Morgunblaðið - 16.09.2001, Blaðsíða 58

FÓLK Í FRÉTTUM
58 SUNNUDAGUR 16. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÉG FER ekki ofan af því að Tind-
ersticks hafi átt tvær af allra bestu
breiðskífum síðasta áratugar, frum-
burðinn og meistaraverkið sem
fylgdi þar á eftir. Á þriðju skífunni
Curtains virtist sem sveitin hefði
málað sig út í horn
tónlistarlega og
breytinga var
greinilega þörf.
Sem varð og raun-
in á fjórðu skífunni,
Simple Pleasure.
Reykmettur og tilfinningaríkur
kaffihúsablúsinn öðlaðist þá miklu
meiri sál. Ekki að sálina hafi skort
fyrir heldur á ég hér við áhrif frá
gömlu góðu sálartónlistinni frá sjö-
unda og áttunda áratugnum og þá
fremur Stax- og Atlantic-sál en Mo-
town. Ágætis skref það hjá Tinder-
sticks. Fyrst og fremst virðingarvert
að sveitin hafi haldið ferðalagi sínu
áfram. Can Our Love... er beint
framhald af þessum sálarrannsókn-
um og er útkoman um margt mark-
vissari. Rétti stíllinn er nú fundinn –
rétta jafnvægið við eldri stefnu orðið
til. Það er ýmislegt fýsilegt á plöt-
unni. Staples er fantagóður sálar-
muldrari sem syngur óneitanlega
með sínu nefi en sem rótgróinn unn-
andi verð ég þó að gerast fúll á móti
og lýsa því yfir að ég kunni nú betur
að meta gömlu Tindersticks. Stíllinn
sá fórst þeim betur úr hendi, var
áreynsluminni og framkallaði mun
magnaðri lagasmíðar
. Tónlist
Sálarrann-
sókna-
félagið
Tindersticks
Can Our Love ...
Playground/Japis
Fimmta eiginlega breiðskífan frá Stuart
Staples og félögum. Komnir á bólakaf í
sálarrannsóknir.
Skarphéðinn Guðmundsson
ÞAÐ GETUR verið býsna gott að
láta sér líða illa, því ekkert skerpir
eins vel vellíðunina en að geta rifjað
um stund upp hvernig það er að vera
einmana og smáður, að bergja af bik-
ar niðurlægingar og vonleysis. Þegar
sá gállinn er á mönnum er gott að
grípa til tónlistar eins og til að mynda
verka Bills Callahans, sem kallar sig
(Smog), eða svo gæti virst við fyrstu
sýn.
Yrkisefni á plötum (Smog) er
gjarnan að því er virðist brostnar
vonir, einmanaleiki og óendurgoldin
ást. Þegar grannt er skoðað kemur
aftur á móti í ljós að Callahan er gam-
ansamur í meira lagi og beitir fyrir
sig nöturlegum myndum og samlík-
ingum með bros á vör; sjá til að
mynda sönglínur barnakórsins í Blo-
odflow á Dongs og Sevotion, skífunni
sem Smog sendi frá sér á síðasta ári.
Oft virðist því sem hann sé að mæra
einmanaleikann, en síðan áttar hlust-
andinn sig á því að það er verið að
spila með hann; Callahan er í raun að
gera grín að einmanaleikanum,
kannski til að gera hann léttbærari.
Byrjað að flytja
Það er ekki hlaupið að því að kom-
ast í samband við Bill Callahan, þó
hann hafi tekið upp á því á síðustu
mánuðum að veita viðtöl í gegnum
tölvupóst. Á þeim viðtölum er ekki
alltaf mikið að græða því einatt svar-
ar hann lærðum spurningum með
einsatkvæðisorðum eða setningum
sem illt er að skilja. Callahan hefur
reyndar alla tíð verið lítið fyrir sviðs-
ljósið og meðal annars hefur hann
þráast við að gera samning við stór-
fyrirtæki því hann vill heldur eiga við
einhverja sem hann þekkir og treyst-
ir. Það má meðal annars sjá af því að
svo að segja allan sinn feril hefur
hann verið í samstarfi við Drag City
útgáfuna og lengst af, ef ekki enn, án
þess að hafa gert skriflegan samning
við fyrirtækið.
Um það leyti sem Callahan varð
tvítugur ákvað hann að snúa sér al-
farið að tónlistinni, hætti í skóla og
byrjaði að flyta. Að því er hann segir
sjálfur frá þá flytur hann alltaf þegar
honum er farið að leiðast enda fátt
betur til þess fallið að hressa upp á
hversdagsleikann en að þurfa að
finna verslanir í nýju nágrenni, rata á
næstu strætóstöð eða finna skemmti-
lega staði til setjast niður utan húss.
Þannig hefur hann meðal annars búið
í San Francisco, Sacramento, Dover í
New Hampshire, Buford í Georgiu,
Pasadena í Maryland og Prosperity í
Suður-Carolina, þar sem hann bjó
með Chan Marshall, sem kallar sig
stundum Cat Power. Callahan býr nú
í Chicago, en þess má geta að Drag
City hefur einmitt höfuðstöðvar sínar
þar í borg.
Mikið um tilraunamennsku
Á fyrstu útgáfu Callahans undir
nafninu Smog, sem hann segist hafa
valið sem barn, Macrame Gunplay,
sem kom út 1988, var mikið um til-
raunamennsku og lítið um eiginleg
lög; hann skældi gjarnan sönginn og
fór ekki hefðbundnar leiðir í laga-
smíðum. Fleiri snældur fylgdu í kjöl-
farið, Cow 1989 og 1990 komu út
þrjár slíkar, A Table Setting, Tired
Tape Machine og Sewn to the Sky.
Snældurnar eru ekki fáanlegar leng-
ur en á smáskífunni Strayed, sem
kom út í kjölfar Dongs of Sevotion á
síðasta ári, eru lögin átta af Cow sem
aukalög.
Fyrsta eiginlega platan, 12" Float-
ing, kom svo út 1991 og Drag City gaf
út. Fyrsta breiðskífan var svo For-
gotten Foundation en á henni syngur
og semur með Callahan Lisa „Suck-
dog“ Carver, sem síðar stofnaði tíma-
ritið Rollerderby og var með
skemmtilegustu og mest ögrandi
blaðamönnum Bandaríkjanna þegar
hún var upp á sitt besta. Carver var
þó ekki í Smog nema þessa einu
plötu, því á næstu skífu, Julius Caes-
ar, sem kom út 1993, er Cynthia Dall
orðin meðlimur í sveitinni og einnig
kemur við sögu merkismaðurinn Jim
O’Rourke sem hefur víða komið við.
Dall átti síðan eftir að vinna með Cal-
lahan á næstu plötum fram til þess að
hún hætti að semja með honum en
hélt áfram að syngja, síðast á The
Doctor Came at Dawn þar sem þau
gera upp sambandið í eftirminnilegu
lagi, Lize. Upp frá því hefur Callahan
verið einn við stjórnvölinn, þó hann
fái gjarnan gesti til að leika með sér
inn á skífur og jafnvel ferðast með
sér til tónleikahalds. The Doctor
Came at Dawn kom út 1996 og sama
ár sendi Dall frá sér sína fyrstu og
einu sólóskífu, ónefnda, sem er býsna
góð þó hún sé vonleysisleg, en Callah-
an kemur við sögu í nokkrum lögum
sem gítarleikari og söngvari. Drag
City gaf þá plötu út.
Aldrei meira en mánuð
Síðan hefur hver skífan rekið aðra;
Red Apple Falls, 1997, mikið afbragð,
ekki síst fyrir lagið I Was a Stranger,
sem lýsir vel eirðarleysinu sem ein-
kennt hefur líf Callahans. Knock
Knock kom út 1999 og er sú plata
Smog sem hljómar best, svo vel
reyndar að Callahan lýsti óánægju
sinni með plötuna, fannst of mikið
hafa verið nostrað við hana og upp frá
því eyðir hann að sögn aldrei meira
en mánuði í upptökur og eftirvinnslu.
Viðmælendur Callahans inna hann
oft eftir því hvort hann sé sífellt að
syngja um sjálfan sig, en hann verst
því jafnan fimlega. Þrátt fyrir það
ber Knock Knock, plata sem kom út
1999, það með sér að vera um sam-
band hans og Chan Marshall; í upp-
hafslagi skífunnar syngur hann um
það að flytja upp í sveit, sem þau ein-
mitt gerðu, síðan leysist sambandið
smám saman upp og lýkur svo með
því að hann flyst á brott. (Ástæða er
til að benda mönnum á Chan Mars-
hall / Cat Powers, sem er afskaplega
forvitnilegur tónlistarmaður, sjá plöt-
urnar What Would the Community
Think, Moon Pix og The Covers Re-
cord, en á fyrstu plötunni og þeirri
síðustu tekur hún til að mynda lög
eftir Callahan.)
Sushi og búddískt grænmetisfæði
Dongs of Sevotion kom út á síðasta
ári og lýkur með mögnuðu lagi sem
vísar mjög í uppáhaldshöfund Callah-
ans, Henri Barbusse, og uppáhalds-
bók, Hel. Stuttskífan ’Neath the
Puke Tree kom svo út í vetur og loks
ný skífa í síðustu viku, Rain on Lens,
en á þeirri skífu er kynnt nýtt nafn
sveitarinnar, (Smog).
Á naumhyggjulegu vefsetri sínu
lýsir Callahans á Rain on Lens eitt-
hvað á þessa leið:
„Heimsókn til gamalla vina sem
tala síðan ekki um neitt annað en það
hvað það sé langt síðan þeir hafa séð
mann og það að maður skuli aldrei
koma í heimsókn þó maður sé einmitt
staddur hjá þeim þá stundina og svo
þegar maður talar við þá eftir að
maður er farinn þá segjast þeir óska
þess að þeir hefðu haft rænu á því að
skemmta sér með manni þegar mað-
ur var á staðnum og spyrja hvenær
maður kemur aftur.
Grunnar voru teknir upp á þremur
dögum, þrír dagar fóru í frekari upp-
tökur og síðan fjórir dagar í hljóð-
vinnslu, tíu dagar alls. Eina fæðan
sem menn máttu neyta á meðan á
upptökum stóð var sushi og búddískt
grænmetisfæði.“
Tónlist á sunnudegi
Árni Matthíasson
Heimsókn
til gamalla vina
Það getur verið býsna gott að láta sér líða illa og
þá gott að grípa til tónlistar. Árni Matthíasson
segir frá tónlistarmanninum Bill Callahan sem
kallar sig (Smog).
ÞAÐ var eitthvað undarlega ferskt
og skemmtilegt við frumburð Jam-
iroquai frá 1993, Emergency on
Planet Earth, þrátt fyrir að hann
væri fyrst og síðast að endurvinna
fönk og sálartónlist frá áttunda ára-
tugnum. Og ekki minnast á Stevie
Wonder í eyru Jay
Kay. Snertiflötur
við samtíma dans-
og raftónlist gerði
að verkum að ca.
fyrstu tvær plöt-
urnar voru ekki
helbert nostalklígjuferðalag. Á síð-
ustu plötum er þó eins og Jay og fé-
lagar séu sífellt orðnir færari í því
sem þeir eru að gera og sjá: tónlistin
er orðin næsta fullkomin eftirlíking
af því sem svo greinilega er andagift-
in nr. 1, 2 og 3.
A Funk Odyssey er því á engan
hátt flöt eða leiðinleg plata en manni
finnst eins og það væri alveg jafngott
að leita í hið upprunalega, úr því að
það er svona lítið unnið úr þessum
greinilegu áhrifum.
Tvær stjörnur, þrjár stjörnur.
Helst vil ég gefa tvær og hálfa. Því
þetta er allt í lagi sosum en þó alls
ekkert sérstakt. En alltént ekki
skaðlegt þannig að...veskú...þrjár
skulu það vera.
 Skyldufönk
frá Jamma
Jamiroquai
A Funk Odyssey
Sony Soho Square
Fimmta breiðskífan frá kettinum í hett-
inum. Sama gamla (nýja?) fönkið.
Arnar Eggert Thoroddsen
♦ ♦ ♦