Morgunblaðið - 02.02.2002, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 2. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Tilvera okkar er undarlegt ferðalag
við erum gestir og hótel okkar er jörðin.
Með þessum ljóðlínum borgar-
skáldsins hóf Steingrímur J. Sigfús-
son, formaður Vinstri grænna, mál
sitt í útvarpsumræðu á Alþingi sl.
fimmtudag um þingsályktunar-
tillögu VG um að bera eigi framtíð
hálendisins norðan Vatnajökuls und-
ir þjóðaratkvæði. Að beiðni þing-
flokks VG féllst forseti Alþingis á að
umræðunni væri útvarpað og sjón-
varpað í Ríkisútvarpinu skv. ákvæði
í þingsköpum þar að lútandi. Því
ákvæði hefur ekki verið beitt oft hin
síðari ár, en spurningin er hvort lík-
ur séu til þess að því verði beitt í
auknum mæli í spennuþrungnu um-
hverfi stjórnmálanna næstu mánuði.
Fátt kom annars á óvart í téðri
umræðu. Stjórnarsinnar kolfelldu
þannig tillöguna en fulltrúar Sam-
fylkingarinnar lýstu sig fylgjandi
þjóðaratkvæðagreiðslum sem slík-
um, en sögðu umrædda tillögu ekki
nægilega vel unna. Hið sama gerði
formaður Frjálslynda flokksins, sem
færði þau rök fyrir afstöðu sinni að
málið væri gríðarlega flókið og erfitt
úrlausnar og með fullri virðingu fyr-
ir kjósendum sé þeim engan veginn
ætlandi að veita leiðsögn í þeim efn-
um héðan af. Alþingismenn muni
sjálfir hafa í „fullum höndum við
ákvörðun“.
Svo sem nærri má geta hefur vel-
gengni íslenska karlalandsliðsins í
handknattleik sett nokkurn svip á
þinghaldið síðustu dægrin. Alþingi
hefur, eins og svo margir vinnu-
staðir aðrir, tekið mið af þessu og
hafa þau áhrif orðið æ ljósari eftir
því sem leið á vikuna og sigrar
strákanna okkar urðu stærri. Þann-
ig hófst dagskráin á þriðjudag með
því að Halldór Blöndal, hinn sköru-
legi forseti Alþingis, kvartaði yfir
því að þingmenn í húsinu væru ekki
komnir í sal við upphaf fundarins og
frestaði af þeim sökum boðaðri at-
kvæðagreiðslu um hálfa aðra
klukkustund, eða frá kl. 13.30 til 15.
Mátti sjá af svölum salarins hvar
brosið stirnaði á vörum þingmanna,
jafnt stjórnarliða sem stjórnarand-
stæðinga, þar sem kl. 15 átti að hefj-
ast leikur Íslendinga og Frakka í
milliriðli EM.
Blöndal lét sér hvergi bregða og
sat fastur við sinn keip allt þar einn
helsti handknattleikssérfræðingur
þingsins, Þorgerður Katrín Gunn-
arsdóttir, var send út af örkinni til
þess að friðmælast við forsetann.
Ekki var við öðru að búast en því er-
indi yrði tekið vel, enda sló forsetinn
skömmu síðar óvænt í bjöllu sína
þegar Ögmundur Jónasson, þing-
flokksformaður VG, var kominn í
miðja ræðu um alls óskyld mál, og
tilkynnti þingheimi að atkvæða-
greiðslu hefði verið flýtt um fimmtán
mínútur að ósk þingmanna. Þar með
var handboltanum bjargað – í bili.
Enn voru þó nokkrir þingmenn
með böggum hildar yfir áhrifum
handboltans á störf löggjaf-
arsamkundunnar. Lúðvík Berg-
vinsson var þannig málshefjandi í
utandagskrárumræðu á sama tíma
og leikurinn við Frakka fór fram og
verður ekki sagt að fjölmenni hafi
fylgst með umræðum hans og land-
búnaðarráðherra um sölu á greiðslu-
marki ríkisjarða. Lítill áhugi og um-
fjöllun er sem kunnugt er eitur í
augum stjórnmálamanna, en stund-
um verður bara að horfast í augu við
staðreyndir. Það gerði Guðni
Ágústsson landbúnaðarráðherra
allavega við lok umræðunnar er
hann sagði, af sínum alkunna sunn-
lenska þokka:
„Hæstvitur forseti. Nú held ég að
rétt sé að fara að horfa á handbolt-
ann.“
Daginn eftir, eða sl. miðvikudag,
höfðu menn sýnilega lært af reynsl-
unni. Þá hófust þingstörf að venju kl.
13.30, en svo bar þó við að hvínandi
gangur var í allri afgreiðslu mála og
umræðum þannig að áður en þing-
fréttamaður vissi af var búið að ljúka
umræðum, fresta fyrirspurnum og
slíta fundi. Þegar hann loks leit á úr
sitt blasti svarið auðvitað við: 14.56.
– Já, einmitt. Fjórar mínútur í
leikinn við Júgóslava.
Er nema eðlilegt að þingmenn
eins og aðrir hópist saman, gleðjist
og hrífist af afrekum íþróttafólksins
okkar? Er annað hægt en fylgjast
með þegar hver sigurinn vinnst á
fætur öðrum gegn þekktari og
„stærri“ spámönnum í boltanum á
erlendri grund? – Auðvitað ekki.
Nú eru það Svíarnir í dag, kl. 15.
Áfram Ísland!

  



Tilvera okkar er undarlegt ferðalag
EFTIR BJÖRN INGA HRAFNSSON
ÞINGFRÉTTAMANN
bingi@mbl.is
SAMGÖNGURÁÐHERRA
verður falið að láta kanna til
hlítar kosti þess að nota svif-
nökkva til fólks- og vöruflutn-
inga milli Vestmannaeyja og
Landeyjasands nái þingsálykt-
unartillaga, sem lögð hefur ver-
ið fram á Alþingi, fram að
ganga.
Það er Ísólfur Gylfi Pálma-
son, þingmaður Framsóknar-
flokksins, sem er fyrsti flutn-
ingsmaður tillögunnar og hann
vill að niðurstöður könnunarinn-
ar liggi fyrir ekki síðar en 1. nóv-
ember nk. Í greinargerð með til-
lögunni segir að Vestmanna-
eyingar hafi nokkra sérstöðu í
samgöngumálum á Íslandi. Ein-
ungis Grímseyingar búi við sam-
bærilegar aðstæður. Góðar
samgöngur séu undirstaða bú-
setu í nútímasamfélagi og að um
nokkurt skeið hafi fólki fækkað í
Vestmannaeyjum. Ein ástæðan
sé hugsanlega ónógar samgöng-
ur milli lands og Eyja sem íbúar
sætti sig ekki við.
„Um tíma var flug milli
Reykjavíkur og Vestmannaeyja
í mikilli óvissu, þau mál hafa nú
leyst. Þannig hefur Flugfélag
Íslands hætt flugi til Eyja eftir
áratuga þjónustu við Vestmann-
eyinga, en Íslandsflug tekið við.
Lítið má vera að veðri til þess að
flugi sé aflýst á þessari leið.
Flugfélag Vestmannaeyja held-
ur uppi góðri þjónustu með flug-
ferðum milli Vestmannaeyja og
Bakkaflugvallar í Landeyjum
og Selfoss. Margir Vestmanna-
eyingar telja að ferðir Herjólfs
milli Vestmannaeyja og Þor-
lákshafnar séu ekki nægilega
tíðar og að í hraða nútímasam-
félags sé þriggja klukkustunda
ferð milli þessara staða of lang-
ur tími,“ segir í greinargerðinni.
Þar er bent á að göng milli
lands og Eyja séu enn fjarlægur
draumur enda þótt framþróun í
gangagerð sé hröð. Flutnings-
menn benda hins vegar á að
vegna tilkomu Ermarsunds-
ganga bjóðist nú nokkrir notaðir
svifnökkvar til sölu á tiltölulega
sanngjörnu verði. Telja þeir ein-
boðið að kannað verði til fulln-
ustu hvort svifnökkvar henti til
flutninga milli Vestmannaeyja
og Landeyjasands og segja að
notkun slíkra farartækja gæti
gerbreytt samgöngum milli
lands og Eyja. Ferðatími myndi
styttast til mikilla muna og
staða Vestmannaeyja sem sam-
félags gerbreytast.
Svifnökkvi
milli lands
og Eyja?
STÝRIVEXTIR Seðlabanka Íslands haldast
óbreyttir enn um sinn, að því er Birgir Ísleifur
Gunnarsson, formaður bankastjórnar Seðlabank-
ans, tilkynnti á blaðamannafundi í gær. Að mati
Seðlabankamanna er ekki tilefni til að lækka vexti
að sinni í ljósi aðstæðna, þ.e. mikillar verðbólgu og
hættu á að gengi íslensku krónunnar veikist í kjöl-
far vaxtalækkunar eins og gerðist í síðustu tvö
skipti sem Seðlabankinn lækkaði stýrivexti, í mars
og nóvember á síðasta ári. Forsendur fyrir ákvörð-
uninni gætu þó breyst hratt, að sögn Birgis Ísleifs.
Stýrivextir Seðlabanka Íslands eru nú 10,10% og
hafði markaðurinn nokkrar væntingar um að vextir
yrðu lækkaðir í gær. Seðlabankinn birti í gær árs-
fjórðungsrit sitt, Peningamál, og ásamt Birgi Ísleifi,
fór Már Guðmundsson, aðalhagfræðingur bankans,
yfir nýja verðbólguspá.
Gerir Seðlabankinn ráð fyrir 3% verðbólgu innan
ársins og eru það betri horfur en fram komu í verð-
bólguspá bankans í nóvember sl. þegar gert var ráð
fyrir 4,1% verðbólgu innan ársins 2002. Einnig er
gert ráð fyrir 3% verðbólgu innan ársins 2003 og
fram á fyrsta fjórðung ársins á eftir og er það nokk-
uð meiri verðbólga en gert var ráð fyrir í síðustu
spá, 2,3%.
Óljóst um rauða strikið
Ástæðan fyrir því að betri horfur eru á að verð-
bólga verði minni yfir árið í ár en ráð var fyrir gert í
nóvember sl., er styrking gengisins annars vegar og
horfur um verðlækkun í alþjóðaviðskiptum hins
vegar. Á móti kemur meira launaskrið á síðasta ári
og væntanlegar kostnaðarhækkanir vegna samn-
ings ASÍ og Samtaka atvinnulífsins í desember.
„Samkvæmt spánni eru líkur á að verðlagsvið-
miðun kjarasamninga í maí náist ekki. Frávikið
verður þó lítið og markmiðið gæti náðst ef gengi
krónunnar styrkist frekar og/eða átak til lækkunar
verðlags skilar marktækum árangri. Og það er
margt að gerast þessa dagana sem bendir til þess
að það gæti orðið,“ sagði Birgir Ísleifur.
Horfur um verðbólgu á næsta ári hafa hins vegar
versnað nokkuð, að sögn Birgis Ísleifs. „Stafar það
m.a. af því að spár gera ráð fyrir að verðlag í al-
þjóðaviðskiptum hækki umtalsvert á ný þegar
heimsbúskapurinn réttir úr kútnum og að launa-
kostnaður mun hækka nokkru meira en áður var
talið.“ Hann benti á að verðbólguhjöðnunin gæti
gengið hægar fyrir sig en Seðlabankinn reiknaði
með við þessa spá. „Eins og nú horfir virðist því sem
frekari hækkun gengis eða meiri framleiðsluslaka á
næstu misserum en nú er fyrirséður þurfi til að ná
markmiði um 2,5% verðbólgu á næsta ári.“
Styrking krónunnar undanfarnar vikur veldur
því að verðbólguspáin nú byggist á hærra gengi en
miðað var við í síðustu spá og er það í fyrsta skipti
síðan í maí 2000 sem gengisviðmiðun hefur hækkað
þegar ný verðbólguspá er gerð, að því er fram kom í
máli Birgis Ísleifs.
Óvarlegt að rugga bátnum
„Verðbólga hefur verið mikil að undanförnu.
Mikilvægt er að grafa ekki undan gengi krónunnar
til að tryggja framgang verðlagsmarkmiðs kjara-
samninga og verðbólgumarkmiðs Seðlabankans.
Útlit er fyrir að hagvöxtur hafi verið meiri á síðasta
ári en áður var talið og horfur eru á að landsfram-
leiðsla dragist minna saman í ár en spáð var í des-
ember sl. Framleiðsluspenna mun því slakna hægar
en áður var talið. Þá bendir verðbólguspá til að að-
haldsstig peningastefnunnar megi ekki slakna um
of á næstunni. 2,5% verðbólgumarkmið í lok árs
2003 næst ekki en við verðum vel innan þolmark-
anna. Við teljum miklar líkur á að aðstæður geti
breyst þannig að verðbólgumarkmið náist. Við telj-
um ekki rétt að lækka vexti að sinni en forsendur
fyrir þeirri ákvörðun gætu breyst tiltölulega hratt.
Þar mun þróun gengis og verðlags á næstu vikum
og mánuðum hafa mikið að segja,“ sagði Birgir Ís-
leifur á fundinum.
„Við teljum einnig mjög mikilvægt nú þegar allra
augu beinast að verðbólguþróun næstu mánaða, að
slaka ekki á aðhaldinu. Háir vextir stuðla að lægri
verðbólgu bæði í bráð og lengd. Til skamms tíma lit-
ið hafa vextirnir áhrif á verðbólgu í gegnum gengið.
Við teljum það óvarlegt nú, ekki síst í ljósi reynsl-
unnar þar sem gengið lækkaði í bæði skiptin sem
við lækkuðum vexti í mars og nóvember sl., að fara
að rugga bátnum nú þar sem það gæti leit til lægra
gengis. Til lengri tíma hafa háir vextir auðvitað
áhrif til þess að draga úr spennu og ofþenslu í þjóð-
félaginu og stuðla að jafnvægi í þjóðarbúskapnum
sem að öllu jöfnu stuðlar þá að lágri verðbólgu,“
sagði Birgir Ísleifur.
Lausafjárskortur viðráðanlegt vandamál
Birgir Ísleifur sagði að það væri ekki rétt sem
fram hefði komið að lausafjárskortur bankanna
stafaði af inngripum Seðlabankans. Endurhverf
viðskipti við Seðlabankann á undanförnum miss-
erum hefði að fullu bætt úr þeim lausafjárskorti
sem orðið hefur vegna inngripa Seðlabankans á
gjaldeyrismarkaði og hækkunar bundinna inni-
stæðna lánastofnana vegna bindiskyldu.
„Einstakar stofnanir eiga því að geta mætt lausa-
fjárþörf innan núverandi kerfis án þess að til sér-
tækra aðgerða komi af hálfu Seðlabankans. Þegar
Seðlabankinn grípur inn í gjaldeyrismarkaðinn er
hann að kaupa krónur en selja gjaldeyri. Bankar
hafa tök á því að bæta sér þetta upp með því að taka
lán í gegnum endurhverf viðskipti við Seðlabank-
ann. Niðurstaða okkar sýnir að bankarnir hafa tek-
ið meira til sín í gegnum endurhverf viðskipti held-
ur en Seðlabankinn hefur dregið út úr kerfinu með
inngripum,“ sagði Birgir Ísleifur.
Verðbólga frá upphafi til loka síðasta árs var
9,4%. Már Guðmundsson, aðalhagfræðingur Seðla-
bankans, kynnti nýja verðbólguspá bankans og for-
sendur hennar sem eru m.a. 3,3% sterkara gengi. Í
máli Más kom einnig fram að verð á innfluttri mat-
vöru væri sá þáttur vísitölunnar sem hafi hækkað
hvað mest. Verðlagning innfluttu matvörunnar hafi
ekki þróast óeðlilega. „Verð innfluttu matvörunnar,
reiknað í erlendum gjaldmiðlum, sveiflast hins veg-
ar mun meira en verðið erlendis. Þessar sveiflur
tengjast að verulegu leyti tímatöfum í áhrifum
gengisbreytinga á verð í íslenskum krónum,“ sagði
Már. Með styrkingu krónunnar muni því draga úr
hækkuninni.
Í nýjasta hefti Peningamála eru verðbólga og
vextir bornir saman milli ýmissa ríkja sem hafa
formlegt verðbólgumarkmið og önnur iðnríki. Í ljós
kemur að verðbólga er mest á Íslandi, 9,4% en er að
meðaltali 3,2% hjá þeim sextán ríkjum sem hafa
formlegt verðbólgumarkmið. Stýrivextir eru einnig
háir á Íslandi, 10,1%, en eru að meðaltali 6,5% hjá
ríkjunum sextán. Raunstýrivextir, þ.e. þegar verð-
bólga er tekin til greina, eru hins vegar lágir á Ís-
landi eða 0,7%, þar sem verðbólgan er svo mikil.
Raunstýrivextir eru að meðaltali 3,3% hjá ríkjunum
sextán.
Ný verðbólguspá Seðlabankans um 3% verðbólgu innan árs 2002 og út árið 2003
Vextir ekki lækkaðir nú en
forsendur geta breyst hratt
Morgunblaðið/Golli
Birgir Ísleifur Gunnarsson seðlabankastjóri
kynnti í gær ákvörðun Seðlabanka Íslands
um óbreytta stýrivexti enn um sinn.
Seðlabankinn lækkar ekki stýri-
vexti að sinni vegna mikillar
verðbólgu og hættu á að gengi
krónunnar lækki. Bankinn gerir
ekki ráð fyrir að „rauða strikið“ í
samkomulagi ASÍ og Samtaka
atvinnulífsins haldi. Frávikið
verður þó lítið og markmiðið gæti
náðst m.a. ef átak til lækkunar
verðlags skilar árangri.