Morgunblaðið - 05.05.2002, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 5. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Acidophilus
og Bifidus
FRÍHÖFNIN
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla4
o
g
8
b
il
lj
ó
n
ir
Fyrir meltingu og maga
með gæðaöryggi
FRÁ
ÓLAFUR hóf störf hjáAlmennum trygging-um hf. árið 1963 eftir aðhafa lokið lögfræði-námi frá Háskóla Ís-
lands. „Ég réð mig sem deildarstjóra
í bifreiðadeild og mitt aðalhlutverk
þar var að gera upp líkamstjón,“
sagði hann. „Síðan hefur eitt leitt af
öðru og nú eru árin orðin 39, sem ég
hef unnið við vátryggingastörf.“
Eins og nærri má geta hefur rekst-
ur vátryggingafélaga tekið breyting-
um á þessum árum og sagði Ólafur að
á áttunda áratugnum hefði rekstur-
inn verið mjög erfiður. Vandinn, eins
og svo oft áður, var mikið tap á bíla-
tryggingum. Iðgjöld af bílatrygging-
um eru reiknuð inni í vísitölu fram-
færslukostnaðar en vógu þá mun
meira og félögin urðu að sækja um
breytingar á þeim til ráðherra. „Þau
fengu aldrei samþykki nema fyrir
hluta af þeirri upphæð, sem sótt var
um,“ sagði hann. „Þar af leiðandi voru
iðgjöldin alltaf miklu lægri heldur en
bæturnar sem þau áttu að standa
undir og þá var eftir að greiða kostn-
aðinn við reksturinn.
Ég held að upp úr 1970 hafi fæst ís-
lensku félögin í raun staðist gjald-
þrotsútreikninga eins og þeim var síð-
ar gert að gera. Þetta bauð hættunni
heim og hættan í þessu tilviki var sú
að félögin fóru að leita leiða til þess að
afla sér tekna með öðrum hætti. Mörg
tóku að sér erlendar áhættur sem
reyndust afar vond viðskipti og í raun
stórhættuleg. Enginn vissi gjörla
hver áhættan var og þegar upp var
staðið varð gríðarlega mikið tap á
þessum viðskiptum.“ Eitt íslensku fé-
laganna varð gjaldþrota en hin lifðu
áfram. Sagði Ólafur að þetta hefði
m.a. leitt til þess að stjórnendur fyr-
irtækjanna áttuðu sig á, að tími var
kominn til að sameina fyrirtæki og
mynda stærri einingar eins og síðar
varð raunin. „Hitt er svo annað mál
og það er að þarna ætluðu Íslending-
ar að láta erlenda aðila greiða niður
tjón á Íslandi en það tókst auðvitað
ekki,“ sagði hann. „Þetta var reynt
aftur löngu seinna og þá með öðrum
hætti, það er með því að fá erlend
tryggingafélög til að taka þátt í ís-
lenskum bifreiðatryggingum en það
gekk ekki heldur. Erlendu félögin eru
nú öll horfin af vettvangi.“
Kynntist flestum þáttum lífsins
„Starf að vátryggingarekstri er
mjög áhugavert. Þar kynnist maður
flestum þáttum mannlífsins en menn
þurfa að hafa varann á. Eins og með
annan rekstur verða menn að hafa
báða fætur á jörðinni,“ sagði hann.
„Frumskylda vátryggingafélags er að
hagnast, byggja sig upp og styrkjast
því hver vill trúa veikburða vátrygg-
ingafélagi fyrir aleigu sinni? Á þetta
finnst mér stundum hafa skort að
menn skilji í umræðunni um íslensk
vátryggingafélög.“ Í lok níunda ára-
tugarins var farið að ræða af alvöru
um sameiningu og haustið 1988 hitt-
ust forráðamenn Almennra trygginga
hf. og Sjóvátryggingafélags Íslands
hf. Niðurstaðan varð sú að sameig-
inlegt félag var stofnað í desember
sama ár undir nafninu Sjóvá-Almenn-
ar tryggingar hf. og það hóf síðan
rekstur í ársbyrjun 1989. „Þetta gekk
mjög vel frá byrjun og í raun alveg
ótrúlega vel,“ sagði Ólafur. „Má þar
þakka jákvæðu hugarfari allra sem að
komu. Menn nálguðust verkefnið af
hreinskilni og einlægni. Við ákváðum
strax að þetta yrði eitt sameinað fé-
lag, allir hluthafar í félögunum urðu
hluthafar í nýju félagi og frá upphafi
lögðu forustumennirnir áherslu á að
það yrðu ekki „við og þeir“ heldur,
„við saman“ og það tókst.“
Ákveðið var að gera tilraun með
tvo jafnsetta framkvæmdastjóra yfir
félaginu og sagði Ólafur að þrátt fyrir
að ýmsir hefðu ekki haft trú á að það
væri mögulegt hafi það gengið með
miklum ágætum. „Ég hef átt einstak-
lega gott og farsælt samstarf við Ein-
ar Sveinsson, sem er nú eftir að ég
hætti, einn í forustunni. Það bar aldr-
ei skugga á það samstarf.“
Breytt rekstrarumhverfi
Þegar leið á níunda áratuginn var
ekki lengur nauðsynlegt að sækja um
breytingar á iðgjaldaskrá bifreiða til
ráðherra en félögunum var þess í stað
skylt að kynna allar breytingar á
gjaldskrá til Vátryggingaeftirlitsins,
sem nú heitir Fjármálaeftirlitið. Því
ber lögum samkvæmt að fylgjast með
að iðgjöld séu í samræmi við áhættu,
öllum skilyrðum sé fullnægt og að þau
séu sanngjörn gagnvart neytendum.
„Eins og eðlilegt er á samkeppnin að
sjá til þess að iðgjöldin séu raunhæf á
hverjum tíma,“ sagði Ólafur.
„Vissulega er mikil samkeppni hér
á íslenskum tryggingamarkaði og
mikið hefur gengið á til dæmis í bif-
reiðatryggingum á undanförnum ár-
um. Löggjöf um uppgjör vegna lík-
amstjóna hefur verið margbreytt,
sem leitt hefur til stóraukins kostn-
aðar fyrir vátryggingafélögin. Auðvit-
að má segja að það sé ekki mál þeirra
hvað sé greitt í bætur en þau hafa þó
talið það skyldu sína gagnvart þeim
sem iðgjöldin greiða að hafa skoðun á
því hvað séu réttlátar bætur enda
hafa ekki aðrir orðið til þess að skoða
málin raunhæft frá sjónarhóli greið-
endanna. Innan félaganna er saman
komin mikil reynsla og þekking á
þessu sviði og því má heldur ekki
gleyma að ýmsir aðilar sem koma að
uppgjöri líkamstjóna eiga beinna
hagsmuna að gæta við ákvörðun um
fjárhæð bóta og beita sér því mjög
fyrir að bætur séu rausnarlega
ákvarðaðar. Samkvæmt núgildandi
lögum er í mörgum tilvikum sjálfsagt
verið að ofbæta tjón þó að aðrir tjón-
þolar fái raunhæfari bætur nú heldur
en áður. En aukinn tjónakostnaður
hafði óhjákvæmilega í för með sér
hækkun á iðgjöldum.
Margir hverjir vildu ekki trúa því
að þessi væri raunin og enn á ný var
gerð tilraun til þess að fá erlenda vá-
tryggjendur inn á markaðinn. Þeir
komu og tóku þátt í þessu í nokkur ár
en hurfu síðan af vettvangi. Það hlýt-
ur að segja okkur að þeir hafi litið svo
á að hér væri ekki svigrúm til þess að
reka þessa grein trygginga á lægri ið-
gjöldum heldur en íslensku trygg-
ingafélögin buðu. Einhverjir hafa vilj-
að meina að íslensku félögin hafi eins
og það er orðað, „bolað þeim út af
markaði“ í krafti stærðar sinnar. Þess
ber þá að geta að ekki minni aðilar en
Lloyd’s of London var í þessum hópi.
Sú samsteypa er alger risi í saman-
burði við íslensku félögin. Hafi ís-
lensku félögin náð að bola Lloyd’s út
af markaðinum þá hefur Davíð einu
sinni enn sigrað Golíat, en auðvitað er
skýringin sú að þeir sáu að þetta voru
ekki ábatasöm viðskipti.“
Réttlát samkeppni
Ólafur sagði að á þessum tíma
hefðu mörg óvægin orð fallið í garð ís-
lensku tryggingafélaganna. „Það er
fróðlegt svona eftir á að rifja upp
margt sem þá var sagt og er nú
reyndar ekki til sóma fyrir ýmsa þá
sem þau ummæli létu frá sér fara,“
sagði hann.
„Kjarni málsins er að Íslendingar
verða að eiga öflug íslensk vátrygg-
ingafélög. Í því felst svo mikið öryggi
fyrir íslenskt athafnalíf og einstak-
linga. Samkeppni er rétt og eðlileg ef
hún er réttlát. Ef erlend fyrirtæki
vilja taka þátt í samkeppni á íslenska
markaðinum þá er það eingöngu af
hinu góða en ég álít að það sé mikið
öryggisatriði að hér séu starfandi öfl-
ug vátryggingafélög, sem geti sinnt
þörfum Íslendinga og líti á það sem
hlutverk sitt að gera það en hlaupa
ekki í burtu þegar á móti blæs.“
Óvinur þjóðarinnar
Ólafur sagði að fyrir utan samein-
ingu tryggingafélaga hafi setning
heildstæðrar löggjafar um rekstur fé-
laganna markað tímamót í rekstri
þeirra. „Þá færðust öll mál sem félög-
in varða í öruggara og betra horf,“
sagði hann. „Samtímis hafa miklar
breytingar átt sér stað í þjóðfélaginu
sem kalla á nýjar áður óþekktar vá-
tryggingar, svo sem lögbundnar
starfsábyrgðatryggingar og trygg-
ingar á tólum og tækjum í þessari raf-
væddu veröld sem við lifum í. Vá-
tryggingafélögin verða að vera tilbúin
að mæta slíkum þörfum. Inn í rekstur
vátryggingafélaga er nú komið mikið
af mjög menntuðu og hæfu fólki til að
takast á við þessi sérhæfðu verkefni.
Ég fullyrði að það sé mjög vel séð fyr-
ir þörfum Íslendinga á þessu sviði og
ég er mjög ánægður með þessa þró-
un.
Umferðarslysin eru hins vegar
ennþá alltof mörg og þau eru þjóðinni
dýr. Kostnaðinn greiða bifreiðaeig-
endur en það er hlutverk vátrygg-
ingafélaganna að sækja til þeirra fé
og það er aldrei vinsælt. Það situr
svolítið í mér að hafa í hvert skipti,
sem hækkana var þörf á undanförn-
um áratugum, verið stimplaður óvin-
ur þjóðarinnar. Mér hefur fundist það
ósanngjarnt. En svona er þetta.“
Stúdentapólitík og sveitarstjórn
Á námsárum Ólafs í Háskóla Ís-
lands tók hann virkan þátt í stúdenta-
pólitíkinni en hætti í nokkur ár af-
skiptum af stjórnmálum eða þar til
hann varð formaður Heimdallar árið
Íslendingar verða að eiga
öflug vátryggingafélög
Ólafur B. Thors hefur
látið af störfum sem annar
af framkvæmdastjórum
Sjóvár-Almennra trygg-
inga eftir 39 ára farsælt
starf. Hann er þeirrar
skoðunar að yfirmenn
fyrirtækja í mikilli sam-
keppni eigi ekki að sitja of
lengi heldur víkja fyrir
yngri mönnum.
Kristín Gunnarsdóttir
ræddi við hann um árin að
baki, setu í borgarstjórn,
áhugamálin og hvað taki
við, en Ólafur hefur meðal
annars verið formaður
nefndar um tónlistarhús
og ráðstefnumiðstöð.
Hann er því hreint ekki
sestur í helgan stein.
Morgunblaðið/Ásdís
Ólafur B. Thors, fyrrverandi framkvæmdastjóri Sjóvár-Almennra trygginga hf., hefur dregið sig í hlé eftir tæp fjörutíu ár við vátryggingastörf.