Morgunblaðið - 19.02.2002, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 19. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Sveitarstjórnarkosningarnarfara fram hinn 25. maí nk.og hinn 4. maí nk. rennurút frestur framboða til að
tilkynna um þátttöku. Stjórnmála-
öfl eru um þessar mundir að und-
irbúa val sinna manna; karla og
kvenna á framboðslista í sveitar-
félögum víða um land; hvort sem er
með uppstillingu, skoðanakönnun
eða prófkjöri. Á sumum stöðum eru
listar tilbúnir en á öðrum er miðað
við að þeir verði tilbúnir á næstu
vikum.
Margir eru á því að nú sé almennt
erfiðara að fá fólk til að starfa að
sveitarstjórnarmálum en áður. Sig-
rún Magnúsdóttir, borgarfulltrúi
R-listans í Reykjavík og stjórnar-
maður í Sambandi íslenskra sveit-
arfélaga, er ein þeirra. Hún segir að
ótal sveitarstjórnarmenn, aðallega
af landsbyggðinni, hafi sagt sér að
þeim gangi erfiðlega að fá fólk til að
taka sæti á framboðslista sökum
mikillar vinnu og lélegra launa.
„Þessi vandræði eru ekki bundin
við neinn ákveðinn flokk eða stjórn-
málaöfl,“ segir hún aðspurð.
Skemmst er að minnast þess þeg-
ar sjálfstæðismenn í Kópavogi aug-
lýstu eftir frambjóðendum á fram-
boðslista í vetur. Þegar
framboðsfrestur rann út kom í ljós
að engir hefðu boðið sig fram nema
núverandi bæjarfulltrúar og vara-
bæjarfulltrúar – alls níu manns.
Fulltrúaráð sjálfstæðisfélaganna í
Kópavogi tók hins vegar það ráð að
bæta við nokkrum nöfnum til við-
bótar eftir framboðsfrestinn. Til
samanburðar gáfu hins vegar fimm-
tán manns kost á sér á framboðs-
lista sjálfstæðismanna í Kópavogi
fyrir fjórum árum í fyrstu atrennu.
Ásgerður Halldórsdóttir, for-
maður kjördæmisráðs Suðvestur-
kjördæmis Sjálfstæðisflokksins,
bendir þó á, í þessu sambandi, að
vissulega skipti máli að
núverandi bæjar- og
varabæjarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins í
Kópavogi ætluðu allir að
gefa kost á sér aftur.
„Það skapast náttúrlega
lítið svigrúm fyrir nýja
aðila að komast að þegar
prófkjörsleiðin er valin,“
segir hún. „Reynslan
hefur sýnt að nýir aðilar eiga erf-
iðara með að komast inn á lista þeg-
ar haldið er prófkjör þar sem allir
þeir bæjarfulltrúar sem fyrir eru
gefa kost á sér áfram.“
Halldór Jónsson, formaður full-
trúaráðs sjálfstæðisfélaganna í
Kópavogi, bendir einnig á að þegar
eftir því hafi verið leitað hafi ekki
verið erfitt að fá ný nöfn í prófkjör-
sbaráttuna. „Við þurftum aðeins að
ýta við þeim,“ segir hann.
Annað dæmi mætti nefna í þessu
ur atvinnustjórnmálaman
lista frekar en raun
fulltrúar borgaranna me
bakgrunn, hagsmuni og sk
út í samfélagið.“
Vilhjálmur Þ. Vilhjálms
maður Sambands íslenskra
félaga, tekur undir það
meiri kröfur séu gerðar ti
stjórnarmanna. Hann s
margir sveitarstjórnarmen
í þeirri stöðu að reyna
störfum innan sveitarstjór
verða æ meira krefjandi
tíma og þeir reyni að sin
vinnu á öðrum vettvangi.
hann: „Atvinnurekendur s
ríkan skilning fyrir tuttug
tíu árum ef starfsmaðu
sveitarstjórnarmálum. Sta
gátu þannig farið á fundi í r
nefndum á vegum bæjar- e
arstjórnar án þess að þe
gefið hornauga. Þetta er ö
dag; atvinnulífið gerir mik
kröfur til starfsmanna s
skiptir engu hvort viðkom
bæjar- eða borgarstjórn.
lífið gerir kröfu um að st
urinn sé á staðnum o
vinnunni.“
Launakjör ekki nógu
Vilhjálmur og fleiri viðm
Morgunblaðsins benda á
tengt séu launakjör sveit
arfulltrúa. „Launakjör
fulltrúa hafa almennt ekki
takt við auknar starf
þeirra,“ segir t.d. einn við
Morgunblaðsins en sá h
telur að sú staðreynd verð
að letja fólk til þátttöku á v
sveitarstjórna. Um þetta s
hjálmur. „Lengi vel var liti
sveitarstjórnum sem einhv
ar áhugamál og sveitar
mönnum greidd þóknun í
við það.“ Bætir hann því vi
langt síðan orðið „þóknun“
ið breytt í „laun“ hjá Rey
borg, sem sýni þó ákveðna
breytingu. Vilhjálmur
aðspurður að laun borga
séu rétt rúmar eitt hundra
kr. á mánuði en borgarful
viðbótargreiðslur fyrir a
borgarráði og í nefndum o
Vilhjálmur telur að launa
til sveitarstjórnarmanna m
hærri en tekur þó fram að
alltaf verið viðkvæmt mál a
þær greiðslur.
Sigrún Magnúsdóttir, s
var vitnað til, telur að sér
sambandi en það er framboðslisti
sjálfstæðismanna í Ísafjarðarbæ.
Upphaflega var stefnt að því að
velja fulltrúa á lista í prófkjöri en
þar sem þátttakan í boðuðu próf-
kjöri náði ekki þeim fjölda sem að
var stefnt, þ.e. að a.m.k. tíu manns
tækju þátt, var fallið frá prófkjöri
og ákveðið að fara uppstillingaleið-
ina. Þegar Birna Lárusdóttir, odd-
viti sjálfstæðismanna í bæjarstjórn
Ísafjarðarbæjar, var spurð að því
hvort það gæti verið að erfiðara
væri að fá fólk til að starfa í sveit-
arstjórnum nú en áður segir hún að
það gæti hugsanlega verið. „Það er
hugsanlega erfiðara nú en áður að
fá dugandi fólk sem á fullt erindi í
sveitarstjórnir sennilega vegna
þess að það hefur svo mörgum öðr-
um hnöppum að hneppa,“ segir hún.
Bætir hún því við að skýringin gæti
líka legið í því að hlutverk sveitar-
stjórna hafi breyst í gegnum tíðina;
þ.e. fleiri verkefni hafi færst til
sveitarfélaganna en frá þeim. Það
þýði að sveitarstjórnarmenn þurfi
að gefa sveitarstjórnarmálum meiri
tíma en áður.
Meiri kröfur
Margir aðrir viðmælendur Morg-
unblaðsins, sem hafa fylgst með
stjórnmálum lengi vel, taka í sama
streng og Birna. Einn þeirra segir
að sveitarstjórnarmál taki sífellt
meiri tíma kjörinna fulltrúa. Verk-
efnum sveitarfélaganna fjölgi auk
þess sem þau verði viðameiri og
tæknilegri. Það þýði að erfiðara
verði að sinna sveitar-
stjórnarmálum sam-
hliða öðrum störfum.
Það eigi ekki síst við um
borgarfulltrúana í
Reykjavík. „Áður var
það svo að fólk sem
gegndi erfiðum og
ábyrgðarmiklum störf-
um gat án teljandi
vandræða gefið sig að
sveitarstjórnarmálum án þess að
það kæmi neitt tilfinnanlega niður á
öðrum störfum eða á einkalífinu,“
segir hann, en nú er annað uppi á
teningnum. Hann bendir á að sam-
hliða þessari þróun hafi borgar-
fulltrúum sem sinni því starfi alfar-
ið og engu öðru farið fjölgandi í
Reykjavík. „Það er því miklu stærri
ákvörðun í dag að fara í framboð en
áður,“ útskýrir hann. Hann bætir
því við að vegna þessarar þróunar
sé „meiri hætta á að einsleitur hóp-
Gefa færri kost á
sveitarstjórna en
Í aðdraganda sveitarstjórnarkosninganna v
ýmsir því fyrir sér hvort erfiðara sé að fá fól
að gefa kost á sér til þátttöku í sveitarstjórn
en áður. Arna Schram kynnti sér málið.
Fólk getur
fengið útrás
fyrir metnað
sinn á fleiri
sviðum en á
sviði stjórn-
málanna
MÁLEFNI LANDSSÍMANS
Þegar ljóst varð, að fyrsti áfangi íhlutafjárútboði í LandssímaÍslands í september hafði ekki
gengið sem skyldi var fjallað um þá
niðurstöðu í forystugrein Morgun-
blaðsins, sem birtist hinn 23. septem-
ber sl. Þar sagði m.a.:
„Niðurstaðan í fyrstu umferð hluta-
fjárútboðs í Landssíma Íslands er
áfall fyrir einkavæðingarnefnd, sem
hefur undirbúið útboðið og tekið lyk-
ilákvarðanir um það, Búnaðarbank-
ann, sem sá um framkvæmd þess og
fyrirtækið sjálft…Sérfræðingar á
fjármálamarkaði hafa haldið því
fram, allt frá því tilkynnt var hvert út-
borðsverðið yrði, að það væri of hátt.
Þá hafa þeir væntanlega ekki átt við
að það væri of hátt, þegar tekið væri
mið af eignastöðu fyrirtækisins,
rekstri og framtíðarmöguleikum,
heldur miklu fremur, að það væri of
hátt miðað við núverandi markaðsað-
stæður.
Hins vegar er ljóst að þeir sem taka
ákvarðanir um sölu ríkiseigna mega
ekki verðleggja þær á þann veg, að í
kjölfarið fylgi stöðugar ásakanir um,
að viðkomandi fyrirtæki hafi verið
selt á útsöluverði.
Hér hefur það augljóslega gerzt, að
einkavæðingarnefnd og Búnaðar-
banki hafa lagt rangt mat á þá mögu-
leika, sem væru á að selja fyrirtækið
við núverandi markaðsaðstæður á því
verði, sem vit væri í fyrir seljandann
að selja fyrirtækið á…Vonandi bregst
ríkisstjórnin ekki við með því að
lækka verðið í þeim áföngum útboðs-
ins, sem framundan eru. Það er betra
að bíða betri tíðar. Íslenzka ríkið hef-
ur efni á því að selja ekki þetta verð-
mæta fyrirtæki að sinni.“
Nokkrum mánuðum eftir að þessi
umsögn birtist í forystugrein Morg-
unblaðsins var orðið nokkuð ljóst, að
ekki mundi takast að selja stóran hlut
í Landssíma Íslands til erlends kjöl-
festufjárfestis, eins og að var stefnt.
Í sjálfu sér þarf það ekki að koma
neinum á óvart. Undanfarin misseri
hafa fjarskiptafyrirtæki um allan
heim lent í miklum hremmingum. Sú
mikla bjartsýni sem einkenndi þenn-
an geira atvinnulífsins fyrir nokkrum
árum og endurspeglaðist m.a. í því
háa verði, sem þau buðu fyrir rekstr-
arleyfi vegna þriðju kynslóðar far-
síma, vék fyrir vaxandi rekstrarerf-
iðleikum og svartsýni um framtíðina.
Þegar markaðsaðstæður úti í heimi
eru hafðar í huga er ljóst að líkurnar á
því að takast mundi að selja stóran
hlut í Landssímanum á viðunandi
verði voru mjög takmarkaðar.
En jafnframt eru væntanlega lang-
flestir landsmenn sammála um, að
ekkert vit er í að selja fyrirtækið á til-
tölulega lágu verði. Það er ekkert sem
knýr ríkið til þess að selja fyrirtækið
við svo óhagstæðar markaðsaðstæð-
ur. Það er því ástæða til að menn
hugsi vel sinn gang áður en næstu
skref eru stigin í þessu söluferli.
Í tengslum við umræður um sölu
Landssímans hafa komið upp önnur
mál, sem varða fyrirtækið. Þórarinn
V. Þórarinsson lét af störfum sem for-
stjóri Landssímans fyrir nokkru,
vegna trúnaðarbrests, sem upp hafði
komið á milli hans og eigandans, þ.e.
ríkisins. Samningur við hann um
starfslok hefur verið gagnrýndur.
Hreinn Loftsson hefur látið af störf-
um sem formaður einkavæðingar-
nefndar. Eftir að hann bar ekki leng-
ur ábyrgð á störfum nefndarinnar
hefur hann gagnrýnt stjórnunarhætti
hjá fyrirtækinu harkalega.
Ríkisendurskoðun mun skoða þessi
álitamál og önnur, sem upp hafa kom-
ið og eðlilegt að beðið verði niður-
stöðu hennar.
Í gær birtust fréttir um, að Friðrik
Pálsson, stjórnarformaður Lands-
símans, hefði fengið greiðslur fyrir
ráðgjafastörf, sem námu verulegum
fjárhæðum og spurningar vöknuðu
um það, hvort eðlilegt væri að stjórn-
arformaður fengi auk þóknunar fyrir
þau störf greiðslur fyrir önnur störf
hjá fyrirtækinu.
Stjórn Landssímans sat á löngum
fundi í gær, þar sem fjallað var um
þessar greiðslur til stjórnarfor-
mannsins. Í samþykkt, sem stjórn
fyrirtækisins sendi frá sér í gær-
kvöldi, segir m.a. um þá vinnu, sem
starfsmenn fyrirtækisins inntu af
hendi vegna áforma um einkavæðingu
þess: „Því fylgdi gríðarlegt vinnuálag
á alla starfsmenn félagsins, sem
stjórnarformaðurinn tók mikinn þátt
í samkvæmt samkomulagi við fulltrúa
eiganda. Til að tryggja að réttmæti
greiðslna til stjórnarformanns fyrir
vinnu hans yrði ekki dregið í efa, var
ákveðið að ráðuneytisstjórinn í sam-
gönguráðuneytinu yfirfæri og áritaði
alla reikninga áður en þeir væru
sendir til forstjóra Símans til
greiðslu. Var þetta fyrirkomulag
ákveðið í samráði við Ríkisendur-
skoðun, sem hafði sem endurskoðandi
félagsins áritað ársreikninga félags-
ins án athugasemda.“
Síðar í samþykkt stjórnarinnar
segir: „Með tilliti til umfangs vinnu
vegna undirbúnings einkavæðingar
þá er það sameiginlegt álit stjórnar-
innar að sú upphæð, sem hér um ræð-
ir sem greiðsla fyrir ofangreinda
vinnu, sé sanngjörn.“
En jafnframt lýsa stjórnarmenn
þeirri skoðun sinni að það sé „óeðli-
legt að formaður stjórnarinnar hafi
ekki upplýst þá um ofangreint fyrir-
komulag“. Um viðbrögð Friðriks
Pálssonar við þessari gagnrýni segir í
samþykkt stjórnarinnar: „Stjórnar-
formaður harmaði það, sér í lagi í ljósi
þess góða og kröftuga starfs, sem
unnið hefur verið í stjórninni.“
Það vekur athygli, að Sigrún Bene-
diktsdóttir, fulltrúi Samfylkingarinn-
ar, stendur að samþykkt stjórnarinn-
ar. Hins vegar gerir Flosi Eiríksson,
hinn fulltrúi Samfylkingarinnar, það
ekki. Engu að síður er ljóst að í nið-
urstöðu sinni skiptist stjórn Símans
ekki í flokka milli fulltrúa stjórnar og
stjórnarandstöðu.
Bæði upphæð og fyrirkomulag ráð-
gjafagreiðslna til stjórnarformanns
hefur verið gagnrýnt. Meirihluti
stjórnar telur rök fyrir upphæðinni
en átelur fyrirkomulagið. Það er
vissulega spurning, hvort ekki sé eðli-
legt, þegar um er að ræða svo stórt
fyrirtæki, að stjórnarformaður sé á
hærri launum en ella og í raun í hluta-
starfi hjá viðkomandi fyrirtæki. Í
framhaldi af þessum umræðum er
æskilegt að skýrar reglur verði mót-
aðar um það hjá hinu opinbera hvern-
ig þessu skuli háttað.