgi hefðum alist
upp í sama bæjarhluta og raunar
mjög skammt hvor frá öðrum
þekktumst við ekki fyrr en leið
okkar lá saman í Verlsunarskól-
anum, ef til vill vegna þess að hann
var árinu eldri.
Einhver örlög réðu því að við
settumst saman við borð og sátum
svo næstu fjóra vetur og raunar
tvo til viðbótar.
Snemma var ljóst að Helgi var
ágætur námsmaður. Tungumál
voru honum auðveld, en þó voru
stærðfræði og bókfærsla hans
sterkustu hliðar og naut ég oft
góðs af hæfni hans á þeim sviðum.
Helgi var félagslyndur, glaðvær og
vinsæll af bekkjarsystkinum sín-
um. Hann hafði hins vegar lítinn
áhuga á félagsmálum og leiddi þau
hjá sér, þótt eftir væri sótt. Hann
tók hins vegar fullan þátt í tóm-
stundastarfi bekkjarins og var á
tímabili ágætur skíðamaður og
hafði gaman af þeirri íþrótt með
þeim frumstæða búnaði sem þá var
kostur á.
Svo hagaði til öll þessi ár að á
sumrin var ég í sveit en hann í höf-
uðborginni, svo að samvera okkar
var þá stopul. Þeim mun meiri var
hún í frístundum að vetrarlagi og
má segja að flesta daga vorum við
saman eða vissum hvor af öðrum.
Mörg sporin átti ég þá upp fjórðu
hæð á Laufásvegi 19, en þar bjó
Helgi hjá foreldrum sínum.
Hjörtur Hansson, faðir Helga,
var þjóðkunnur athafnamaður,
stórkaupmaður að atvinnu, félags-
málafrömuður og m.a. formaður
Verslunarmannafélags Reykjavík-
ur á þeim tíma þegar það félag
rúmaði bæði atvinnurekendur og
launþega. Hjörtur hafði ákveðnar
meiningar á flestum hlutum, var
eindreginn sjálfstæðismaður og
talaði ekkert tæpitungumál þegar
stjórnmál bar á góma.
Una Brandsdóttir, móðir Helga,
var annarrar gerðar, blíð og elsku-
leg og var talin með fallegustu
konum á sinni tíð og um langan
aldur.
Bæði voru hjónin söngvin og
þaðan höfðu Helgi og systkini hans
ágæta söngrödd sem við heimilis-
vinirnir fengum stundum að njóta,
þegar Una settist við píanóið í stof-
unni þeirra.
Þegar hinu hefðbundna námi eft-
ir fjögur ár í Verslunarskólanum
lauk vorið 1943, voru horfur á því
að leiðir skildu. Vissi hvorugur bet-
ur en að þar með væri skólagöngu
okkar lokið, enda búnir að ná því
marki sem við höfðum sett okkur
við inngöngu í Verslunarskólann. –
Örlögin ákváðu annað.
Vilhjálmur Þ. Gíslason skóla-
stjóri hafði fengið því áorkað að sú
hefð að menntaskólarnir í Reykja-
vík og á Akureyri gætu einir út-
skrifað stúdenta var brotin.
Sumarið 1943 var lærdómsdeild
stofnuð við Verslunarskólann og
auglýst eftir umsóknum um skóla-
vist í henni. Undirtektir voru
dræmar. Þeir sem luku námi úr
skólanum, höfðu lagt leið sína
þangað til að afla sér haldgóðrar
þekkingar með tilliti til starfa í at-
vinnulífinu en ekki sem grundvöll
langskólagöngu og embættisstarfa.
Við sjálft lá að ekkert yrði úr lær-
dómsdeildinni, en fyrir fortölur
Vilhjálms héldu fjórir af þeim 51
sem útskrifuðust úr skólanum vor-
ið 1943 áfram upp í lærdómsdeild-
ina. Þar á meðal vorum við Helgi.
Þrír aðrir bættust við úr eldri ár-
gangi, svo að bekkjardeildin varð
sjö nemendur, það fæsta sem
þekkst hafði við framhaldsskóla til
þess tíma.
Vilhjálmur skólastjóri lét slag
standa, trúaður á að fleiri myndu
eftir fylgja, þótt naumast hafi hann
gert sér grein fyrir að síðar myndi
skólinn útskrifa nærri 200 stúd-
enta á ári.
Í fimmta og sjötta bekk héldum
við Helgi hópinn, í skóla og utan.
Voru þau kynni okkar þá orðin að
þeirri vináttu sem aldrei rofnaði,
þótt samverustundirnar yrðu stop-
ulli.
Þegar stúdentsprófi lauk fannst
Helga nóg komið af bóknámi. Hug-
ur hans stóð til athafna og verk-
legra framkvæmda. Gerðist hann
framkvæmdastjóri og síðar með-
eigandi Magnúsar Víglundssonar í
prjónlesverksmiðju, en þann iðnað
kynnti hann sér í Leicester í Eng-
landi á árunum 1945–1946. Á þeim
árum voru skilyrði góð fyrir slíkan
iðnað hér á landi og óx fyrirtækið
og dafnaði í höndum Helga þar til
hann ákvað að stofna eigið fyr-
irtæki í sömu iðngrein. Til þess að
búa hinu nýja fyrirtæki sínu sem
hagstæðust skilyrði, var hús sem
tengdamóðir hans átti á horni
Skólavörðustígs og Óðinsgötu brot-
ið niður og þar reisti Helgi stór-
hýsi það sem þar stendur og þang-
að voru keyptar nýjustu og bestu
vélar sem þekktar voru í þessari
iðngrein. Framtíðin virtist blasa
við og vegurinn beinn fyrir þennan
unga vel menntaða dugnaðarfork.
Það fór þó á aðra leið. Innflutn-
ingur frá útlöndum var gefinn
frjáls, samkeppnin harðnaði og
þótt Helgi ynni myrkranna á milli
og beitti allri sinni hæfni og þekk-
ingu dugði það ekki til. Fyrirtækið
gat ekki gengið. Það var þó miklu
verra að við allan þennan atgang,
byggingu stórhýsisins í bullandi
verðbólgu, þegar allt verðlag rauk
upp úr öllu valdi og við þrotlausa
vinnu við rekstur fyrirtækisins, lét
heilsan undan.
Þetta var meira en hann þoldi og
eftir það gat Helgi varla á heilum
sér tekið. Allt var hrunið. Sárast
var að þegar svo var komið, gátu
vinir hans og fjölskylda honum
enga aðstoð veitt. Ekki þáði hann
heimboð og engan vildi hann til sín
fá.
Þaðan í frá hittumst við einungis
á götu. Þá lét hann á engu bera en
greindi frá veikindum sínum sem
læknar fengu ekki við ráðið. Það
var gæfa Helga að eignast hina
ágætustu konu. Daginn fyrir Þor-
láksmessu árið 1946 gekk hann að
eiga Auði Stefánsdóttur, Ólafsson-
ar, forstjóra Framtíðarinnar, og
Ingveldar Ólafsdóttur. Auður stóð
með Helga eins og klettur öll þau
ár sem hann stóð í stórræðunum
við bygginguna og stofnun fyrir-
tækisins og tók fullan þátt í þeim
erfiðleikum sem þá dundu yfir.
Eignuðust þau tvö mannvænleg
börn, Ingu og Stefán, sem reynst
hafa foreldrum sínum vel í þeirra
erfiðleikum. Svo fór að lokum að
Helgi og Auður ákváðu að skilja og
var það líklega báðum fyrir bestu
eins og komið var.
Eins og vænta mátti var hóp-
urinn sem fyrst innritaðist í lær-
dómsdeild Verslunarskólans nokk-
uð sérstæður. Hann átti ekki
samleið með yngri nemendum í
félagslífinu, hann átti ekki sameig-
inlega fortíð, því að hann var af
sitthvorum árganginum og annar
helmingurinn hafði aldrei séð hinn
og það voru engar hefðir til sem
styðjast mætti við.
Allt að einu þjappaðist þessi sjö
pilta hópur vel saman svo að úr
varð nokkuð samstæð heild. Návíg-
ið við kennarana og eindreginn vilji
þeirra til að gera úr þessum strák-
um boðlega háskólaborgara hefur
vafalaust ráðið þar miklu um.
Af þessum sjö manna hópi er
Helgi sá þriðji sem kveður. Áður
eru látnir Gísli Guðlaugsson, skrif-
stofustjóri hjá Tryggingamiðstöð-
inni hf. og fyrsti dúx Verslunar-
skólans, og Árni Fannberg
viðskiptafræðingur. Eins og kynni
okkar voru lítil í upphafi varð vin-
átta okkar sterkari þegar frá leið.
Eftir að veikindi útilokuðu
Helga frá samskiptum við árgang-
inn hefur Auður kona hans komið í
hans stað og haldið hópinn með
okkur.
Af þeim 51 sem luku námi frá
Verslunarskólanum vorið 1943 er
nú 21 látinn.
Blessuð sé minning Helga Hjart-
arsonar. Samúðarkveðjur sendum
við Benta Auði, börnum þeirra og
Önnu systur hans.
Valgarð Briem.
Sími 562 0200
Erfisdrykkjur
við Nýbýlaveg, Kópavogi
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Sími 581 3300
Allan sólarhringinn — www.utforin.is
Suðurhlíð 35, Fossvogi
Sverrir
Olsen
útfararstjóri
Bryndís
Valbjarnardóttir
útfararstjóri
Sverrir
Einarsson
útfararstjóri
Landsbyggðarþjónusta. Áratuga reynsla.


 
 



 









   
 


 
 !"  #$$ 
  %& '   (# #$$ 
)' ! * #$$  +   '
    !  ! ' !  !  ! &
   
 
 

,-+
./,-)


 0+ 
+ 1 2
 '



 


  
!


"
 #$

3 *,'  ' 3 4$3&5" 
  ) $  '  6(##$$
    ' " 6  &
%" 
 #   && 

 '
 


(# 
$ &
7
3
+/%(5(- 4  "
 0 8  9  
) " :+  !1&
 


 )
!*

 

 
  $
 
+
 ,$

- ,
'
& 
) " 
 "  


 
& ! $#$$ &

 
 

'

 


3+;)
 (
-
 $
   
  +
 ,$

 $ )&  


     (* 8     #$$ 
5  '  8 
 #$$ 

 #$$  (#8 +8 '
7 8 # #$$ 
) $"   #$$  ,'  
 "0 '
) $"0 ' ,'   ) $ 8+ #$$ 
 8 #$$  $0,' $0'
' !  ! &
)


/-
+ $0 
6 !#
) ! '$ $ 
 


 




. &


  *


" 



//  /.
!

&
$*" 



% &
$

 <

%
(39-3/ 6"  1  
  $0
& $123'$
!


" 


) " 

 

'" <&%&>'  &