Morgunblaðið - 24.11.2001, Síða 48

48 LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
SÚ hefð hefur skapast við Garð-
yrkjuskóla ríkisins á Reykjum í
Ölfusi að hver árgangur nemenda,
undir fararstjórn kennara sinna,
bregður sér til útlanda og kynnir
sér hvað nágrannaþjóðir okkar
eru helst að bralla á garðyrkju-
sviðinu. Ferð þessi
er farin að hausti til
og hafa áfangastað-
ir verið víðs vegar
um Evrópu. Að
þessu sinni var
ákveðið að halda til
Mekka garðyrkj-
unnar, Hollands, og
var farið frá Íslandi
hinn 28. október
síðastliðinn og kom-
ið heim aftur 4. nóv-
ember.
Fyrirkomulag
þessara ferða hefur
verið með áþekku
sniði í gegnum tíð-
ina. Lögð er áhersla
á að skoða sem mest
á sem stystum tíma og að nemend-
ur allra brauta Garðyrkjuskólans
fái eitthvað við sitt hæfi en nú er
kennt á fjórum brautum við skól-
ann, garðplöntubraut, ylræktar-
braut, skrúðgarðyrkjubraut og
blómaskreytingabraut. Auk þátt-
takenda frá Garðyrkjuskólanum
var bryddað upp á þeirri nýbreytni
að gefa þeim sem starfa við græna
geirann einnig kost á því að koma
með og nýttu nokkrir garðplöntu-
framleiðendur sér þetta boð. Alls
voru því um 50 manns í hópnum.
Skipulögð dagskrá stóð frá
mánudegi til föstudags og var allur
hópurinn saman fyrstu tvo dag-
ana. Á mánudegi var haldið rak-
leiðis á stóra blómauppboðið í
Alsmeer, rétt fyrir sunnan Amst-
erdam. Þar eru seldar garð-
plöntur, afskorin blóm og hráefni í
blómaskreytingar. Í uppboðssaln-
um eru fjórar gríðarstórar klukk-
ur og fyrir neðan hverja klukku
streymir inn stöðug halarófa af
vögnum hlöðnum alls kyns
plöntum. Salurinn er fullur af
kaupendum sem fylgjast með
hverri vagnarunu fyrir sig og
bjóða í það sem þeir ágirnast.
Upplýsingar um vöruna koma
fram á viðkomandi klukku og var
gestunum úr Garðyrkjuskólanum
það ljóst að þarna þarf að hafa
hraðar hendur auk þess sem
heilabú kaupenda verða að virka
hratt og vel. Þennan mánudag fóru
rúmlega 4.600 vagnar af garð-
plöntum inn í uppboðssalinn, upp-
boðið hófst í bítið um morguninn
og því var lokið vel fyrir hádegi.
Afskornu blómin eru seld í öðrum
uppboðssölum og eru salirnir
þarna alls 4. Þegar plönturnar
hafa verið seldar eru þær fluttar
inn í gríðarstóran skála, alls 40 ha
að flatarmáli, á svæði viðkomandi
kaupanda. Ekki er laust við að ís-
lenskir ræktendur finni til smæðar
sinnar við það að koma inn í þenn-
an skála, þarna mætti koma fyrir
nokkrum Smáralindum.
Næst var haldið til Utrecht og
grasagarðurinn skoðaður. Hann
er byggður í kringum gamalt varn-
armannvirki sem Hollendingar
reistu til að verjast hugsanlegri
innrás Þjóðverja í landið. Því mið-
ur virkaði virkið ekki sem skyldi,
þegar stríðið brast á flugu óvina-
vélarnar einfaldlega yfir það. Í dag
hýsir virkið skrifstofur starfsfólks.
Á þriðjudeginum var skoðaður
skóli IPC í Ede, fyrir suðaustan
Amsterdam. Skóli
þessi sérhæfir sig í
verklegri kennslu á
tól og tæki. Garð-
yrkjuskólar Hollands
senda nemendur sína
til IPC í viku í senn og
læra þeir þar á sér-
hæfð tæki sem skól-
arnir sjálfir hafa
hreinlega ekki efni á
að liggja með. IPC
rekur skóla sinn í
góðri samvinnu við
framleiðendur tækja
og fá þangað nýjustu
græjur á öllum svið-
um og geta þannig
boðið nemendum sín-
um upp á bestu
menntun sem völ er á hverju sinni.
Einnig var litið inn í garðyrkju-
skóla Helicon Opleijdingen í
Nijmegen en sá skóli er öllu hefð-
bundnari. Lokaáfangastaður
dagsins var risastórt ,,garden
center“ (sbr. Blómaval og Garð-
heimar) og léttust pyngjur margra
ferðalanga í jóladeildinni…
Miðvikudag og fimmtudag
héldu brautirnar hver sína leið.
Garðplöntubraut ásamt garð-
plöntuframleiðendum skoðuðu
ýmis fyrirtæki á sínu sviði, svo sem
rósastöð, trjáplöntustöð fyrir stór
tré, garðplöntustöð sem sérhæfir
sig í útflutningi plantna auk nokk-
urra lítilla stöðva. Ylræktarbraut-
in heimsótti grænmetis- og blóma-
framleiðendur sem framleiða bæði
fyrir innlendan og erlendan mark-
að. Blómaskreytingabrautin brá
sér í blómaverslanir og skoðaði
fyrirtæki tengd blómaskreyting-
um og framleiðslu. Skrúðgarð-
yrkjubrautin skoðaði hallargarð
Het Loo í Apeldoorn en það er
gamall garður sem hefur verið
mikið endurnýjaður á undanförn-
um árum í upprunalegum barokk-
stíl. Einnig skoðuðu skrúðgarð-
yrkjunemar fyrirtæki landslags-
arkitekta og skrúðgarðyrkju-
meistara.
Síðasta daginn var svo brunað á
garðyrkjusýninguna NTV í Rai í
Amsterdam. Sýning þessi er mikið
stíluð inn á ylrækt og blóma-
skreytingar en samt sem áður
fundu þarna allir eitthvað við sitt
hæfi. Sýningin er haldin í 11
stórum höllum og eru sýnendur
frá öllum heimshornum. Hún
stendur yfir í nokkra daga og kem-
ur þarna mikill fjöldi gesta.
Heimsóknir sem þessar eru
ákaflega gagnlegar fyrir íslenska
garðyrkjumenn. Með þessu móti
kynnast þeir því sem er efst á
baugi hverju sinni hjá nágrönnun-
um og geta tileinkað sér nýjustu
tækni og vísindi hér heima á klak-
anum.
Guðríður Helgadóttir,
garðyrkjufræðingur
og fagdeildarstjóri
garðplöntubrautar við
Garðyrkjuskóla ríkisins.
Námsferð
Garðyrkjuskólans
til Hollands
VIKUNNAR
BLÓM
Um s j ó n S i g r í ð u r
H j a r t a r
465. þáttur
HINN 12. okt. sl. var hér í
blaðinu stuttur frímerkjaþáttur um
alþjóðasýninguna HAFNIA 01,
sem danska, færeyska og græn-
lenzka póststjórnin voru að hleypa
af stokkunum fáum dögum síðar í
samvinnu við samtök frímerkja-
safnara í Danmörku. Nú er sýning-
in að baki og því sjálfsagt að segja
eitthvað frá henni í frímerkjaþátt-
um Mbl.
Af sjálfu sér leiðir, að einungis er
unnt að greina frá hinu helzta, sem
fyrir augu bar á HAFNIU 01.
Sannleikurinn er líka sá, eins og
svo oft hefur verið minnzt á, að
enginn maður kemst yfir að skoða
nákvæmlega allt það sýningarefni,
sem er almennt til boða á frí-
merkjasýningum, hvað þá á viða-
miklum alþjóðasýningum, sem
spanna nær allan heiminn. Þar ein-
beita safnarar sér fyrst og fremst
að áhugasviðum sínum, en láta
annað mæta afgangi. Frímerkja-
söfnun er líka orðin svo víðfeðm og
jafnvel margbrotin, að safnarinn er
– ef svo má orða það – nauðbeygður
til að þrengja svið sitt sem mest. Þá
koma upp alls konar sérsvið, sem
einn þekkir vel, en annar síður eða
jafnvel ekki. Er þetta svo sem svip-
uð þróun og gerist í flestum grein-
um nú á dögum sérhæfingarinnar.
Áður en rætt verður almennt um
HAFNIU 01, finnst mér sjálfsagt
að geta þess, hvernig þeim íslenzku
þátttakendum, sem sendu efni á
sýninguna, reiddi af. Raunar var
greint frá söfnum þeirra í síðasta
þætti og eins kom stutt frétt hér í
blaðinu, þegar dómar um söfn
þeirra lágu fyrir. En ekki sakar að
endurtaka þá dóma í þessum þætti.
Safn Indriða Pálssonar, sem var
í átta römmum og náði yfir íslenzkt
frímerkjaefni frá 1836 – 1902, hlaut
nú loks þau verðlaun, sem það að
mínum dómi og margra annarra
átti skilið löngu fyrr, stórt gull eða
96 stig (af 100 mögulegum) og auk
þess sérstök heiðursverðlaun. Þau
voru forkunnarfagur postulíns-
diskur, Flora Danica, sem Køben-
havns Philatelist Klub (KPK) gaf.
Geta íslenzkir frímerkjasafnarar
verið hreyknir af þessari niður-
stöðu dómnefndar. – Sigurður R.
Pétursson hlaut gyllt silfur (84
stig) fyrir svonefnt Tveggja kónga
safn sitt, sem var í fimm römmum.
Hefur Sigurður dregið margs kon-
ar efni saman, sem sýnir vel notkun
þessara frímerkja á gildistíma
þeirra 1907 – 21. – Segja má, að
safn það, sem undirritaður sýndi í
fimm römmum, hafi ekki verið á
þjóðlegu nótunum að því leyti, að
efni þess, svonefnd tvílit frímerki,
var sótt til dönsku herraþjóðarinn-
ar frá árunum 1870 – 1905. Það
hlaut stórt gyllt silfur (85 stig).
Verður að álíta það góðan dóm og
ekki sízt fyrir það, að hér var það
sýnt á „heimavelli“, þar sem sér-
fræðingar með mikla þekkingu á
þessu sviði eru fjölmargir. Þá sýndi
sá langyngsti í hópi okkar, Guðni
Friðrik Árnason, minna- eða mótíf-
safn sitt um ferðir og landafundi
Kólumbusar í Ameríku, og hlaut
fyrir stórt silfur (75 stig).
Ekki má svo gleyma því, að Þjóð-
skjalasafni Íslands var boðin þátt-
taka í heiðursdeild, þar sem ein-
ungis voru sýnd úrvalsefni úr
þekktum frímerkjasöfnum. Mátti
þar m. a. sjá ýmis fágæti úr safni
Elísabetar II.
Bretadrottningar, en það er
komið frá afa hennar, Georgi V.,
sem var áhugasamur frímerkja-
safnari. Lagði hann sig eðlilega eft-
ir frímerkjum frá Stóra-Bretlandi
og Brezku samveldislöndunum,
enda er það langbezta safn, sem til
er frá þeim svæðum. Hóf hann
söfnun sína þegar á síðari hluta 19.
aldar, meðan hann var hertogi af
York. Þetta mikla safn er einka-
eign ensku konungsfjölskyldunnar.
Sem umboðsmaður Íslands varð
ég þess mjög var, hversu sýning-
arnefndin mat mikils að fá einstætt
efni úr Þjóðskjalasafni okkar til
sýningar meðal margra annarra fá-
gætra hluta í þessari heiðursdeild.
Þegar á allt er litið, held ég ís-
lenzku sýnendurnir megi allir vel
una við þá dóma, sem söfn þeirra
fengu, enda oft við ramman reip að
draga, þegar borið er saman við
frábært efni úr mörgum áttum.
Fyrir okkur vakti vissulega fyrst
og síðast það að geta sýnt frændum
okkar Dönum þá virðingu að taka
þátt í gleði þeirra á merkisafmæli
danskra frímerkja. Allt slíkt eykur
á vináttu meðal þjóðanna, jafnvel
þótt í hlut eigi þessir litlu „borg-
unarmiðar“, sem við köllum frí-
merki. Hér verður og að hafa í
huga, að ekki fór heldur mikið fyrir
íslenzkum sýnendum með alls 25
ramma af um 2300. Engu að síður
hygg ég, að efni okkar hafi vakið
nokkra athygli og þá ekki sízt söfn
Indriða Pálssonar og Þjóðskjala-
safnsins.
Því miður læðist að mér sá grun-
ur, að dregið geti úr þátttöku ís-
lenzkra safnara á erlendum frí-
merkjasýningum á næstu árum, ef
engin ný söfn bætast í hópinn.
Tveir sýnenda okkar að þessu sinni
eru komnir á þann aldur, að gera
verður ráð fyrir, að þeir fari að
draga saman seglin. Að vísu standa
vonir til, að nokkur söfn séu í upp-
siglingu. Verður það áreiðanlega
hlutverk núverandi stjórnar LÍF
að örva frímerkjasafnara til áfram-
haldandi dáða á þessum vettvangi,
svo að þeir geti haldið uppi merki
íslenzkra frímerkjasafnara á er-
lendum vettvangi.
Lítum annars örlítið á HAFNIU
01 og þau áhrif, sem sú sýning hafði
á mig og þá aðra landsmenn, sem
sóttu hana heim. Ekki hef ég ná-
kvæma tölu á því, hversu margir
skruppu héðan að heiman til þess
að skoða sýninguna og það annað,
sem þar var að sjá eða stóð mönn-
um til boða til þess að bæta í söfn
sín meðal fjölmargra kaupmanna
og póststjórna. Lauslega áætla ég,
að þeir hafi verið um 20. Vissulega
fór ekki mikið fyrir þeim í þeim
manngrúa, sem var flesta daga. Ég
hygg, að það hafi verið samdóma
álit okkar, að sýning þessi hafi ver-
ið með ótrúlega gott og fjölbreytt
efni, þótt efnisflokkar væru.
Eins og fram hefur komið, var
HAFNIA 01 haldin í Bella Center
úti á Amager í Kaupmannahöfn.
Var það í fjórða skipti frá 1976, sem
Hafniu-sýning var haldin þar í
þeirri glæsilegu sýningarhöll. Ekki
þarf að lýsa fyrir þeim, sem til
þekkja, hversu góðar aðstæður eru
þar til sýningarhalds af hvaða toga
sem er.
Það, sem að mér sneri sem um-
boðsmanni fyrir Ísland var með
þeim ágætum, að betur varð ekki á
kosið. Ég játa, að umboðsmanni
var mikill vandi á höndum, þar sem
núgildandi reglur mæla svo fyrir,
að umboðsmenn eigi sjálfir að
flytja sýningarefni landa sinna á
sýningarstað og þá að sjálfsögðu að
bera fulla ábyrgð á þeim flutningi á
leiðarenda. Vissulega bar ég nokk-
urn kvíðboga fyrir þessum þætti
ferðarinnar. Hins vegar reyndist
hann ástæðulaus, því að tollyfirvöld
hér heima og eins í Danmörku tóku
á öllu með ljúfmennsku, enda var
séð um, að allir nauðsynlegir papp-
írar væru í lagi. Ber þá ekki sízt að
þakka það Toke Nørby, aðalum-
boðsmanni Hafniu 01, og sýning-
arnefndinni.
Á sýningarstað var söfnum okk-
ar vel tekið og þau sett upp í sýn-
ingarramma hnökralaust. Þurfti
ekki að gera neinar athugasemdir í
því sambandi. Þá slapp umboðs-
maður við öll óþægindi, sem nú orð-
ið fylgja því, að sérstök nefnd hefur
rétt til þess að láta opna sýning-
arramma, ef hún hefur grunsemdir
um, að í söfnum leynist óekta frí-
merki eða jafnvel fölsuð umslög.
Því miður hefur slíkt einmitt komið
fyrir á síðustu árum, en oftast í al-
geru grandaleysi eða af hálfu sýn-
andans. Íslenzkir safnarar hafa
verið blessunarlega lausir við grun-
semdir af því tagi, að ég held. Má
því segja, að umboðsmaðurinn hafi
sloppið létt undan þeirri skyldu.
Hins vegar ber umboðsmönnum að
vera á sýningarstað, meðan dómar
ganga, og geta svarað ýmsum
spurningum dómenda og jafnvel
gert athugasemd við dóma, ef þeir
telja slíkt nauðsynlegt. Af þessu
má sjá, að reynt er að koma í veg
fyrir, að brögð séu höfð í tafli með
sýningarefni og eins, að farið sé
eftir öllum settum reglum.
Í næsta þætti verður haldið
áfram að ræða um HAFNIU 01.
HAFNIA 01 að baki
Jón Aðalsteinn Jónsson
HAFNIA 01 í Bella Center.
FRÍMERKI
Kaupmannahöfn
HAFNIA 01
Alþjóðafrímerkjasýning í Kaupmanna-
höfn 16.–21. október til að minnast
150 ára afmælis danskra frímerkja.