Morgunblaðið - 23.02.2002, Blaðsíða 20

LANDIÐ
20 LAUGARDAGUR 23. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
„Markmið verkefnisins er að
kanna hvaða breytinga við megum
vænta þegar trjám er plantað í opið
land og í fyrsta áfanga ætlum við að
einblína á lerkiskóg og kanna þar
kolefnishringrás, smádýr, botngróð-
ur og fuglalíf,“ segir Ásrún. „Við
munum bera saman mólendi, þ.e.a.s.
opið land og misgamlan lerkiskóg,
sem ætti að gefa okkur hugmynd um
hvaða breytingar muni eiga sér stað
á þessum þáttum eftir því hvernig
skógurinn vex upp. Síðan verðum
við líka með birkiskóg til saman-
burðar til að kanna hvort við erum
að fá svipað vistkerfi í lerkiskógun-
um og við höfum í íslenskum birki-
skógum. Við erum að fá heilmiklar
grunnupplýsingar eftir þetta sumar
og ætlunin er að fara í fleiri gerðir af
skóglendi, svo sem furuskóga, sitka-
greni- og stafafuruskóga.“
Bjarni segir um samvinnuverk-
efni Náttúrufræðistofnunar Íslands
og Skógræktar ríkisins að ræða, þó
ekki sé búið að undirrita það form-
lega. „Þetta er hópur sérfræðinga
sem hefur hist reglulega undanfarið
og er búinn að byggja upp og gefa út
rannsóknaáætlun og skýrslu um
þetta væntanlega verkefni, sem for-
stjórar beggja verkefna eru að fara
yfir núna. Hugmyndin er að stofn-
anirnar styðji og kosti saman eins
árs forverkefni, með það fyrir aug-
um að byrja að rúlla litlum snjóbolta
sem vonandi nær að hlaða utan á sig,
en hópurinn stefnir á að minnsta
kosti þriggja ára vinnu á Fljótsdals-
héraði,“ segir Bjarni. „Við munum
svo reyna í framhaldinu að draga að
bæði innlenda og erlenda styrki.“
SAMEIGINLEGRI ráðstefnu Hér-
aðsskóga, Skógræktar ríkisins,
Landgræðslu ríkisins og Náttúru-
verndar ríkisins lauk á Egilsstöðum
á föstudag. Á miðvikudag kynntu
stofnanirnar m.a. samstarf sitt og
helstu verkefni þar að lútandi, en á
fimmtudag var áherslan lögð á víð-
tæka vistfræði skóga og verkefna-
niðurstöður sem tengjast málefnum
stofnananna
Tíu erindi voru flutt á ráðstefn-
unni á fimmtudag og var þar á meðal
svokallað Skógvistarverkefni kynnt
til sögunnar. Bjarni D. Sigurðsson
hjá Rannsóknastofu Skógræktar
ríkisins á Mógilsá og Ásrún Elmars-
dóttir hjá Náttúrufræðistofnun Ís-
lands voru spurð um verkefnið, sem
unnið verður á Fljótsdalshéraði.
Bjarni segir skógrækt orðna um-
talsverða landnotkun á Íslandi í dag,
ólíkt því sem hún var til skamms
tíma. Þar með þurfi að taka tillit til
annarrar landnotkunar þegar land
er lagt undir skógrækt, því um um-
talsvert flatarmál sé að ræða og allt
að þúsund ferkílómetrum í viðar-
skógrækt á næstu áratugum.
„Umræðan um umhverfisáhrif
skógræktar og áhrif á framleiðni
vistkerfa hefur aukist mjög nú síð-
ustu ár og menn vaknað upp við þá
staðreynd að okkur vantar grunn-
upplýsingar um íslenskt vistkerfi,“
segir Bjarni. „Við vitum ekki á vís-
indalegan né tölulegan hátt hvað
gerist með gróður, dýra- og skor-
dýralíf og efnahringrásirnar í vist-
kerfinu.“
Hvað er íslenskur skógur?
Bjarni getur þess að í kjölfarið
hafi komið upp vöntun á aðstöðu fyr-
ir vísindamenn til að starfa að rann-
sóknum á Héraði. „Það kom fram
ósk þessa hóps, sem stendur að
verkefninu, til Héraðsskóga og
sveitarfélagsins Austur-Héraðs, um
hvort ekki væri hægt að sjá til þess
að búin yrði til vinnu- og gistiaðstaða
fyrir vísindamenn til að koma og
stunda rannsóknir á Héraði. Svona í
stíl við það sem gert var við Mývatn
á áttunda áratugnum, þ.e. Náttúru-
rannsóknastöðin á Skútustöðum,
sem hefur orðið hvati að miklum
náttúrurannsóknum.“ Bæjarstjórn
Austur-Héraðs mun vera með málið
til formlegrar athugunar.
Þeir sem koma að verkefninu auk
Ásrúnar og Bjarna eru Ólafur K.
Nielsen, Guðmundur Halldórsson og
Borgþór Magnússon.
„Það varð mér mikið undrunar-
efni þegar ég kom að utan úr fram-
haldsnámi og ætlaði að fara að
stunda skógfræðirannsóknir,“ segir
Bjarni, „að uppgötva að aldrei hefur
verið skilgreint lögformlega á Ís-
landi hvað sé skógur. Hér eru til
skógræktarlög en það er ekki skil-
greint um hvað þau fjalla!
Ástæða þess að ég hélt um þetta
n.k. hugvekju á ráðstefnunni er sú,
að samkvæmt góðum heimildum í
landbúnaðar- og umhverfisráðu-
neytum er Ísland um það bil að
leggja fram frumvarp til lögfesting-
ar Kyoto-samkomulagsins, sem er
hluti af hinum alþjóðlega loftslags-
samningi sem Ísland á aðild að. Í
þeim lagatexta er gert ráð fyrir að til
sé lögformleg skilgreining á skógi.
Ég vildi vekja íslenska vísinda-
menn til umhugsunar um að ef þetta
frumvarp verður samþykkt á Al-
þingi í vor, höfum við aðeins tvö eða
þrjú ár til stefnu til að leiðbeina
stjórnvöldum um hver er besta skil-
greiningin á íslenskum skógi.“
Útirannsóknastofa
framtíðarinnar
Í gær fjölluðu Bjarni Diðrik, Guð-
mundur Halldórsson frá Skógrækt
ríkisins og Jón G. Pétursson hjá
Skógræktarfélagi Íslands um lang-
tímatilraunir í skógrækt.
„Af ýmsum orsökum lítur út fyrir
að við munum hafa um það bil fjögur
til fimm hundruð þúsund trjá-
plöntur, sem við getum fengið af-
hentar til rannsókna á næsta ári, en
það er nægilegur fjöldi plantna til að
þekja milli hundrað og hundrað og
fimmtíu hektara lands,“ segir
Bjarni.
„Frekar en að planta þessu sem
yndis- eða nytjaskógi vildu menn
nota tækifærið og byggja upp úti-
rannsóknastofu framtíðar í skóga-
rannsóknum. Þar er meiningin að
unnt verði að gera mælingar og fá
niðurstöður sem standast vísinda-
legar kröfur.“
Tvö meginmarkmið eru með úti-
rannsóknastofunni. Annars vegar að
gera rannsóknir á því hvað eru
flöskuhálsar í trjávexti á Íslandi, þ.e.
hvað það er í vistkerfinu sem hindr-
ar mest viðar- og trjávöxt. Hins veg-
ar að athuga hvaða áhrif það hefur
að auka fjölbreytni trjátegunda inn-
an svæðis. Hægt verður í framtíð-
inni að skoða hvaða áhrif það hefur á
lífbreytileika og aðrar lífverur að
blanda saman barr- og lauftrjám í
ákveðnum blöndum. Einnig má sjá
hvaða áhrif það hefur á viðarvöxtinn.
Þverfaglegt samstarf
vísindamanna
Ásrún og Bjarni eru sammála um
að komið hafi mjög sterkt fram á
ráðstefnunni hversu mikil vöntun er
á upplýsingum og samhæfingu hvað
varðar umhverfisáhrif ræktunar á
Íslandi. Þörfin á að þær stofnanir
sem standa að ráðstefnunni auki
samstarf sitt á þessu sviði aukist sí-
fellt. „Sérstaklega skemmtilegt var
að heyra hér hvern fyrirlesarann á
fætur öðrum standa upp og lýsa því
hvernig samstarf vísindamanna
Skógræktar, Landgræðslu og Nátt-
úruverndar ríkisins er að aukast á
seinni árum,“ segir Bjarni.
Ásrún segir að Náttúrufræði-
stofnun Íslands komi einnig mjög
sterkt inn í hinn hagnýta fram-
kvæmdaþátt samstarfsins, „enda er
hún sú stofnun sem hefur mest rann-
sakað náttúruleg vistkerfi landsins.
Núna eru þessi ræktuðu vistkerfi
Landgræðslu og Skógræktar orðin
svo umfangsmikil að það er tíma-
bært að taka tillit til þeirra.“
Ráðstefna Héraðsskóga, Skógræktar, Landgræðslu og Náttúruverndar ríkisins
Skógvist og úti-
rannsóknastofa
framtíðarinnar
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
F.v. Ásrún Elmarsdóttir, Ólafur K. Nielsen hjá Náttúrufræðistofnun og
Guðmundur Halldórsson og Bjarni Diðrik Sigurðsson hjá Skógrækt rík-
isins. Þau standa að nýju rannsóknaverkefni á vistkerfi íslenskra skóga.
Egilsstaðir
ÍSLANDSMÓT í vélsleðakeppni fór
fram á Húsavík nýlega og mun þetta
vera í fyrsta skipti sem slíkt mót er
haldið í bænum. Það voru félagar úr
Vélsleðaklúbbi Húsavíkur sem báru
hitann og þungann af skipulagningu
keppninnar, sem fór fram á uppfyll-
ingu í fjörunni sunnan rækjuverk-
smiðju FH.
Mararbrautin, gatan sem liggur á
bakkanum ofan við fjöruna, var lokuð
meðan á keppni stóð og voru áhorf-
endastæðin framan til í bakkanum.
Áhorfendur, sem voru um 800 talsins,
sáu því vel yfir brautina auk þess sem
engin hætta var á að þeir yrðu fyrir
sleðunum ef þeir lentu út af brautinni.
Mótið, sem var 2. umferð í WSA-
mótaröðinni, fór vel fram og var
keppnin hörð. Í Pro Open-flokknum
bar sigur úr býtum Árni Þór Bjarna-
son á Arctic Cat, annar varð Helgi
Reynir Árnason, einnig á Arctic Cat,
og í þriðja sæti varð Alexander Kára-
son, sem ók Ski-Doo-sleða. Alexander
sigraði svo í Pro Stock-flokknum,
annar varð Ingvar Þór Óskarsson á
Lynx-sleða og þriðji Guðmundur R.
Jónsson á Polaris. Í Sport Open-
flokknum sigraði S. Valur Jóhanns-
son, annar varð Hjörleifur Björnsson
og þriðji Birgir Guðbjörnsson og
kepptu þeir allir á Ski-Doo-sleðum.
Fjallaklifri frestað
Til stóð að keppa í fjallaklifri í
Stöllum, skíðasvæði Húsvíkinga, en
því varð að aflýsa vegna veðurs.
Fjallaklifrið er keppni sem tekin er
upp að frumkvæði Húsvíkinga og ein-
göngu keppt í henni hérna. Átti fyrri
umferðin að fara fram nú en sú seinni
um páskana. Í fjallaklifrinu keppa
tveir saman í einu og sá sem kemst á
undan upp á topp Húsavíkurfjalls,
eða sá sem hærra kemst ef hvorugur
nær toppnum, slær hinn út úr keppn-
inni. Þannig er keppt þangað til einn
keppenda stendur uppi sem sigur-
vegari.
Húsvíkingar biðu spenntir eftir
fjallaklifrinu þar sem þeir áttu ein-
göngu keppendur í því en því miður
varð ekkert af keppninni að þessu
sinni.
Jónas Emilsson, gjaldkeri vél-
sleðaklúbbsins, var mjög ánægður
með mótið þrátt fyrir að ekkert yrði
af fjallaklifrinu. Jónas sagði að eft-
irsótt væri að fá að halda svona mót,
þeir hefðu reynt sl. tvö ár að fá mót
hingað og loksins hefði það tekist.
Húsavíkurbær, fyrirtæki og einstak-
lingar í bænum hefðu stutt vel við
bakið á þeim við undirbúning og
framkvæmd mótsins. „Svona mót,
með öllu sem því fylgir, skiptir einnig
máli fyrir þjónustufyrirtæki í bæn-
um, fjölmenni var á veitingastöðum,
tveir dansleikir og gisting uppseld
svo dæmi séu tekin,“ sagði Jónas að
lokum
WSA-mótaröðin, 2. umferð
Íslandsmót í
fyrsta skipti
á Húsavík
Húsavík
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Alexander Kárason í loftköstum í brautinni á Húsavík.
OFT er sagt um fólk sem kemur illa
saman að það sé eins og hundur og
köttur. Það verður ekki sagt um
gæludýrin í Grund á Skagaströnd.
Þar leyfir tíkin Týra kettlingnum
Edda að sjúga sig þegar hann lang-
ar til.
Týra er ársgömul, fjörug tík sem
hefur aldrei eignast hvolpa og tók
Edda kettling að sér strax og hann
kom á heimilið og leyfir honum að
sjúga sig að vild. Þá sér Týra líka
um það að vel sé komið fram við
Edda litla því ef hann er lokaður
frammi í þvottahúsi opnar Týra
dyrnar fyrir hann og hleypir hon-
um inn. Þau skötuhjúin leika sér oft
saman og síðan sleikir Týra vin
sinn og þrífur hátt og lágt.
Eddi, sem er tæplega þriggja
mánaða gamall, lætur sér þetta vel
líka og virðist líta á Týru sem móð-
ur sína og gerir kröfur um að kom-
ast á spenann þegar honum hentar.
Ekki er líklegt að tíkin mjólki kett-
lingnum heldur virðist hann nota
spenana eins og snuð.
Morgunblaðið/Óli Benna
Tíkin Týra gerir hlé á ærslunum til
að leyfa kettlingnum Edda að sjúga
sig þegar sá síðarnefndi vill.
Óvenjuleg
vinátta
Skagaströnd