Morgunblaðið - 21.08.2001, Page 38

MINNINGAR
38 ÞRIÐJUDAGUR 21. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Helgi Gíslasonbryti fæddist í
Höfnum á Suður-
nesjum 23. febrúar
1914. Hann lést á
heimili sínu í
Reykjavík sunnu-
daginn 12. ágúst síð-
astliðinn. Foreldrar
Helga voru Gróa
Jónsdóttir, f. 5.3.
1871, d. 9.11. 1952,
og Gísli Vigfússon, f.
17.11. 1861, d. 28.12.
1950. Bróðir Helga
var Sigurður, f. 14.8.
1906, d. 14.5. 1989.
Fyrri kona Helga var Aðalbjörg
Ásgeirsdóttir, f. 22.5. 1918. Þeirra
synir: 1) Birgir Þór vélstjóri, f.
22.1. 1939. Hann var giftur Kötlu
Leifsdóttur, f. 9.2. 1938. Þeirra
börn eru Leifur flugvirki, f. 27.3.
1957, Hilmar bóndi, f. 14.7. 1958,
og Hanna Björg endurskoðandi, f.
17.3. 1960. Þau eru öll búsett í
Bandaríkjunum. Leifur á Patrick
Leif, f. 26.2. 2000. Hilmar á
Bobby, f. 4.12. 1980, Brittany, f.
21.12. 1982, Jordan, f. 12.5. 1986,
og Nicholas, f. 22.2. 1988. Hanna
arfræðingur, f. 23.3. 1957, Hildur
hjúkrunarfræðingur, f. 24.3. 1961,
og Hörður Helgi lögfræðingur, f.
3.6. 1969. Hrund á Evu, f. 30.10.
1982, og Snorra Örn, f. 2.3. 1995.
Hörður Helgi er giftur Elsu B.
Valsdóttur lækni, f. 13.10. 1969.
Helgi ólst upp hjá foreldrum
sínum í Höfnum til 18 ára aldurs.
Þá hóf hann nám í framreiðslu á
Hótel Borg. Síðan vann hann sem
þjónn á ýmsum skipum Eimskipa-
félags Íslands til ársins 1941 er
hann kom í land og vann um tíma
á Hótel Borg eða þar til hann
gerðist meðeigandi að Hótel Vík.
Eftir stríðið fór hann til frekara
náms í framreiðslu, matreiðslu og
hótelrekstri í Washington D.C. í
Bandaríkjunum. Árið 1949 hóf
Helgi að starfa sem bryti á skipum
Eimskipafélagsins og starfaði þar
til ársins 1962. Þá tóku við þrjú ár
í Þjóðleikhúskjallaranum en árið
1965 fór hann aftur til sjós og
sigldi óslitið til ársins 1980. Næstu
fjögur árin sá hann um mötuneyti
Eimskipafélagsins í Sundahöfn.
Er Helgi stóð á sjötugu réðst hann
til starfa í Hótel Holti og starfaði
þar óslitið þar til á vordögum
2001 að hann sagði skilið við at-
vinnulífið áttatíu og sjö ára að
aldri.
Útför Helga fer fram frá Lang-
holtskirkju í Reykjavík í dag og
hefst athöfnin klukkan 15.
Björg á Birgi Þór, f.
25.12. 1982, og Leif, f.
22.5. 1995. 2) Hilmar
framkvæmdastjóri, f.
14.2. 1941, d. 13.3.
1984. Hann var giftur
Katrínu Thorarensen,
f. 23.3. 1942. Þeirra
synir eru Stefán
Hilmar endurskoð-
andi, f. 30.7. 1961,
Helgi Hrafn flugvél-
stjóri, f. 25.10. 1962,
og Hannes viðskipta-
fræðingur, f. 10.11.
1964. Stefán á Sigríði
Katrínu, f. 29.12.
1992, og Hilmar Pál, f. 4.7. 1998,
Helgi á Ylfu, f. 13.7. 1988, og
Hannes á Hilmi Hlé, f. 21.8. 2000.
Helgi átti Guðmund Jón flugum-
sjónarmann, f. 14.9. 1953, með
Ragnhildi Jónsdóttur, f. 5.4. 1929,
d. 28.7. 1985. Guðmundur er gift-
ur Lilju Hjördísi Ægisdóttur
bankaritara, f. 16.12. 1958. Þeirra
börn eru Ægir, f. 16.11. 1982, og
Bryndís Hildur, f. 6.2. 1994. Seinni
kona Helga er Hervör Hólmjárn
bókasafnsfræðingur, f. 2.6. 1933.
Þeirra börn eru Hrund hjúkrun-
Heimspekilegar hugleiðingar um
lífið og dauðann eru hluti af því að
vera manneskja, vera til og vera í
samneyti við annað fólk. Slíkar hug-
leiðingar eru þó misnálægt eins og
gengur eftir því hvert dagsverkið er.
Þegar maður stendur við dánarbeð
föður síns sem hefur lokið langri og
farsælli lífsgöngu er ekki nema eðli-
legt að slíkar hugsanir sæki á og
krefjist þess að maður staldri við og
velti fyrir sér stóra samhenginu.
Vangavelturnar taka á sig ýmsar
myndir. Ótal minningar þjóta hjá,
gamlar myndir fá nýja merkingu, at-
hafnir og orð eru séð í nýju ljósi. Það
að kveðja hluta af lífi sínu hlýtur að
vera eitt það persónulegasta sem ein
manneskja upplifir. Að koma þeirri
upplifun í orð er bæði vandasamt og
græðandi.
Dauðinn tekur á sig ótal myndir,
allt frá því að vera óvelkominn vá-
gestur í það að vera velkomin líkn
frá þraut. Hann skilur þó alltaf eftir
sig djúpar tilfinningar, kærleik og
tækifæri til að þroskast.
Pabbi minn var einstakur maður
sem skilur eftir sig margvíslegan
lærdóm um það hvernig er hægt að
lifa lífinu lifandi, af umburðarlyndi,
elsku og virðingu fyrir samferðafólk-
inu. Hann dæmdi ekki aðra, talaði
aldrei illa um neinn, vildi helst að all-
ir væru alltaf góðir við alla og að öll-
um liði alltaf vel.
Hann lifði svo sannarlega tímana
tvenna og aðlagaðist betur en flestir
öllum þeim stórstígu breytingum
sem urðu á hans lífsgöngu. Pabbi
fæddist árið sem Eimskipafélag Ís-
lands var stofnað og átti samleið með
því félagi mestan part ævinnar á
einn eða annan hátt. Hann var bryti
á mörgum helstu Fossunum og naut
þess lífs út í ystu æsar. Hann var
fæddur í Höfnum á Suðurnesjum,
litlu sjávarþorpi, og hafði alla tíð
sterkar taugar til sjávar. Hann var á
sjónum allan minn uppvöxt og það
var alltaf sama tilhlökkunarefnið að
fara niður að höfn og taka á móti
pabba eftir oft æði langa túra. Þetta
þýddi að hann var oft í burtu á af-
mælum og jólum en þá var bara
haldin hátíð þegar hann kom heim.
Þá kom hann með útlenskt gotterí
og amerísk föt. Í þá daga gat maður
slegið sér verulega upp í vinkonu-
hópnum með því að bjóða upp á kók í
dós og „smarties“. Svo fékk maður
stundum að fara í siglingu með
pabba til útlanda og þau ævintýri
voru engu lík. Fyrsta ferðin mín var
farin sumarið 1969 en þá hafði ég ný-
lega eignast lítinn bróður sem ég var
ekki alveg nógu ánægð með, því þar
með var ég ekki lengur yngst og svo
hafði mamma ekki alveg sama tíma
og áður til að heyra allt um líf mitt í
smáatriðum eins og áður hafði tíðk-
ast. Því bauð pabbi mér í ferð með
Gullfossi til Kaupmannahafnar og
Edinborgar. Þessi ferð var mér all-
nokkur sárabót því ekki aðeins fékk
ég að fara í Tívolí og drekka kók í
ómældu magni á barnum á Gullfossi
heldur var ég nú í aðstöðu til að
kaupa mér kjól fyrir skírnarveislu
senuþjófsins sem ég taldi víst að
myndi beina athygli veislugesta í
rétta átt.
Þessi átta ára gamla afbrýðisama
brytadóttir naut þess í botn að
ferðast með flaggskipinu þetta sum-
ar vegna þess að brytinn kom fram
við hana eins og heimsdömu en ekki
barn. Hann kunni það nefnilega
hann pabbi að koma fram við alla
eins og jafningja. Þegar hann fór á
eftirlaun hjá Eimskipafélaginu fyrir
tæpum tuttugu árum var nú ekki al-
veg skýrt í okkar huga sem næst
stóðum hvernig þessi síkviki at-
hafnamaður ætlaði að setjast í helg-
an stein. Enda kom fljótlega í ljós að
það var ekki meiningin. Hann hóf
störf á Hótel Holti og vann þar þang-
að til í vor. Þá var sjúkdómur sá er
varð honum að aldurtila farinn að
herja á líkamann þó að hugurinn
væri ekki tilbúinn til að fara á eft-
irlaun. Ýmsum fyndist sjálfsagt allt í
lagi að hætta að vinna 87 ára. En það
er nefnilega eitt af því sem gerði
hann pabba einstakan. Hann náði
háum aldri án þess að verða gamall
maður. Hann var alltaf í takt við
samtímann. Hann hlustaði á Vil-
hjálm Vilhjálmsson, Stuðmenn og
U2. Hann vakti fram á rauða nætur
yfir boxi, hann fylgdist með öllum
nýjum veitingastöðum sem opnuðu,
hann fór í steggjapartý með þjón-
unum á Holti, hann fór í bíó, fylgdist
með öllu og var oftar en ekki yngstur
í anda.
Þegar yngsti afadrengurinn fædd-
ist fyrir rúmum sex árum horfðum
við hin á eitthvert það fallegasta
samband sem hugsast getur orðið til.
Það voru áttatíu og eitt ár á milli
þeirra en að öðru leyti voru þeir í
takt með alla hluti. Þeir töluðu sitt
mál, þeir hurfu inn í herbergi að
leika sér tímunum saman, þeir kúrðu
saman og sáu ekki sólina hvor fyrir
öðrum. Það varð því æði ruglingsleg
tilveran hjá þessum litla snúð nú á
undanförnum mánuðum þegar afi
gat ekki lengur stungið sér kollhnís
eða leikið risaeðlu. Við vitum ósköp
lítið hvað gerist í huga sex ára
drengs þegar afi deyr og fer til
himna. Það getur ekki verið alveg
einfalt að skilja tilgang lífsins þá. En
það var gott að afi dó heima og var
hjá okkur allan daginn svo glerfínn í
sparifötunum með vasahnífinn í
buxnavasanum. Þá var gott að vera
heima hjá ömmu og afa og fara öðru
hverju út að leika sér og gleyma sér.
Koma svo inn og fá sér súkkulaði-
köku. Honum fannst hún óskaplega
góð en fannst þó vera á henni full-
mikið súkkulaði því, að hans sögn, á
maður ekki að borða mjög mikið
súkkulaði á svona degi. Þar með var
litli sælkerinn búinn að setja hlutina
í ákveðið samhengi fyrir sig.
Svo erum við hin, fullorðna fólkið,
sem vitum ekki alveg hvernig við
eigum að vera. Það er yndislegt að fá
líkn við þraut. En það er samt tóm-
legt. Það er skarð fyrir skildi og það
þarf að leita að nýju jafnvægi í tilver-
unni.
Pabbi lifði löngu og innihaldsríku
lífi. Hann eignaðist tuttugu og sjö af-
komendur. Hann missti næstelsta
son sinn í blóma lífsins og var það
hans stærsta sorg í lífinu. Hann skil-
aði góðu dagsverki og hans er
minnst með hlýju og einlægri vænt-
umþykju.
Fyrir hönd fjölskyldunnar vil ég
þakka hjúkrunarfræðingum hjá
hjúkrunarþjónustunni Karítas og á
deild A-3 í Fossvogi og læknunum
Sigurði Björnssyni og Sigurði Árna-
syni fyrir frábæra aðstoð og umönn-
un í veikindum föður míns.
Hildur Helgadóttir.
Einstaka sinnum a lífsleiðinni get-
ur maður orðið þeirrar gæfu aðnjót-
andi að kynnast einstökum mann-
eskjum sem bera með sér birtu og
hlýju og kenna manni hvað það er
sem raunverulega skiptir máli í líf-
inu. Helgi Gíslason, tengdafaðir
minn, var slíkur maður. Hann var
fæddur og uppalinn á Suðurnesjum
og bjó þar ásamt foreldrum sínum
og eldri bróður til átján ára aldurs. Í
minningunni tengi ég Helga alltaf
við sjóinn, þótt hann hafi verið löngu
kominn í land þegar ég kynntist hon-
um, enda stefndi hugur hans
snemma til sjávar. Hann var rétt um
fermingu þegar hann fór í fyrsta róð-
urinn með öðrum en föður sínum og
hann dreymdi um að verða sjómaður
á millilandaskipi. Þegar ævintýra-
þránni varð ekki lengur svalað í
heimahögum hélt Helgi til höfuð-
borgarinnar, hóf nám í framreiðslu á
Hótel Borg og líkaði vel. Örlögin
höguðu því hins vegar þannig að
hann fékk snemma tækifæri til að
láta drauminn sinn rætast með því
að sameina þessar tvær að því er
virðist ólíku starfsgreinar. Hann hóf
störf sem þjónn á Fossum Eimskipa-
félagsins en varð síðar bryti og
gegndi því starfi hjá félaginu með
hléum um tæplega hálfrar aldar
skeið. Í upphafi stríðsáranna sneri
Helgi um tíma aftur til starfa á Hótel
Borg. Síðar eignaðist hann og rak
Hótel Vík við annan mann um nokk-
urra ára skeið. Þá annaðist hann
einnig rekstur Þjóðleikhússkjallar-
ans um tíma.
Einhverjum kynni að þykja það
væn starfsævi að vinna við sjó-
mennsku og framreiðslustörf, hótel-
og veitingarekstur í rúmlega fimm-
tíu og fimm ár. En Helgi var aldrei
gefinn fyrir að sitja með hendur í
skauti. Í stað þess að setjast í helgan
stein, sjötugur að aldri, hóf hann
nýjan starfsferil eftir að hann lét af
störfum hjá Eimskipafélaginu, í
þetta sinn á Hótel Holti. Þar hafði
hann lengstan starfsaldur þegar
hann lét af störfum nú um páskana
og hafði þá meðal annars miðlað
heilli kynslóð framreiðslunema og
matsveina af reynslu sinni. Það var
líka upplifun að fara með Helga út að
borða. Hvar sem var á landinu, hvort
sem staðurinn var stór eða lítill,
hversdagslegur eða hátíðlegur, alls
staðar þekktu menn Helga og tóku
höfðinglega á móti honum.
Það er óhætt að segja að Helgi
hafi lifað tímana tvenna. Hann
mundi eftir baðstofunni í Höfnunum
þar sem allir sváfu í einu herbergi án
rafmagns eða rennandi vatns. Hann
hóf sjómannsferil sinn á árabát og
lauk honum á einu stærsta milli-
landaskipi sem Íslendingar hafa átt.
Hann var alltaf opinn fyrir nýjung-
um og bjó yfir stöðugri forvitni og
áhuga á umhverfi sinu. Það var alveg
sama hvað var á seyði: nýtt leikrit,
nýr veitingastaður, nýtt íbúðarhverfi
– alltaf var Helgi með fyrstu mönn-
um til að kynna sér málið. Hann átti
góða ævi en varð einnig fyrir áföll-
um. Mesta sorg í lífi hans var að
missa næstelsta son sinn, Hilmar,
sem lést af slysförum.
Helgi gekk lífsins veg af yfirvegun
og æðruleysi. Hann gerði ávallt
meiri kröfur til sjálfs sín en annarra,
vænti einskis en var alltaf reiðubú-
inn til að leggja sitt af mörkum.
Hann naut víðtækrar virðingar fyrir
gæsku sína, hógværð og lítillæti.
Þótt Helgi sé horfinn á braut lifir
hann áfram í hinum stóra og gjörvu-
lega hópi barna, barnabarna og
barnabarnabarna sem hann skilur
eftir sig. Hann lifir einnig í minn-
ingum okkar sem erum svo gæfusöm
að hafa verið samferðamenn hans
um lengri eða skemmri tima. Nú
þegar kveðjustundin er runnin upp
og sorgin knýr dyra er huggunar að
leita í orðum Helga sjálfs, eins og
hann komst að orði í bókinni Milli
sterkra stafna: „Kannski hefur and-
streymi þann tilgang að kenna
manni að njóta gleðinnar til fulls
þegar hún vitjar manns.“ Maður,
sem skilur eftir sig slíka arfleifð, hef-
ur ekki lifað til einskis.
Elsa B. Valsdóttir.
Lífsþróttur, dugnaður og gleði
eru þau orð sem mér dettur í hug
þegar ég hugsa um hann afa minn.
Þetta undrabarn sló okkur öllum við,
þrátt fyrir að eiga flest árin að baki.
Ég man svo vel þegar hann keypti
fyrsta alvöru hjólið mitt og þegar við
dönsuðum í stofunni eða þegar við
spiluðum svarta pétur og hann
teiknaði svartan punkt á nefbrodd-
inn eftir að hafa leyft mér að vinna.
Já, minningarnar um afa eru allar
skemmtilegar og segir það mest um
hversu fágætur persónuleiki hann
var.
Hann talaði nú samt ekki af sér og
eyddi löngum stundum í að skreppa
hingað og þangað í alls konar leynd-
ardómsfullar ferðir. Það var eitt sinn
þegar við vorum stödd í matarboði
að afi var eitthvað óvenju lúinn og þá
kom í ljós að hann hafði kvöldið áður
tekið þátt í steggjapartíi á Óðali
ásamt vinnufélögum sínum, þá 84
ára gamall.
Best þótti mér þó samband hans
við hann litla bróður minn. Sálu-
félagar frá fyrsta andartaki. Þeir
eyddu miklum tíma saman og ég er
þakklát fyrir að hafa orðið vitni að
þessu nána sambandi þeirra.
Það er erfitt að kveðja þessa fal-
legu persónu og stundum vildi ég
óska að hægt væri að njóta góðu
stundanna enn betur.
En nú er tíminn víst kominn og ég
ætla að gera mitt besta til að halda
minningu hans og anda á lofti því
það fyllir líf mitt af gleði.
Elsku fjölskyldan mín, nú hefur
hann pabbi okkar, afi og langafi
fundið friðinn. Samgleðjumst hon-
um, geymum brosið hans í hjarta
okkar og leyfum komandi kynslóð-
um að njóta þess sem hann gaf okk-
ur.
Eva Bjarnadóttir.
HELGI
GÍSLASON

 


 
 

 





    


 

 
  

 
  


 




  
 
  
! " # $$
# %&
'(  $& 
# 
'(  $$   ' )   '$& 
$*   +#" 
# 
"$$ $
#" 
'(  $& 
$* # $&  *  ,-'%.$$

"$$/ # $&  /$%  0&$$
1$ # $& 
'  # "$$

"$$ # $$
 $-$*- 2( )

 !

  

 
343   ,
!
5
34
677 8' %% % & 9:
  
" 
 # 

 $  
!  ; ".<$& 
 ".<   $$
 =   &
 .'(%$*-%& )