Morgunblaðið - 28.02.2002, Síða 28

MENNTUN
28 FIMMTUDAGUR 28. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
EINN mikilvægasti þátt-urinn í því að byggjaupp rannsóknarháskólaer að stórauka og
styrkja meistara- og doktorsnám
við Háskólann og gera ungu vís-
indafólki kleift að helga sig rann-
sóknarnámi á sem flestum fræða-
sviðum,“ sagði Páll Skúlason,
rektor Háskóla Íslands, við braut-
skráningu kandídata 2. febrúar
2002. „Fjölgun nemenda í slíku
námi hefur verið ótrúleg á allra
síðustu árum. Nú eru skráður um
750 nemendur í framhaldsnámið
(þar af eru um 70 í doktorsnámi),
en fyrir aðeins þremur árum voru
þeir um 280 (þar af um 20 í dokt-
orsnámi). Á árinu 1998 voru braut-
skráðir 40 kandídatar með meist-
aragráðu, en á síðasta ári voru þeir
orðnir um 100. Ef svo fer fram sem
horfir verður áætlun Háskólans um
að 1.000 nemendur verði skráðir í
framhaldsnám við skólann árið
2005 orðin að veruleika fyrr en var-
ir – og þótti víst sumum sú áætlun
glannaleg þegar hún var sett fram
fyrir tæpum tveimur árum.“
Kennarar og nemendur
Í dag, 28. febrúar, kl. 16–19 er
kynning á framhaldsnámi við Há-
skóla Íslands og fer hún fram í há-
tíðarsal Aðalbyggingar við Suður-
götu. Þar verða allir möguleikar til
framhaldsnáms kynntir sem í boði
verða veturinn 2002–2003; meist-
aranám, doktorsnám og ýmiskonar
viðbótarnám til starfsréttinda.
Á kynningunni hinn 28. munu
allar deildir Háskólans, að laga-
deild undanskilinni, veita yfirsýn
yfir þá fjölmörgu möguleika á
framhaldsnámi sem þær bjóða upp
á. Bæði kennarar og framhalds-
námsnemendur verða á staðnum og
segja frá náminu.
Auk þess munu ýmsir aðrir
kynna þjónustu sína, t.d. mun Al-
þjóðaskrifstofa háskólastigsins
greina frá leiðum til að taka hluta
framhaldsnámsins erlendis og þeim
styrkjum sem í boði eru; Rannís
mun kynna Rannsóknanámssjóð og
Lánasjóður íslenskra námsmanna
gerir grein fyrir þeim reglum er
gilda um námslán til framhalds-
náms. Kynningin er bæði hugsuð
fyrir nemendur skólans sem eru að
ljúka grunnnámi og ekki síst fyrir
þá sem hafa lokið háskólanámi á
undanförnum árum en hafa ekki
haft möguleika á að fara í fram-
haldsnám. Allar nánari upplýsingar
um framhaldsnámið er að finna á
heimasíðum deildanna. en þær má
finna á www.hi.is. Einnig má sjá
auglýsingu um framhaldsnám HÍ í
laugardagsblaði Morgunblaðsins.
Háskólamenn líta svo á að upp-
bygging framhaldsnáms sé helsti
vaxtarbroddurinn í starfi Háskóla
Íslands, en á næsta háskólaári
verða í boði um 110 námsleiðir í
framhaldsnámi. Háskóli Íslands er
rannsóknarháskóli og á meistara-
og doktorsnám þar að gera ungu
fólki kleift að helga sig rannsókn-
arnámi á sem flestum fræðasvið-
um.
Dæmi um
framhaldsnám
Hægt verður að fræðast um
þessar 110 námsleiðir á kynning-
unni í dag og verða hér aðeins
nefnd dæmi:
 Hjúkrunarfræðideild: Nám til
meistaraprófs í hjúkrunarfræði er
60 eininga rannsóknarnám. Krafst
er B.S. prófs í hjúkrunarfræði og
a.m.k. tveggja ára starfsreynslu í
hjúkrun. Gert er ráð fyrir að nem-
andi ljúki hluta námsins (5-15 ein-
ingum) við erlendan háskóla eða
rannsóknarstofnun. Tvær náms-
leiðir eru í boði á meistarastigi,
Freyja og Eir.
Freyja: Áhersla á þjálfun í fræði-
legum vinnubrögðum og rannsókn-
um. Lokaverkefni er að jafnaði 30
einingar (hámarki 45 einingar).
Eir: Áhersla á fræðilega og klíníska
sérhæfingu í hjúkrun. Nemendur
skulu ljúka a.m.k. 18 einingum á
sérsviði en vægi lokaverkefnis er
að jafnaði15 einingar.
 Ljósmóðurfræði: Inntökuskilyrði
er próf í hjúkrunarfræði, viður-
kennt í því landi þar sem námið var
stundað, ásamt íslensku hjúkrunar-
leyfi frá heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytinu. Hjúkrunarfræð-
ingar sem ekki hafa lokið B.S. prófi
þurfa að ljúka 16 eininga fornámi.
Gert er ráð fyrir að taka 10 nem-
endur inn í námið og að 3 nem-
endur geti stundað fjarnám að
hluta frá Ísafirði.
 Meistaranám í sjávarútvegs-
fræðum: Námið er rannsóknatengt
framhaldsnám sem skipulagt er af
Sjávarútvegsstofnun H.Í. í sam-
vinnu við háskóladeildir. Um er að
ræða 60 eininga (tveggja ára) þver-
faglegt nám, sem skiptist í þrjá
hluta; kjarna, sérsvið, og 15 eða 30
eininga rannsóknarverkefni. Nem-
endur velja að vinna rannsóknar-
verkefni sitt við ákveðna deild og
útskrifast frá henni með meistara-
gráðu í sjávarútvegsfræðum.
 Hagnýt fjölmiðlun (blaða-
mennska). Um er að ræða eins árs
nám (33 einingar). Miðað er við að
nemendur hafi lokið B.A., B.S.,
B.Ed., eða öðru háskólaprófi, eða
hafi fimm ára starfsreynslu á fjöl-
miðli.
Framhaldsnám/Á fjórum árum hefur nemendum í framhaldsnámi við Háskóla Íslands
fjölgað úr 280 í 750. Gunnar Hersveinn segir hér frá kynningu á framhaldsnámi við HÍ,
tekur dæmi úr verkfræðideild og spyr útskrifaðan nemanda í umhverfisfræðum um námið.
Þrefalt fleiri
í framhalds-
nám HÍ
Morgunblaðið/Kristinn
Háskóli Íslands getur stóreflst sem rannsóknarháskóli. 168 kandídatar
brautskráðir nú í byrjun febrúar 2002. Möguleikum fjölgar árlega.
 Kynning er í dag á framhaldsnámi við
Háskóla Íslands.
 110 námsleiðir í framhaldsnámi verða í
boði næsta háskólaár.
Verkfræðideild er búinað brautskrá 60meistaranema og 2doktora frá árinu
1991,“ segir Sigurður Brynj-
ólfsson, deildarforseti verk-
fræðideildar HÍ. „Í fyrra voru
þeir 11.“
„Ég á von á að við braut-
skráum 18 á þessu ári. Einnig
má geta þess að núna eru 4
nemendur að hefja doktorsnám
við deildina.“
Sigurður segir það stefnu
verkfræðideildar að efla fram-
haldsnámið á
komandi ár-
um og vonast
hann til að
a.m.k. helm-
ingur þeirra
nemenda
sem ljúka
grunnnámi
við deildina
haldi áfram í
MS-nám við
Háskóla Ís-
lands, u.þ.b. 50 manns á ári.
„Það er erfitt að halda úti
fjölbreyttu meistaranámi fyrir
fáa nemendur, en það fylgir því
ekki mikill aukakostnaður að
bæta við einum nemanda á
fagsviði þar sem þegar er
meistaranám,“ segir hann.
Einnig er unnið að því í
deildinni að auka alþjóðleg
samskipti og fjölga þeim er-
lendu nemendum sem koma í
meistaranám, eða til þess að
taka hluta af meistaranámi sínu
við „erlenda skóla“ hér á landi.
Með auknum fjölda nemenda er
hægt að auka fjölbreytni náms-
ins, að mati Sigurðar.
Helstu einkennin á meist-
aranáminu við verkfræðideild
eru náin samvinna atvinnulífs-
ins og Háskóla Íslands. „Flest
rannsóknarverkefni í fram-
haldsnámi eru unnin í samvinnu
við framsækin íslensk fyrirtæki
og hafa þau stutt dyggilega við
bakið á deildinni og nemendum
hennar með rannsókn-
arstyrkjum,“ segir Sigurður.
Hér fyrir neðan eru nöfn
þeirra sem hafa brautskráðst í
framhaldsnámi við verk-
fræðideild árin 2001 og 2002,
ásamt titlum verkefnanna:
Helgi Björn Ormarsson, Sjálf-
virk hitastýring biðofna ÍSAL.
Karl Óskar Viðarsson, Útgerð –
bestun ársáætlunar og for-
sendur hennar.
Eiríkur Ragnar Eiríksson,
Bestun gjaldmiðlaáhættu
eigna- og skuldasafna með af-
leiðusamningum.
Helgi Jónsson, Tenging gervi-
fótar við bein. Elementgrein-
ing.
Hjördís Sigurðardóttir, Þekk-
ingarleit í heilbrigðisgögnum
með tengslagreiningu.
Muthafar S. S. Emeish, Simula-
tion of Heating Systems in Jor-
danian Buildings.
Gunnar Jakob Briem, Dreifing
reikniþunga á heimtaug.
Matthías Sveinbjörnsson,
Skammtímaáhrif eldgosa á Ís-
landi á flugumferð og flug-
umferðarstjórn á Norður-
Atlantshafi.
Þórarinn Árnason, Hönnun elti-
stýringar fyrir sjálfvirkt neð-
ansjávarfar.
Þórður Sigfússon, Ólínuleg
greining á járnbentum stein-
steyptum skerveggjum í lág-
reistum byggingum.
Sonja Richter, Umhverfi lagna
í húsum – útreikningar á
varmatapi.
Guðbergur Jónsson, Gjaldtaka
hjá kerfisleigum.
Ágúst Þorgeirsson, Mat á um-
hverfisáhrifum – aðferðafræði.
Hjörleifur Pálsson, Dyr þekk-
ingar að hjúkrunar- og dval-
arheimilum.
Helgi Páll Helgason, Leit að
tölvuveirum með tauganets-
reiknum.
Verkfræðideild
Sigurður
Brynjólfsson
FYRSTA starfsár Umhverf-isstofnunar Háskóla Ís-lands var árið 1999, enstærsta verkefni hennar
hefur verið að skipuleggja og hafa
umsjón með meistaranámi í umhverf-
isfræðum. Fyrsti nemendahópurinn
hóf nám haustið 1999 og var Óli Hall-
dórsson í þeim hópi. Hann útskrifast
núna í febrúar 2002 með MA-gráðu í
umhverfisfræðum.
Námið metið
„Ég skráði mig í meistaranám í
umhverfisfræði því það virtist henta
vel mínu áhugasviði og þeim áform-
um sem ég hafði uppi á þeim tíma,“
segir Óli. „Námið er þverfaglegt
framhaldsnám sem byggist á sam-
vinnu fjölmargra deilda og skora
skólans.“
Heildræn hugsun gildir í umhverf-
isfræðum og því er þverfagleg nálgun
eða aðferðafræði nauðsynleg til að
glíma við viðfangsefnin. „Ef litið er á
umhverfismálin sem heild verður
ekki hjá því komist að ganga þvert á
hinar hefðbundnu fræðigreinar til að
öðlast yfirsýn,“ segir Óli. „Sérstaða
meistaranámsins í umhverfisfræðum
felst því í raun í þessari þverfaglegu
yfirsýn yfir svið umhverfismála sem
um leið verður að helsta styrk þess
þar sem ég tel að nokkur vöntun hafi
verið á þeirri nálgun á atvinnumark-
aðinum.“
Til að ná þessari yfirsýn er nám-
skeiðagrunnur í náminu stærri en al-
mennt er í meistaranámi, þ.e. alls 45
einingar, og lokaverkefnið á móti
minna eða 15 einingar. Lokaverk-
efnin í þessu námi hafa
hins vegar sömu sér-
stöðu og námið í heild,
þ.e. þessa þverfaglegu
nálgun á viðfangsefnið
en þó eru þau unnin
þannig að hver og einn
nemandi sníður efni
þess að nokkru leyti að
sínum bakgrunni.
„Sjálfur hef ég BA-
grunn í heimspeki og
nálgaðist því efni loka-
verkefnis míns að
nokkru leyti á heim-
spekilegan hátt, nánar
tiltekið náttúrusið-
fræðilegan, án þess þó að
vera bundinn við það
svið,“ segir hann. „Eftir að hafa farið
í gegnum umhverfisfræðinámið
finnst mér líka mjög mikilvæg sú
áhersla sem lögð var á það í náminu
að taka hluta þess við erlendan há-
skóla. Þetta er raunar stefna sem er
ríkjandi í mörgum fleiri námsleiðum
til framhaldsnáms við Háskólann
enda orðið afar aðgengilegt að taka
hluta háskólanáms við
erlenda samstarfsskóla.
Í mínu tilviki varð þetta
til þess að ég fór til Eng-
lands og sótti nám við
Middlesex University í
London eitt misseri sem
féll vel að námi mínu hér
heima og fékk það metið
inn í prófgráðu mína við
Háskóla Íslands.“
Umhverfið metið
Lokaverkefni Óla í
meistaranámi í um-
hverfisfræðum nefnist:
„Ákvarðanataka um
vernd og nýtingu náttúr-
unnar í íslenskri stjórn-
sýslu“. Þótt viðfangsefnið teljist til
umhverfisfræða mætti staðsetja
hluta þess innan heimspeki og þá
náttúruheimspeki eða nátt-
úrusiðfræði. Nálgunin er þverfagleg í
samræmi við eðli viðfangsefnisins og
umhverfisfræðanna.
Umfjöllunarefnið er ákvarð-
anataka í umhverfismálum. Fjallað er
um ákvarðanatöku í umhverfismálum
á Íslandi eða nánar tiltekið ákvarð-
anatöku um stjórnun, nýtingu og
verndun íslenskrar náttúru innan ís-
lenskrar stjórnsýslu.
Rakin eru úrræði sem eru til stað-
ar innan íslenskrar stjórnsýslu til
ákvarðanatöku um umhverfismál og
fjallað um helstu aðila sen koma að
ákvarðanatökunni.
Kastljósinu er svo beint að því
hvaða aðilar, eða hvers konar aðilar,
ættu að koma að ákvarðanatöku í um-
hverfismálum. Við leit að svari við
þeirri spurningu er rýnt í eðli stjórn-
sýslulegrar ákvarðanatöku og for-
sendur þeirra aðila sem koma að
ákvarðanatöku í umhverfismálum
innan stjórnsýslunnar.
Mat á umhverfisáhrifum er tekið
sérstaklega fyrir sem nokkurs konar
prófsteinn á virkni og eðli stjórn-
sýslulegrar ákvarðanatöku í um-
hverfismálum og niðurstöður töl-
fræðilegrar úttektar á matinu nýttar
til að leita svara við rannsókn-
arspurningunum.
Vinnan metin
Óli Halldórsson er 26 ára, fæddur
og uppalinn á Húsavík. Hann er stúd-
ent af náttúrufræðibraut frá Fram-
haldsskólanum á Húsavík. Hann lauk
BA-námi í heimspeki vorið 1999 og
skrifaði lokaverkefni á sviði nátt-
úrusiðfræði). Óli hóf vinnu í hluta-
starfi á umhverfissviði Skipulags-
stofnunar í byrjun árs 2001 og er nú í
fullu starfi við mat á umhverfisáhrif-
um á umhverfissviði Skipulagsstofn-
unar.
Meistaranemi í umhverfisfræðum
Náttúran og
stjórnsýslan
Óli Halldórsson