Morgunblaðið - 10.02.2002, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 10. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
LEIÐIN til Margretheholmliggur meðfram Kristjaníu,fríríkinu í Kaupmannahöfn.Húsin við götuna eru glaðleg
og marglit, með turnspírur og kringl-
ótta glugga, og yfir vötnum svífur
frjálsræðisandi liðinna áratuga. Gat-
an og líflegt yfirbragð hennar taka
snöggan enda fyrir framan Mar-
gretheholm, flóttamannamiðstöð
Danska rauða krossins. Það er fátt
glaðlegt við afgirta, hrörlega múr-
steinsbygginguna, þar sem 400 flótta-
menn og hælisleitendur bíða örlaga
sinna, úrskurðarins um það hvort þeir
fái hæli í Danmörku. Margir þeirra
eru búnir að bíða í fjögur ár.
Raida er búin að bíða í fimmtán
mánuði eftir svari og þegar hún
heyrði síðast frá yfirvöldum var henni
sagt að það bærist eftir tvær vikur.
Síðan er liðið hálft ár. Hún er frá
Jórdaníu, snyrtileg og lagleg kona um
þrítugt og býr ásamt fjórum börnum
sínum, eiginmanni og bróður í tveim-
ur herbergiskytrum í athvarfinu. Hún
hefur þungar áhyggjur af framtíðinni.
„Óvissan étur úr manni sálina,“
segir hún á góðri ensku. „Ég er hætt
að geta gert nokkuð annað en að sitja
og bíða eftir svari. Ég reyni að hugsa
um börnin mín, en aðgerðarleysið og
biðin dregur úr mér allan mátt.“
Óvissan hefur aukist mjög síðan
danska ríkisstjórnin kynnti stefnu
sína í málefnum útlendinga í síðasta
mánuði, segir Tomas Larsen, fé-
lagsráðgjafi hjá Rauða krossinum,
um leið og hann stikar eftir þröngum
göngunum, með halarófu af kátum,
svarthærðum börnum á eftir sér. „Við
vitum ekki alveg hvernig það gerist,
en allt ferlið verður erfiðara, bæði hjá
þeim sem sækja um hæli og þeim sem
komast inn í landið.“
Raida og fjölskylda hennar eru í
hópi þeirra sem vonast til þess að yf-
irvöld taki mál þeirra fyrir áður en
nýju reglurnar taka gildi. Enn er ekki
fullljóst hvort þær verði afturvirkar
og nái til þeirra sem þegar eru í land-
inu, en af því ráðast örlög u.þ.b. 60.000
útlendinga. Meira en 9.000 manns eru
í flóttamannaathvörfum Danska
rauða krossins, 5.000 hafa sótt um að
fá fjölskyldur sínar til sín og tæplega
45.000 manns hafa tímabundið dval-
arleyfi í Danmörku, eftir því sem
Rauði krossinn kemst næst.
Lýðskrum eða raunhæfar lausnir?
Danir hafa ekki hleypt innflytjend-
um frá þróunarríkjum inn í landið frá
árinu 1973 og því kemst fólk frá þró-
unarlöndunum yfirleitt ekki inn í
landið nema sem flóttamenn, oft með
viðkomu í flóttamannaathvörfum á
borð við Margaretheholm. Margir
þeirra eru íslamstrúar og flestir koma
frá Írak, Sómalíu, Afganistan og
Gaza-svæðinu. Málefni þessa fólks
voru í brennidepli fyrir kosningarnar
í haust og er yfirleitt talið að frjáls-
lyndi flokkurinn Venstre hafi unnið
þær með því að leggja áherslu á hert-
ar reglur um innflytjendur. Danski
þjóðarflokkurinn, sem margir telja
öfgasinnaða þjóðernissinna, hlaut
þriðju flestu atkvæðin og ríkisstjórn-
in þarf nú að reiða sig á atkvæði hans
til að hafa meirihluta á þinginu. Inn-
flytjendur áttu því ekki von á góðu.
Mohamed Gelle, formaður Sam-
taka innflytjenda í Danmörku, segir
nýju stefnuna byggjast meira á lýð-
skrumi en raunhæfum lausnum. „All-
ir vita að aðlögun innflytjenda að
dönsku samfélagi hefur misheppnast
algjörlega undanfarin tíu eða fimm-
tán ár,“ segir hann. „Nýju stefnunni
virðist ekki ætlað að bæta aðlögunina
eða stöðu innflytjenda á vinnumark-
aðnum á nokkurn hátt. Hún er soðin
upp úr stefnuskrá Danska þjóðar-
flokksins til þess eins að herða allar
reglur sem snúa að útlendingum. Við
óttumst að einu afleiðingar hennar
verði að einangra innflytjendur og
gera þeim enn torveldara að verða
hluti af dönsku samfélagi.“
Reglurnar fela vissulega í sér mikl-
ar grundvallarbreytingar á réttindum
og skyldum útlendinga í Danmörku.
Færri flóttamenn fá hæli og ætlast er
til að þeir yfirgefi landið ef ástandið
batnar heima fyrir. Til þessa hafa
flóttamenn fengið varanlegt dvalar-
leyfi eftir þriggja ára dvöl í Dan-
mörku, en nú þurfa þeir að bíða í sjö
ár. Áður fengu útlendingar jafnháar
félagslegar bætur og aðrir lands-
menn, en nú hyggst ríkisstjórnin
skera þær niður um allt að helming
fyrstu sjö árin sem þeir dvelja í land-
inu.
Gelle telur þessar reglur fyrir neð-
an allar hellur og segir ljóst að flótta-
menn nýkomnir út í samfélagið geti
aldrei unnið fyrir muninum. „Stjórn-
völd mismuna fólki gróflega,“ segir
hann. „Afleiðingarnar verða þær að
hér myndast stór hópur fátækra inn-
flytjenda, sem lendir í neðstu lögum
þjóðfélagsins og dæmist til aukinnar
einangrunar og útskúfunar. Hættan
er sú að hér komi upp sömu aðstæður
og við þekkjum úr örbirgðar- og
glæpagildrum Bandaríkjanna.“
Bertel Haarder, sem situr í ný-
stofnuðu embætti innflytjendamála-
ráðherra, hefur varið nýju útlend-
ingastefnuna með oddi og egg. Hann
segir að þau vandamál sem útlend-
ingastefnunni sé ætlað að leysa stafi
ekki af því að innflytjendur séu of
margir í Danmörku, heldur af því að
of margir þeirra lifi á félagslegum
bótum einum saman. „Níutíu prósent
kvenna af sómölskum uppruna eru at-
vinnulausar, ásamt miklum meiri-
hluta sómalskra karla,“ nefnir hann
sem dæmi. „Við höfum hreinlega ekki
efni á að halda öllu þessu fólki uppi til
frambúðar. Það verður að vinna fyrir
sér. Innflytjendur fá lægri bætur en
aðrir fyrstu sjö árin, en á móti kemur
að við auðveldum þeim að komast í
hlutastarf. Við ætlum í eitt skipti fyrir
öll að ýta þeim út á vinnumarkaðinn,
kenna þeim dönsku og virkja þá í
samfélaginu.“
Sá hluti stefnunnar sem harðast
hefur verið gagnrýndur snýst um til-
raunir ríkisstjórnarinnar til að
stemma stigu við því að útlendingar
og flóttamenn flytji fjölskyldur sínar
til landsins. Það verður m.a. gert með
því að krefjast þess að sá sem búsett-
ur er í Danmörku sýni fram á að hann
geti framfleytt ættingjum sínum.
Fólk getur ekki fengið erlendan maka
til landsins nema hjónin séu bæði orð-
in 24 ára og þá aðeins ef tengslin eru
sterkari við Danmörku en heimaland
makans. Fólk af erlendum uppruna
fær ekki að flytja foreldra sína til
landsins séu þeir komnir yfir sextugt.
Haarder segir að tilgangur regln-
anna sé fyrst og fremst sá að koma í
veg fyrir að danskir innflytjendur
velji börnum sínum maka í heima-
landinu og neyði þau í hjónaband.
Ætlunin sé þó einnig að hægja á þeim
straumi innflytjenda sem fylgi með
hverjum flóttamanni. „Við förum ekki
í grafgötur með að við tökum við ákaf-
lega mörgum flóttamönnum og inn-
flytjendum í samanburði við önnur
lönd Evrópu,“ segir hann. „Hlutfalls-
lega hefur enginn tekið við jafnmörg-
um Sómalíubúum og við og yfirleitt er
hlutfallið miklu hærra en hjá nokkr-
um þeim ríkjum sem harðast hafa
gagnrýnt okkur fyrir nýju stefnuna.
Við ætlum að reyna að komast nær
því sem gengur og gerist í Evrópu.“
Líkt við stjórn Haiders
Útlendingastefnan olli miklu
fjaðrafoki þegar hún var kynnt í síð-
asta mánuði, bæði innanlands og ut-
an. Ríkisstjórn Svíþjóðar hefur lýst
yfir áhyggjum af þróun mála í Dan-
mörku og ýmis önnur ríki hafa haft
uppi efasemdir um að Danmörk sé í
stakk búin til að taka við formennsku í
Evrópusambandinu í sumar. Erlendir
fjölmiðlar ásaka dönsku ríkisstjórn-
ina um öfgakennda hægristefnu, út-
lendingahatur, aðskilnaðarhyggju og
mannréttindabrot. Leiðarahöfundar
þýskra dagblaða hafa lýst því yfir að í
Evrópu hafi myndast óformlegt
bandalag milli öfgafullra þjóðernis-
sinnaðra ríkisstjórna Ítalíu, Austur-
ríkis og Danmerkur.
Ekki bætir úr skák að dönsk
stjórnvöld hyggjast leggja niður
Mannréttindaskrifstofu Danmerkur
og breyta henni í deild innan utanrík-
Danska ríkisstjórnin ætlar á næstunni að herða allar reglur um útlendinga og flóttamenn í Danmörku. Sigríður
Hagalín Björnsdóttir kynnti sér reglurnar sem valdið hafa miklu uppnámi innanlands og utan og vakið spurningar
um hvort hið fræga frjálslyndi Dana sé að víkja fyrir öfgakenndri þjóðernishyggju.
Flóttamannamiðstöðin Margretheholm – Það er fátt glaðlegt við afgirta, hrörlega múrsteinsbygginguna þar sem 400 flóttamenn bíða nú örlaga sinna.
AP
Innflytjendurnir – Málefni þeirra voru í brennidepli fyrir kosningarnar. Talið er að
Venstre hafi unnið með hertum áherslum á reglur um innflytjendur
Danmörk
lokar
hliðunum
Morgunblaðið/Sigríður Hagalín
Aðstaðan – Svefnaðstaða Raidu og barna hennar. Hún
hefur beðið í fimmtán mánuði eftir úrlausn.