Morgunblaðið - 17.10.2001, Blaðsíða 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. OKTÓBER 2001 31
EITT fátækasta
land í heimi er nú
vettvangur átaka sem
óhjákvæmilega bitna á
óbreyttum borgurum.
Fjölskyldur flýja
heimili sín, bændur
flosna upp af jörðum
sínum og þjáningar
þeirra sem minnst
mega sín magnast
stöðugt. Börnin verða
verst úti – eins og svo
oft.
Fólk á bláþræði
En átakanleg ör-
birgð íbúa Afganistans
varð ekki til í síðustu viku. Löngu
fyrr bentu hjálparfélög eins og
Rauði kross Íslands og Hjálpar-
starf kirkjunnar á að ástandið væri
að verða óbærilegt fyrir allan al-
menning. Tuttugu og tvö ár stríðs
hafa valdið miklum hörmungum og
kúgun kvenna undir stjórn talibana
hefur bannað þeim allar bjargir.
Síðustu þrjú árin hafa þurrkar
valdið uppskerubresti, í landi þar
sem 85% þjóðarinnar lifa á land-
búnaði. Hungursneyð ríkir á
stórum svæðum sem hrakið hefur
fólk á flótta í leit að lífsviðurværi.
Svo er ástatt um meira en eina
milljón manna sem voru flóttamenn
í eigin landi áður en til síðustu
átaka kom. Nærri þrjár milljónir
afganskra flóttamanna búa í ná-
grannaríkjunum Íran og Pakistan.
Meðal þeirra eru læknar og hjúkr-
unarfólk, kennarar og annað
menntafólk sem staðið hefur undir
stofnunum og þjónustu í samfélag-
inu. Þeir innviðir hafa hrunið til
grunna. Meðalaldur í Afganistan er
ekki nema um 46 ár. Eitt af hverj-
um fimm börnum sem fæðast deyr
fyrir fimm ára aldur. Langflest
börn fara á mis við menntun og
verða að taka til hendinni strax í
barnæsku, oft við sex ára aldur.
Ástandið er með því versta sem
gerist í heiminum og ef svo fer sem
horfir verða tölurnar – eða öllu
heldur sú raunverulega neyð sem
þær segja til um – ennþá hrika-
legri. Um miðjan nóvember gengur
vetur í garð og mikið liggur við að
koma sáðkorni til bænda og mat til
fólks í afskekktum héruðum. Takist
það væri hægt að draga nokkuð úr
flótta. Tjöld og teppi eru lífsnauð-
syn í næturkulda.
Söfnunarsíminn er opinn
Nú fara Hjálparstarf kirkjunnar
og Rauði kross Íslands þess á leit
við þig að þú styðjir aðstoð við sár-
þjáða íbúa Afganistans. Með því að
hringja í 907 2003 leggur þú 1.000
krónur inn á sérstakan reikning.
Fénu verður varið til að hjálpa Afg-
önum í mikilli neyð, annaðhvort
innan Afganistans eða í grannríkj-
unum. Einnig er hægt að setja
framlög á reikning númer 1150 26
21000 í Sparisjóði Reykjavíkur og
nágrennis. En tíminn er naumur.
Hringdu núna.
Þekking á aðstæðum
Peningarnir þínir komast örugg-
lega til skila. Þau alþjóðasamtök
sem bæði Hjálparstarf kirkjunnar
og Rauði krossinn eiga aðild að
halda nú þegar úti viðamiklu hjálp-
arstarfi í Afganistan og eru þessa
dagana að búa sig undir að taka á
móti afgönskum flóttamönnum í
grannríkjunum. Reynsla er því
komin á alla framkvæmd. Hvort
sem hjálpað er innan eða utan
landamæranna þá er ljóst að þarf-
irnar eru hinar sömu. Auk matar
þarf að sjá fólki fyrir tjöldum,
ábreiðum og fötum þannig að það
geti bægt frá mesta kuldanum yfir
vetrartímann. Það þarf að útvega
vatn og hreinlætisaðstöðu til að
koma í veg fyrir farsóttir. Sjúkir
þurfa læknisaðstoð. Sérstaklega
þarf að huga að þörfum barna og
aldraðra. Konum sem eru fyrirvinn-
ur verður veitt sérstök athygli.
Hugað er að áfallahjálp og leiðum
til að styrkja fjölskyldubönd og
samfélag svo að fólk sé betur í
stakk búið til að þola álagið.
Sem betur fer þekkjum við Ís-
lendingar ekki stríð af eigin raun.
En við þurfum ekki að líta langt til
baka til að skynja fátækt, hungur
og vosbúð. Hér gengur vetur í garð.
Það snjóar í fjöll. Við hvetjum þig
eindregið til að leggja fólki lið sem
við eigum meira sameiginlegt með
en það sem skilur okkur að.
Hringdu núna.
Neyðaraðstoð
Hjálparstarf kirkjunnar
og Rauði kross Íslands
fara þess á leit við
landsmenn, segja Sig-
rún Árnadóttir og Jón-
as Þórisson, að þeir
styðji aðstoð við sár-
þjáða íbúa Afganistans.
Sigrún er framkvæmdastjóri
Rauða kross Íslands. Jónas er
framkvæmdastjóri Hjálparstarfs
kirkjunnar.
Sigrún Árnadóttir Jónas Þórisson
907 2003
getur bjargað
mannslífum
STÖÐUGT vex sá
hópur Íslendinga sem
gerir sér grein fyrir
mikilvægi öflugrar
smábátaútgerðar í
landinu. Ekki þarf vísa
menn til að sjá að sú
verðmætasköpun sem
á sér stað í smábátaút-
gerðinni skiptir miklu
máli. Sú verðmæta-
sköpun er einfaldlega
ein sú mesta sem á sér
stað í íslensku atvinnu-
lífi. Og ekki veitir af
þar sem auðlindin er
takmörkuð.
Aðför að byggðinni
Það er mjög ánægjulegt að koma
að kveldlagi niður á bryggju þegar
bátarnir sigla inn með fisk sem
veiddur var fyrir fáeinum tímum.
Þetta hráefni er nýtt og ferskt, enda
er það eftirsótt á öllum mörkuðum.
Fiskur veiddur á króka er góður
fiskur og veiðarfærin sem hann er
veiddur með eru vistvæn.
Það er óráð hið mesta að vega svo
að smábátaútgerðinni sem gert er
með gildistöku laga um veiðar smá-
báta 1. sept. síðastliðinn. Þau lög eru
auk þess hrottaleg aðför að nokkr-
um byggðarlögum og fjölmörgum
fjölskyldum.
Ríkisstjórnin veit gerla hvílíkum
ófriði og óskunda hún stendur að
með því að leggjast svona á byggð-
irnar og á það fjölskyldufólk sem á
allt sitt undir smábátaútgerðinni.
Sérstaklega er ömurlegt að horfa
á framferði ríkisstjórnarliðsins í
árásum sínum á þá útgerðarmenn
sem máttu veiða 30 tonn á 40 dögum.
Sumir fá úthlutun upp á nokkur
hundruð kíló og lenda á
vonarvöl.
Leynilögfræðingar
sjávarútvegs-
ráðherra
Allt er þetta gert í
skjóli nafnlausra lög-
spekinga sjávarútvegs-
ráðherra er halda því
fram að stjórnarskráin
meini Alþingi að láta
þau lög gilda, sem giltu
fyrir 1. sept. síðastlið-
inn. Það skal tekið
fram að tveir nafn-
greindir lögspekingar,
Sigurður Líndal og
Skúli Magnússon, hafa komið með
allt annað álit en „leynilögfræðing-
arnir“ og telja það ekki lögbrot þótt
gömlu ákvæðin gildi.
Lög og reglur um stjórn fiskveiða
eru nú orðin svo vitlaus að jafnvel
sumir þeirra sem eiga nokkurn
þorskkvóta geta ekki með nokkru
móti róið til fiskjar vegna þess að
stundum kemur annar fiskur en
þorskur á önglana. Ef þeir eiga ekki
kvóta fyrir þeim fiski, missa þeir
veiðileyfið, komi þeir með hann í
land.
Fiskur fyrir borð
Til nánari útskýringar: Segjum
sem svo að trillukarl einn sem á
þorskkvóta fari í róður og veiði 800
kíló af þorski og fái svo óvart nokkr-
ar keilur á línuna og fáeinar ýsur.
Þessum ýsum og keilum verður
hann að henda í sjóinn, eigi hann
ekki kvóta fyrir þeim eða hafi leigt
slíkan kvóta af öðrum útgerðar-
mönnum. Hér er úr vöndu að ráða
fyrir þennan trillukarl. Hann má
ekki koma með ýsuna eða keiluna í
land nema eiga það á hættu að missa
veiðileyfið eins og áður sagði. Ann-
aðhvort verður hann að hætta að róa
eða fleygja öllum öðrum fiski en
þorskinum. Þetta er eitt lítið dæmi
um heimskuna í sjávarútvegskerf-
inu. Það má einu sinni ekki gefa elli-
heimilum eða sjúkrahúsum þann
fisk sem verið er að henda í sjóinn
nú um mundir.
Góður grundvöllur
Því betur sem menn skoða þetta
þeim mun ljósari verður þeim vit-
leysan.
Enn er þó ekki of seint að snúa
við. Smábátaútgerð á fyrir sér góðan
grundvöll. Hún er vistvæn, hún skil-
ar góðu hráefni, hún skapar mikla
atvinnu og heldur mörgum sjávar-
byggðum uppi. Þjóð sem lifir á því
að veiða og verka fisk verður að átta
sig á því að það er æskilegt að eiga
góðan og öflugan smábátaflota með
annarrri útgerð. Því er það gleðilegt
þegar fleiri og fleiri vilja sjá sterka
og fjölbreytta útgerð um allt landið
okkar.
Mikilvægi öflugrar
smábátaútgerðar
Karl V. Matthíasson
Höfundur er þingmaður Samfylking-
arinnar á Vestfjörðum.
Fiskveiðistjórn
Því betur sem menn
skoða þetta, segir Karl
V. Matthíasson,
þeim mun ljósari verður
þeim vitleysan.
NÚ er svo komið að
rúmlega hundrað
sjúkraliðar sögðu upp
störfum sínum og
hættu 1. október síð-
astliðinn og fjörutíu
sjúkraliðar bætast í
þann hóp 1. nóvember
næstkomandi. Verkföll
hafa verið boðuð og
skella þau fljótlega á
með nokkurra daga
millibili. Nýnemar skrá
sig ekki lengur í
sjúkraliðanám. Meðal-
aldur í stéttinni er
kominn í 48 ár. Sjúkra-
liðastéttin er að deyja
út. Hafa ráðamenn haft
einhverjar áhyggjur af þessum mál-
um? Það held ég ekki. Síðustu skila-
boð frá samninganefnd ríkisins voru
6,9% hækkun. Þeir reyndar bættu
um betur og sögðu við kjaranefnd
okkar að það gerði ekkert til þótt við
færum allar í önnur störf, það væri
til nóg af fólki, bæði utan af landi og
innflytjendur, sem væru tilbúnir að
starfa fyrir þessi laun. Við værum
ekki nauðsynlegar. Einnig hefur
okkur verið bent á að sjúkraliðar á
Norðurlandi séu búnir að semja og
við getum ekki farið fram á hærri
samninga en þeir hafa fengið. Sem
sagt um sjötíu sjúkraliðar utan af
landi, sem ekki eru í félaginu, eiga að
stjórna því hvað við fáum í laun.
Undarlegt ekki satt? Ég man þá tíð
er Sjúkraliðafélagið fór fram á að við
fengjum sömu laun og þessir sjötíu
sjúkraliðar, en þá voru laun þeirra
mun hærri en okkar hér á Reykja-
víkursvæðinu. Og hver voru þá við-
brögð samninganefndar ríkisins?
Man það einhver? Jú, sællar minn-
ingar fengum við að heyra það að
sjúkraliðar er stæðu fyrir utan fé-
lagið ættu ekki að ráða launaskriði
innan Sjúkraliðafélagsins. Hvað
gerðist, hvað breytti skoðun þeirra
hjá samninganefnd ríkisins? Af
hverju er allt í einu orðið tímabært
að gera eins og þeir
fyrir norðan? Getur
það verið vegna þess að
laun þeirra hækkuðu
lítið sem ekkert? Að
þeir eru enn á sultar-
launum? Þeir sjúkra-
liðar sem fjölmenntu á
Alþingi 11. október
heyrðu fjármálaráð-
herra segja að kröfur
okkar væru ekki raun-
hæfar og að öll önnur
félög sem samið hefðu
við ríkið hefðu fengið
það sama og okkur er
boðið. Hæstvirtur fjár-
málaráðherra stendur
sennilega í þeirri ein-
földu trú að við kunnum ekki að lesa,
því það þarf engan snilling til að sjá
hvað hjúkrunarfræðingar sömdu
um, lögreglumenn, tollverðir,
þroskaþjálfar, kennarar og leik-
skólakennarar. Það voru engin 6,9%.
Fjármálaráðherra og hans menn í
samninganefnd ríkisins hafa svo
sannarlega ekki dregið dul á það
hvernig þeir líta á nám okkar og
vinnu. Skilaboðin verða ekki öllu
skýrari. Svo nú spyr ég ykkur kæru
samstarfsfélagar: Hvað er til ráða?
Er hreinlega ekki orðið tímabært að
segja upp og fara í önnur störf?
Störf sem eru betur launuð, því að
það eigið þið svo sannarlega skilið?
Þið sem alla tíð hafið vakað á næt-
urnar og hugsað um þá sem veikir
eru svo fjölskyldur þeirra geti sofið
rótt, unnið á jólum meðan þjóðin sit-
ur heima með fjölskyldum sínum,
verið við vinnu á gamlárs- og nýár-
skvöld þegar ráðamenn og alþjóð
gera sér glaðan dag. Það er löngu
orðið ljóst að stéttin stendur ein,
þrýstihópar innan þjóðfélagsins sem
hafa einhverja möguleika á að veita
okkur stuðning virðast ekki vera til
og hinn almenni borgari virðist orð-
inn þegjandi hás. En við sem höfum
sagt upp störfum okkar munum
vissulega gera allt sem við getum til
að styðja við bak ykkar sem kjósið
að halda áfram að berjast fyrir betri
launum og starfa sem sjúkraliðar.
Og til ykkar kæra ríkisstjórn! Við
sjúkraliðar teljum kröfur okkar ekki
miklar, við erum aðeins að fara fram
á að geta séð fyrir okkur og fá tæki-
færi til að lifa mannsæmandi lífi. Og
einnig til að koma í veg fyrir að kom-
andi kynslóð sjúkraliða (ef einhver
verður) þurfi ekki í hvaða veðri sem
er að leggjast svo lágt að hírast fyrir
utan einhverjar byggingar þar sem
ráðamenn koma saman, í von um að
þeir hafi fyrir því að líta þó ekki sé
nema augnablik í átt til þeirra. Og
vakni til vitundar um að það er til
stétt í þjóðfélaginu sem ekki virðist
eiga sér neina málsvara í samfélag-
inu og hefur einungis ríkisstjórn að
stóla á. Engin stétt innan þessa
þjóðfélags á að þurfa að lúta eins
lágt og við höfum þurft að gera. Ég
spyr: Hversu lengi ætlar ríkisstjórn
þessa lands og samninganefnd henn-
ar að halda áfram að lítilsvirða og
auðmýkja þessa stétt? Er eitthvað
sem stéttin hefur gert á hlut ykkar
ráðamanna sem veldur slíkri hegðun
af ykkar hálfu eða er það bara hinn
venjulegi valdahroki sem þar á hlut
að máli?
Deyjandi stétt?
Ingibjörg
Hafsteinsdóttir
Verkfallsbarátta
Ég spyr: Hversu lengi
ætlar ríkisstjórn þessa
lands og samninganefnd
hennar, segir Ingibjörg
Hafsteinsdóttir, að
halda áfram að lítils-
virða og auðmýkja
þessa stétt?
Höfundur er sjúkraliði.
KUNERT
WELLNESS
Sokkabuxur
Hnésokkar
Ökklasokkar
iðunn
tískuverslun
2. hæð, Kringlunni, sími: 588 1680
v/ Nesveg, Seltjarnarnesi, sími: 561 1680