Morgunblaðið - 04.10.2002, Blaðsíða 26

LISTIR
26 FÖSTUDAGUR 4. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
S
TUNDUM er sagt að leikhúsið eigi
undir högg að sækja gagnvart kvik-
myndunum þar sem alls kyns tækni-
brellur eru mögulegar og hægt að
skapa sannfærandi furðuveraldir
þessa heims og annarra án þess að reyna um of
á trúgirni áhorfenda. Franska leikskáldið Gabor
Rassov gefur öllum úrtölum um takmarkanir
leikhússins langt nef og hefur skrifað sann-
kallað B-leikrit sem er uppfullt af tæknilegum
brellum og ótrúlegum líkamlegum umbreyting-
um leikaranna frammi fyrir augum áhorfenda,
að ekki sé minnst á sápukenndan vísindatryll-
ingslegan söguþráð sem gefur í engu eftir því
ómerkilegasta sem áhorfendur kunna best að
meta í kvikmyndaheiminum. Rassov hefur þó
stigið einu skrefinu lengra og þar með sýnt
fram á yfirburði leikhússins með því að gera
stólpagrín að þessu öllu saman og skapa ein-
staklega skemmtilegt leikhúsverk sem stendur
undir hvorutveggja, kröfunum að vera yfir-
gengilega lélegt og framúrskarandi gott, allt
eftir því hvernig á það er litið.
Gaman að geispa golunni
Rassov er staddur hér á landi í tilefni frum-
sýningarinnar og skemmti sér konunglega á æf-
ingu á Jóni og Hólmfríði í fyrrakvöld. Þetta
mun í fyrsta skipti sem leikrit eftir hann er flutt
á öðru tungumáli en frönsku. „Þetta var full-
komlega súrrealísk upplifun,“ segir hann og er
stokkinn á fætur af minnsta tilefni til að út-
skýra með látbragði hvað hann á við. Hann tal-
ar með öllum líkamanum og segist hafa mest
gaman af því að geispa golunni á leiksviðinu
með miklum látum, láta skjóta sig í tætlur eða
höggva af sér hausinn og gusa úr sér gerviblóði.
„Svo birtist maður aftur eftir smástund sprellif-
andi í öðru hlutverki af því þetta er leikhús!“
segir hann.
Gabor Rassov er fæddur 1964 og hóf feril
sinn sem kvikmyndagerðarmaður í félagi við
bróður sinn. Hann kynntist síðan leikstjóranum
Pierre Pradinas sem stofnaði og rekur leikhóp-
inn Rauða hattinn og segist hafa heillast af leik-
húsinu og aðferðum hans. Leikhópurinn hefur
gengið í gegnum nokkur æviskeið á 30 ára
starfsferli, segir Rassov, sem hefur leikið með
og skrifað fyrir hópinn frá árinu 1986. „Þegar
sami
hópur vinnur hverja sýninguna á fætur ann-
arri verður til möguleiki á að vinna hraðar og
ná lengra, hvort sem það eru leikarar, eins og
til dæmis Denis Lavant, sem ég hef skrifað fyr-
ir þrjú hlutverk valdamanna: Picrochole, Ríkarð
III og Neró, eða tæknimenn, eins og Jean-
Christophe Spadaccini, brellumeistarinn okkar,
en það er ótrúlegum hæfileikum hans og færni
að þakka sem ég get leyft mér að skrifa hluti
eins og: „Fíllinn kremur höfuð kristna mannsins
(Neró)“.
Gægjuþörfinni fullnægt strax
Rassov hefur skrifað 6 leikrit fyrir hópinn og
leikið í þeim öllum nema Jóni og Hólmfríði.
Hann er einnig meðlimur í skáldahópnum
Poesi B, sem dregur nafn sitt af hliðstæðunni í
kvikmyndum, B-myndum. „Jón og Hólmfríður
er ekki dæmigert fyrir franska samtímaleik-
ritun. Þá eru höfundar eins og Erich Emmanuel
Schmidt og Yasmina Reza miklu betri fulltrúar.
Ég vildi umfaðma afþreyingarmenninguna í
Jóni og Hólmfríði, og jafnframt ná unga fólkinu
inn í leikhúsið því franskir leikhúsáhorfendur
eru komnir á válista yfir tegund í útrýming-
arhættu! Þeir eru orðnir svo gamlir. Pradinas
bað mig að skrifa leikrit sem höfðaði til yngri
áhorfenda. Ég gerði mitt besta.“
Rassov gerir um leið stólpagrín að smáborg-
araskapnum í frönsku þjóðlífi og hinum dæmi-
gerða borgaralega áhorfanda sem segist kominn
í leikhúsið til að fræðast en bíður samt spenntur
eftir því að unga leikkonan fækki fötum. „Ég er
að gera grín að frönsku búlevarðleikhúsi – öm-
urleg tradisjón – sem er hægt að draga saman í
eina setningu: Maðurinn minn er að koma! Í
Jóni og Hólmfríði eru báðar leikkonurnar á
nærfötunum strax í upphafi og allir elskhug-
arnir birtast hver ofan í annan á fyrstu mín-
útunum. Þá er það afgreitt, gægjuþörfinni er
fullnægt og hægt að byrja á sögunni.“
Jón og Hólmfríður eru ungt par sem stefna
að hjónabandi og fjölskyldustofnun. Hann er
verðandi tannlæknir og hún er verðandi móðir
og húsfreyja. Það setur strik í reikninginn að
hún hefur verið ástkona Eggerts, föður Jóns,
um nokkra hríð og Jón setur það dálítið fyrir
sig en það leysist þegar í ljós kemur að Eggert
er annar en hann lítur út fyrir að vera og
frændi Hólmfríðar hefur haldið við móður Jóns
í mörg ár. Þetta gerist á fyrstu fimm mínútum
verksins og er þannig séð strax úr sögunni en
gefur þó vissulega tóninn fyrir framhaldið.
Ætlaði alltaf að verða leikstjóri
Jón og Hólmfríður er frumraun Halldóru
Geirharðsdóttur í leikstjórn. „Ég ætlaði mér
alltaf að verða leikstjóri og fór í leiklistarskól-
ann með það í huga að yfirgefa hann eftir tvö ár
og halda erlendis til náms í leikstjórn. Af því
varð þó ekki og ég hafði ekki tök á því sem ein-
stæð móðir að taka að mér leikstjórn á sýn-
ingum framhaldsskóla sem er helsti æfingavöll-
ur ungra og upprennandi leikstjóra. Ég gat ekki
verið að leika á kvöldin um helgar og leikstýra
önnur kvöld vikunnar. Þess vegna hef ég ekki
leikstýrt fyrr en nú. En ég finn mig mjög vel í
þessu og hef sannfærst um að ég er á réttri
hillu í leikstjórnarstólnum. Það á svo bara eftir
að koma í ljós hvort aðrir sannfærast um ágæti
mitt sem leikstjóra af þessari sýningu, næstu
sýningu eða þarnæstu, en ég er a.m.k. komin til
að vera sem leikstjóri!“ segir Halldóra.
„Mér fannst þetta leikrit henta mér vel sem
frumraun enda er þetta frábært leikrit og býður
upp á svo margt í útfærslunni. Ég er t.d. mikil
áhugamanneskja um leiktækni og þetta leikrit
gerir svo sannarlega kröfur til leikaranna um
mikla tækni.“
Það er ástæðulaust að rekja söguþráð Jóns
og Hólmfríðar fyrir væntanlegum áhorfendum,
enda er hann sérlega ólíkindalegur og engu er
líkara en höfundurinn hafi gefið sér þá forsendu
að í hvert sinn sem hillti undir einhvers konar
niðurstöðu þá yrðu höfð endaskipti á persónun-
um og ný hlið á þeim kynnt til sögunnar og því
fráleitari sem hún væri því betra. „Það merki-
lega er að þetta svínvirkar,“ segir Halldóra.
Úthugsuð endileysa
Á Nýja sviði Borgarleik-
hússins verður frumsýnt í
kvöld Jón og Hólmfríður,
frekar erótískt leikrit í þrem
þáttum eftir franska leik-
skáldið Gabor Rassov.
Hávar Sigurjónsson hitti
Rassov ásamt leikstjóranum
Halldóru Geirharðsdóttur
sem þreytir nú frumraun
sína í leikstjórastól.
Morgunblaðið/Kristinn
„Tilraun til að ná í nýja áhorfendur í leik-
húsið,“ segir leikskáldið Gabor Rassov.
Morgunblaðið/Þorkell
Tilvonandi tengdafaðir og elskhugi Hólm-
fríðar húsfreyju hótar að svipta sig lífi.
Morgunblaðið/Þorkell
Ryksugusalar sem koma óvænt í heimsókn til Jóns og Hólmfríðar.
ÞETTA finnst mér flott spennu-
mynd. Stíllinn er eitthvað svo
öðruvísi því sem maður er vanur
nú til dags,
eiginlega
raunveruleg-
ur. Já, svo
raunveruleg-
ur að þegar
undir lok
myndarinnar
kemur eitt
ekta nútíma
hasaratriði
sem hefði
sómt sér í
xXx 2 eða
M:I-3, fannst mér einsog mér væri
kippt úr myndinni og hent fyrir
framan aðra. Ég var ósátt við það,
jafnvel þótt atriðið hafi verið
helv… flott.
Samt er sagan frekar þunn,
m.a.s smá hallærisleg. Þannig er
að nokkrir sjóarar á dalli út undan
Marseille finna mann fljótandi á
sjónum. Þeir bjarga honum um
borð, hlúa að honum, fjarlægja
nokkrar byssukúlur úr bakinu á
honum og úr mjöðminni kroppa
þeir hylki með númeri að sviss-
nesku bankahólfi. Gaurinn rankar
við sér og er minnislaus, en kemst
að því að hann kann ótal tungu-
mál. Hann heldur til Sviss og í
bankahólfinu finnur hann nokkur
vegabréf með mynd af sér. Nú
þarf hann að komast að því hver
hann er og hver er á hælunum á
honum. Og um það fjallar myndin.
Undirliggjandi saga er um
ómennsk örlög njósnara, og hvern-
ig bandaríska leyniþjónustan notar
ríkisfé á fölskum forsendum til að
þjálfa fullkomna leigumorðingja til
að afskrifa óvinina. En það skiptir
litlu máli þar til í bláenda mynd-
arinnar. Ég hefði viljað sjá meira
af því og ekki síst að gert væri
meira úr tilfinningalegum við-
brögðum hans við því að komast
smám saman að því að hann til-
heyrir meira en miður geðslegri
starfsstétt.
Myndin er því mikið til einn elt-
ingarleikur og oft er gaman. Bíla-
eltingaratriðið var m.a.s spenn-
andi. Yfirleitt eru það leiðin-
legustu atriði allra mynda hjá mér,
en nú hélt ég mér í sætið af spenn-
ingi.
Matt Damon og Franka Potente
eru í aðalhlutverkunum og stóðu
sig með stakri prýði. Matt Damon
hefur hingað til ekki verið ofarlega
í áliti hjá mér, en nú verð ég að
endurskoða það. Hann var mjög
trúverðugur í hlutverki sínu, bara
snaggaralegur strákurinn, lipur í
bardagaatriðunum, og auk þess
bara fínn leikari. Hlutverk þeirra
beggja búa nefnilega bæði yfir
óvenju breiðum tilfinningaskala
miðað við spennumyndir þessara
seinustu, ófrjóustu og tæknivædd-
ustu tíma. En hér er lítið sem ekk-
ert um tæknibrellur (nema í fyrst-
nefndu atriði), púðrið sem yfirleitt
í þær fer er nú frekar sett í per-
sónurnar, rétt einsog það var í
gamla daga. Munið þið?
Doug Liman tekst að búa til
spennandi og ferska spennumynd
úr óspennandi efnivið.
Gott hjá honum.
Snagg-
aralegur
Damon
KVIKMYNDIR
Háskólabíó, Sambíóin Álfabakka
og Akureyri
Leikstjórn: Doug Liman. Handrit: Tony
Gilroy og W. Blake Herron eftir skáldsögu
Robert Ludlum. Kvikm.taka: Oliver
Wood. Aðalhlutverk: Matt Damon,
Franka Potente, Chris Cooper, Clive
Owen, Adewale Akinnuoye-Agbaje og
Brian Cox. 118 mín. USA/Tékkland. UIP
2202.
BOURNE IDENTITY
Hildur Loftsdóttir
Matt
Damon
eftir Gabor Rassov í þýðingu Guðrúnar Vil-
mundardóttur.
Leikarar: Sóley Elíasdóttir, Gunnar Hans-
son, Þór Tulinius, Halldór Gylfason, Harpa
Arnardóttir.
Hljóð: Ólafur Örn Thoroddsen.
Tónlist: Hr. Ingi R.
Lýsing: Kári Gíslason.
Búningar: Snorri Freyr Hilmarsson.
Leikmynd: Snorri Freyr Hilmarsson og Úlf-
ur Grönvold.
Leikstjóri: Halldóra Geirharðsdóttir.
Jón og
Hólmfríður
havar@mbl.is