Morgunblaðið - 21.08.2001, Blaðsíða 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. ÁGÚST 2001 27
Á MENNINGARNÓTT var vígt
nýtt leikhús í Reykjavík með pomp
og prakt og því gefið nafnið Vestur-
port. Að þessu nýja leikhúsi stendur
hópur ungra leikhúsmanna og af við-
tölum við aðstandendur þess má ráða
að ætlunin sé að Vesturport verði
suðupottur þar sem ungir leikarar fá
að takast á við ögrandi og öðruvísi
verkefni og tekin verði til sýninga
verk sem höfða sérstaklega til ungs
fólks. Gott ef sú verður raunin og
Vesturport yrði þá kærkomin viðbót
við íslenska leikhúsflóru sem státar
ekki af mörgum slíkum leikhúsum
(það væri þá helst Nemendaleikhús-
ið).
Fyrsta verkefni Vesturports er
leikritið Diskópakk (Disco Pigs) eftir
írska leikskáldið Enda Walsh (f.
1967) sem óhætt er að segja að hafi
„slegið í gegn“ á undanförnum árum,
bæði með þessu verki og öðrum. Fyrr
í þessum mánuði var leikrit hans
Bedbound verðlaunað á Edinborg-
arhátíðinni, en því verki hefur verið
líkt við verk Becketts og ekki að ófyr-
irsynju.
Það er vel við hæfi að leikhópur
Vesturports sæki efni og innblástur
til Írlands því að þar í landi blómstrar
leikhúslíf ungs fólks og mun vera
starfandi þar í landi á sjöunda tug
sjálfstæðra leikhúsa sem sérstaklega
miða starfsemi sína við ungt fólk.
Flest þessara leikhúsa eru meðlimir í
National Association for Youth
Drama (NAYD) á Írlandi sem var
stofnað árið 1980 og hafa þau sprottið
upp á síðastliðnum tveimur áratug-
um. NAYD er öflugt félag sem held-
ur utan um leiklistarstarfsemi sem
ætluð er ungu fólki. Það heldur nám-
skeið og ráðstefnur, skipuleggur leik-
listarhátíðir og stendur að símenntun
fyrir leikara, leikstjóra og annað leik-
húsfólk, auk þess sem það gefur út
tímaritið Youth Drama in Ireland og
fréttabréfið The Big Mouth. Þegar
NAYD var stofnsett voru aðeins tvö
leikhús á Írlandi sem voru sérstak-
lega starfrækt undir þeim formerkj-
um að vera leikhús unga fólksins. Til-
koma félagsins á án efa mikinn þátt í
þeirri sprengingu sem orðið hefur á
þessu sviði síðastliðna tvo áratugi.
Vel færi á því að ungt íslenskt leik-
húsfólk tæki sér fordæmi Íranna til
fyrirmyndar: Hvernig væri að Vest-
urport, Nemendaleikhúsið, Mögu-
leikhúsið og Stoppleikhúsið (og e.t.v.
fleiri) tækju sig saman um að stofna
samtök af þessu tagi á Íslandi og
sameinuðu krafta sína í þágu leiklist-
ar fyrir unga fólkið? Það hlýtur að
vera markaður meðal ungra áhorf-
enda fyrir „öðruvísi“ leiklist en flest
leikhúsanna bjóða þessum hópi upp á
í dag.
Diskópakk var frumsýnt í Cork
haustið 1996, fór síðan á Edinborg-
arhátíðina og þá í leikferð um Evrópu
og til Ástralíu. Einn gagnrýnandi
lýsti verkinu sem „einhverju sem
Quentin Tarantino hefði dreymt en
síðan verið skrifað niður af James
Joyce á sýru“. Þetta er ágæt lýsing á
verkinu í hnotskurn; verkið er hrátt,
ágengt og ofbeldisfullt (líkt og verk
Tarantinos) og tungumál þess er að
stórum hluta „búið til“ af höfundinum
(Joyce á sýru), persónurnar tvær,
unglingarnir Svínn og Písl, lifa í sinni
eigin heimatilbúnu veröld þar sem
þau tala jafnvel sitt eigið heimatil-
búna tungumál. Þessi vídd verksins
kemst kannski ekki fullkomlega til
skila í annars ágætri þýðingu Karls
Ágústs Úlfssonar enda erfitt að yfir-
færa leik í einu tungumáli yfir á ann-
að (sem dæmi má nefna að bærinn
sem þau Svínn og Písl (Pig og Runt)
búa í heitir Pork, sem er tilbrigði við
nafn heimabæjar Walsh, Cork, en á
íslensku heitir bærinn Beikonbær,
sem hlýtur að teljast sæmileg lausn).
Þau Svínn (Víkingur Kristjánsson)
og Písl (Nanna Kristín Magnúsdótt-
ir) eru fædd á sama degi, eru alin upp
í húsum sem standa hlið við hlið og
hafa verið vinir frá blautu barnsbeini.
Þótt það sé ekki sagt berum orðum er
ljóst að þau koma bæði frá lágstétt-
arheimilum sem eru mörkuð af fá-
tækt, atvinnuleysi, ofbeldi og ömur-
legum lífsskilyrðum í allri grein. Þau
eru í stuttu máli skemmd og mörkuð
af umhverfi sínu en standa saman í
heimi þar sem allir aðrir eru óvinir
þeirra. Leikurinn á sér stað á sautján
ára afmælisdag þeirra og þau ákveða
að fara út og „skemmta sér“ en
skemmtunin er aðallega fólgin í að
ögra umhverfinu og „fríka út“, eins
og sagt er á góðu máli. Þó er ekki allt
sem sýnist. Bak við grímu ofbeldis og
siðleysis leynast viðkvæmar sálir
með drauma sem stangast á við hrá-
an og hörkulegan lífsmátann og
væntingar Svíns og Píslar fara ekki
saman þrátt fyrir yfirlýsta samstöðu
út yfir rauðan dauðann. Bestu vinir
geta einnig reynst hinir verstu.
Hlutverkin tvö krefjast mikils af
leikurunum; leikið er á fullum dampi
frá upphafi til enda og hvergi slegið
af í þau fimm korter sem verkið tekur
í flutningi (án hlés). Nanna Kristín og
Víkingur gáfu sig öll í hlutverkin og
léku af augljósri innlifun og krafti. Í
ofbeldissenunum voru þau ógnvekj-
andi og brjóstumkennanleg á við-
kvæmari augnablikum. Leikurinn
var þeim báðum og hinum unga leik-
stjóra Agli Heiðari Antoni Pálssyni
til mikils sóma. Umhverfi hins nýja
leikhúss var vel skipulagt utan um
leikinn; hrátt svart sviðið og ótal
sjónvarpsskjáir á baksviði sköpuðu
fullkomna umgjörð um sýninguna. Á
skjám sjónvarpanna mátti sjá bregða
fyrir myndskeiðum sem vísuðu beint
og óbeint í það sem fram fór á svið-
inu. Björn Kristjánsson á heiðurinn
af lýsingu sýningarinnar og líklega
einnig því sem fram fór í sjónvörp-
unum (ekki annað tekið fram í leik-
skrá). Tónlist skipar einnig stóran
þátt í heildinni og í hlutverki DJ-sins
var Árni E og hans þáttur jók mjög
áhrifagildi sýningarinnar.
Þetta er verk sem endurspeglar
menningarkima sem er að verða æ
meira áberandi á Íslandi, rétt eins og
erlendis, og á því brýnt erindi hér
sem annars staðar. Þetta er menn-
ingarkimi sem skotið hefur upp koll-
inum í íslenskum bókmenntum und-
anfarin ár (Didda, Mikael Torfason
o.fl.) og hlýtur að rata inn í íslenska
leikritun áður en langt um líður.
Þangað til verðum við að láta okkur
nægja erlend verk eins og Diskó-
pakk. Vesturport hefur farið vel af
stað og ég óska þessu nýja leikhúsi
langra lífdaga og velgengni.
Svínsleg tilvera
LEIKLIST
V e s t u r p o r t
Höfundur: Enda Walsh. Íslensk
þýðing: Karl Ágúst Úlfsson.
Leikstjóri: Egill Heiðar Anton Páls-
son. Leikarar: Nanna Kristín Magn-
úsdóttir og Víkingur Kristjánsson.
Lýsing: Björn Kristjánsson. DJ:
Árni E. Dramatúrg:
Magnús Þór Þorbergsson.
Laugardagur 18. ágúst
DISKÓPAKK
Soff ía Auður Birgisdótt ir
Á NÆSTSÍÐUSTU
sumartónleikum í
Listasafni Sigurjóns
Ólafssonar sem
verða í kvöld,
þriðjudagskvöld, kl.
20:30, koma fram
þau Kristín Mjöll
Jakobsdóttir fagott-
leikari og Jón Sig-
urðsson píanóleik-
ari. Þau munu leika
Rómönsu eftir Ro-
bert Schumann,
Fagottsónötu eftir
Ríkarð Örn Pálsson,
Sonatensatz eftir
Mikhail Glinka,
Rapsódíu fyrir fag-
ott eftir Wilson Os-
borne og verkið La
Muerte del Angel
eftir Astor Piazolla.
Kristín Mjöll lauk
mastersprófi frá
Yale School of Mus-
ic vorið 1989. Hún hefur starfað
undanfarin ár m.a. með Sinfón-
íuhljómsveit Íslands og ýmsum
kammerhópum auk kennslu.
Jón lauk árið 1995 einleik-
araprófi frá Arizona State Uni-
versity í Bandaríkjunum undir
handleiðslu próf. Caio Pagano.
Hann hefur starfað á Íslandi síðan
þá, unnið með ýmsum tónlistar-
mönnum og oft komið fram á tón-
leikum.
Fagott og píanó
í Sigurjónssafni
Jón Sigurðsson og Kristín Mjöll Jakobsdóttir.
Morgunblaðið/Jim Smart
SÝNINGAR á Fröken Júlíu eru að
ljúka. Listaháskóli Íslands lánaði
leikhópnum sýningarhúsnæðið í
Smiðjunni, Sölvhólsgötu 13, en nú er
starfsemi leiklistardeildar skólans
að hefjast í húsnæðinu og því lýkur
sýningum á Júlíu í þessari viku. Sýn-
ingarnar verða á miðvikudag,
fimmtudag, föstudag og laugardag,
kl. 20 alla dagana.
Fröken Júlía
af fjölunum
AÐALHEIÐUR S. Eysteinsdóttir
opnaði sýningu í ash Galleríi Lundi
Varmahlíð á laugardag. Aðalheiður
stundaði nám við Myndlistaskólann
á Akureyri 1989-1993 og nemur nú
við Dieter Roth-akademiuna.
Þetta er 17. einkasýning Aðal-
heiðar og hún hefur einnig tekið
þátt í fjölda samsýninga. Hún var
bæjarlistamaður á Akureyri árið
2000.
Sýningin er opin frá 11-18, alla
daga nema þriðjudaga, og stendur
til 31. ágúst.
Aðalheiður
S. Eysteins-
dóttir sýnir í
ash Galleríi
KOPPEL-fjölskyldan er ein
helsta tónlistarfjölskylda Norður-
álfu. Afinn, Herman D. Koppel, er
eitt þekktasta tónskáld Dana á síð-
ustu öld, faðirinn Anders stofnaði
hina þekktu rokkhljómsveit Svavge
Rose ásamt Thomasi bróður sínum
og mágkonunni Anisette og son-
urinn Benjamin er í hópi bestu
djassleikara Dana undir þrítugu.
Það er ekki langt síðan Benjamin
lék hérlendis með kvartett sínum
og Anders hefur í tvígang ferðast
um landið með heimstónlistarsveit-
inni Baazar.
Það var mikil stemmning í Nor-
ræna húsinu er KAK-tríóið lék þar
hinn sérstaka heimsdjass sinn.
Flest voru verkin á efnisskránni
eftir Anders og leikin samfellt eins
og um svítu væri að ræða utan eitt
hlé. Fá tækifæri voru því til að
klappa. Fyrsta verkið á efnis-
skránni var hægt og seiðandi og
blés Benjamin það í sópraninn, en
skipti yfir í altó í næsta verki,
Shuffle, sem er upphafsópusinn á
frábærum diski tríósins: Kakoph-
onia. Þeir feðgar svinguðu sem óðir
væru og ekki minnkaði sveiflan við
kongótrommuslátt Jakobs. Benj-
amin er ljóðrænn blásari og túlkun
hans á Sofðu unga ástin mín hitti
mann beint í æð, enn magnaðri var
altóblástur hans í ballöðunni fögru
Horneks, sem lýsir strandlífi á eyj-
unni Læsø – selir, fuglar og skelj-
ar. Anders upphóf ballöðuna með
sálmaforleik á orgelið. Suður-am-
erísk tónlist er þeim félögum hug-
leikin eins og Puerto Rican Rumba
Benjamins og Mumi’s Samba
þeirra feðga sannaði ekki síður en
Choro, með barokksku orgelupp-
hafi, eftir Ernesto Nazareba og
samsuðan úr stefjum Baden Pow-
ells, gítaristans, og Verdis: Villa
Verdi. Húmorinn var oft allsráð-
andi í leik Benjamins eins og í sam-
setningu þeirra félaga: Only the
Fool Fears not the Sea, þar sem
hann hermdi eftir mávagargi, vind-
gnauði og eimskipspípi. Stuðið var
keyrt upp í næsta ópusi, Ready
Steady eftir Anders en í Wie eine
Baum, grípandi laglínu sem Benj-
amín blés með grófum tóni í altó-
inn, var hægt á ferðinni án þess að
grúfið biði af skaða.
Aukalagið var sambland af Lille
digters skrøne eftir Herman D.
Koppel oh Jeg drømte om en jard
eftir Anders.
Það var troðfullt í Norræna hús-
inu enda var hér á ferð óvenju-
skemmtileg hljómsveit sem átti
greiða leið að hjarta hlustenda og
tókst á meistaralegan hátt að
blanda ólíkum tónlistarstefnum í
heilsteypta kakófóníu.
ÞAÐ var úr mörgu að velja að
kvöldi menningarnætur. Undirrit-
aður settist inn á Vídalín, sem áður
nefndist Fógetinn, og ætlaði að
hlusta eitt augnablik á tríó Jóns
Páls gítarmeistara. Þega ég kom
voru þeir félagar að leika ópus
Gershwins: Takin’ a Chance on
Love af slíkri snilld að ekki var
mögulegt að hverfa af staðnum
fyrr en tríóið hafði lokið leik sínum.
Árni og Guðmundur stóðu vel fyrir
sínu í rýþmanum, en það var Jón
Páll sem kom, sá og sigraði. Ég
held að Jón Páll spili aldrei betur
en þegar hann er einn með bassa
og trommum. Engin hljómahljóð-
færi til að halla sér að og hann einn
í framlínunni. Í kjölfarið fylgdi
annar Gershwin-ópus: I Got
Rhythm með tilvitnunum í Tea for
Two. Þá kom meistaraverkið: Darn
that Dream. Það er sama hve oft
maður heyrir Jón Pál leika það, í
spuna hans er alltaf eitthvað nýtt
að finna og tilfinningin svo heit og
næm að það undraði mig ekkert er
sessunautur minn andvarpaði ,,Jes-
ús minn almáttugur,“ er ballaðan
var á enda.
Það var gaman að heyra tríóið
spila gamla svinghúsganga eins og
Christopher Columbus, eftir einn
af uppáhalds tenórsaxófónleikurum
Sveins heitins Ólafssonar, Chuck
Berry og Ain’t Misbehavin’ eftir
Fats Waller og svo blúsinn hans
Ellingtons sem leikinn var á öllum
djammsessjónum á Íslandi á árum
áður: C jam blues. Sveiflan var fín í
þessum ópusum en hrynsveitin
ekki alveg eins góð í Have you Met
Miss Jones og Days of Wine and
Roses. Það gleymdist þó þegar
dúndrandi sveiflan fékk innviði
hinna fornu innréttinga til að dansa
af gleði í How High the Moon.
Það eru allt of fáar hljóðritanir
til með Jóni Páli Bjarnasyni og
ekki seinna vænna að út verði gef-
inn diskur með honum í samfylgd
bassa- og trommuleikara. Þá munu
margir gleðjast.
Menningarnæturdjass
DJASS
N o r r æ n a h ú s i ð
Benjamin Koppel altó- og sópran-
saxófón, Anders Koppel hammond-
orgel, Jakob Andersen trommusett,
kongótrommur og slagverk.
Laugardaginn 18.8. 2001.
KAK-TRÍÓIÐ
Vernharður Linnet
V í d a l í n
Jón Páll Bjarnason gítar,
Árni Scheving rafbassa og Guð-
mundur Steingrímsson trommur.
Laugardagskvöldið 18.8. 2001.
TRÍÓ JÓNS PÁLS
♦ ♦ ♦
Mörkinni 3, sími 588 0640.
OPIÐ Í DAG 12—18
ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA ÚTSALA
10—40% afsláttur