Morgunblaðið - 17.10.2002, Page 22

ERLENT
22 FIMMTUDAGUR 17. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
INDVERJAR tilkynntu í gær
að þeir hygðust kalla til baka
hersveitir sínar sem eru við
landamærin að Pakistan,
nema í Kasmír-héraði, þar
sem ríkin tvö deila um yf-
irráð. Er þetta stærsta skref-
ið sem tekið hefur verið til
þess að draga úr spennunni í
samskiptum ríkjanna síðan
þau söfnuðu alls um milljón
hermönnum að landamærum
sínum í kjölfar blóðugrar
árásar á indverska þingið í
Nýju-Delhí í desember sl.
Sökuðu Indverjar pakistönsk
stjórnvöld um að hafa stutt
við bakið á tilræðismönnun-
um.
Unglingur
í varðhaldi
FINNSKA lögreglan lét í
gær lausa þrjá menn sem
hnepptir voru í varðhald í
tengslum við sprengjutilræði
er varð sjö manns að bana í
verslanamiðstöð norður af
Helsinki í síðustu viku, en
sautján ára unglingur er enn
í varðhaldi, grunaður um að
hafa aðstoðað tilræðismann-
inn, sem var 19 ára finnskur
efnafræðistúdent. Hann lést
sjálfur í tilræðinu. Sprengjan
var heimasmíðuð, og er ung-
lingurinn er situr nú í varð-
haldi grunaður um að hafa
hjálpað tilræðismanninum að
útvega efni í hana.
Sprengjur
í Karachi
ÞRJÁR bögglasprengjur
sprungu í Karachi í Pakistan
í gær og særðust að minnsta
kosti níu manns, að því er
lögreglan greindi frá. Fimm
aðrar samskonar sprengjur
voru gerðar óvirkar áður en
þær sprungu. Sprengjurnar
sem sprungu voru í bögglum
sem bárust til tveggja lög-
reglustöðva og á skrifstofur
stjórnvalda.
Soyuz-flaug
springur
EINN maður lést þegar rúss-
nesk Soyuz-eldflaug með
rannsóknargervihnött innan-
borðs sprakk nokkrum sek-
úndum eftir flugtak á þriðju-
dagskvöld. Eldflaugin var
ómönnuð, en höggbylgjan frá
sprengingunni varð einum
hermanni að bana og átta
aðrir slösuðust.
Kosið á
Grænlandi
FORMAÐUR grænlensku
landsstjórnarinnar, Jonathan
Motzfeldt, hefur tilkynnt að
þingkosningar fari fram í
landinu 3. desember nk., rúm-
um tveim mánuðum fyrir lok
kjörtímabilsins. Hefur stjórn-
in átt í deilum undanfarið við
helsta stjórnarandstöðuflokk-
inn vegna endurskoðunar á
ríkisreikningum síðasta árs,
þar sem í ljós komu umfram-
útgjöld til félagsmála.
STUTT
Herlið
Indverja
kallað
til baka
FJÓRIR Indónesar verða formlega
handteknir vegna gruns um að vera
viðriðnir sprengjutilræðið við næt-
urklúbb á Balí sem banaði yfir 180
manns um liðna helgi, að því er indó-
nesíska lögreglan greindi frá í gær.
Fjórmenningarnir, sem eru í haldi
lögreglu í Denpasar, höfuðstað Balí,
sæta nú ströngum yfirheyrslum, að
sögn talsmanns indónesísku lögregl-
unnar, Saleh Saaf hershöfðingja.
Rannsóknarlögreglumenn frá
Ástralíu, Bretlandi, Þýzkalandi, Jap-
an og bandarísku alríkislögreglunni
FBI hafa tekið þátt í leit indónesísku
lögreglunnar að þeim sem stóðu á
bak við tilræðið, sem banaði fólki frá
meira en tuttugu þjóðlöndum.
Upplýsingar um fjórmenningana
voru af skornum skammti. Saaf
sagði þá vera búsetta á Balí, en ekki
innfædda.
Í danska blaðinu Berlingske
Tidende var í gær greint frá því, að
einn hinna handteknu væri fyrrver-
andi foringi í indónesíska flughern-
um og hann hefði viðurkennt að hafa
átt þátt í að búa til sprengjuna sem
sprakk við næturklúbbinn á Kuta-
ströndinni. Segir blaðið indónesísku
lögregluna telja að átta manns hafi
komið sprengjunum fyrir; þar hafi
verið að verki sjö Indónesar undir
stjórn manns frá Mið-Austurlönd-
um. Þeir væru allir taldir hafa kom-
izt á brott frá Balí.
Indónesísk stjórnvöld hétu því í
gær að láta einskis ófreistað í bar-
áttunni við hryðjuverkaöfl, en fyrir
tilræðið á Balí höfðu þau sætt al-
þjóðlegri gagnrýni fyrir að gera ekki
nóg í því að hindra starfsemi slíkra
afla í landinu, fjölmennasta músl-
imaríki heims. En samtímis því að
ráðamenn í Djakarta hétu því að
herða löggjöf gegn hryðjuverka-
starfsemi hélt Susilo Bambang
Yudhyono, öryggismálaráðherra
Indónesíu, því fram að Jemaah Isl-
amiyah, öfgahópur múslima í Suð-
austur-Asíu sem talið er að tengist
al-Qaeda hryðjuverkasamtökunum
og vísbendingar eru um að hafi stað-
ið að baki sprengjutilræðunum á
Balí, hefði enga starfsemi á indónes-
ískri grundu.
Handtökur í Malasíu
Þá greindu lögregluyfirvöld í Mal-
asíu frá því að þar í landi hefðu verið
handteknir fjórir menn sem grun-
aðir væru um að vera meðlimir
Jemaah Islamiyah. Sagði Norian
Mai, yfirmaður malasísku rannsókn-
arlögreglunnar, að mennirnir fjórir
væru malasískir ríkisborgarar og
taldir meðlimir Jemaah Islamiyah
og grunaðir um að hafa sem slíkir
tekið þátt í að leggja á ráðin um
sprengjutilræði við bandaríska
sendiráðið í Singapore og fleiri vest-
ræn „skotmörk“ þar.
Leitin að þeim sem stóðu að sprengjutilræðinu á Balí
Fjórir Indónesar í
haldi lögreglunnar
Djakarta, Kuta á Balí, Kuala Lumpur. AFP, AP.
LANDNEMAR gyðinga á Vest-
urbakka Jórdanar sitja nærri
blaktandi fána Ísraels á hæð við
Havat Gilad, ólöglega landnema-
byggð á svæði sem á að heyra undir
palestínsku heimastjórnina, þar
sem um 2.000 gyðingalandnemar
söfnuðust saman í gær í því skyni
að veita mótspyrnu er ísraelskir
hermenn og lögregla gerðu boðaða
atlögu að því að ryðja burt bráða-
birgðahúsum landnemanna. Þorpið
í baksýn er palestínskt.
Það sem annars bar til tíðinda í
átökum Ísraela og Palestínumanna
í gær var að tólf Palestínumenn,
þ.á m. fimm börn, særðust er ísr-
aelskir hermenn skutu á þá af vél-
byssum á skriðdrekum á Gazasvæð-
inu, að því er palestínskir heimilda-
menn greindu frá. Tveir hinna
særðu munu vera í lífshættu. Að
sögn heimildarmannanna hófu Ísr-
aelarnir skothríð að tilefnislausu.
Gyðinga-
landnem-
ar bíða
átaka
AP
SADDAM Hussein, forseti Íraks,
var endurkjörinn í embættið til
næstu sjö ára í kosningum í landinu í
fyrradag. Fékk hann atkvæði hvers
eins og einasta kjósanda, 100%, og
sagði það sýna stjórnvöldum í
Bandaríkjunum, að allir Írakar
myndu snúast til varnar yrði ráðist á
landið. Þá var kjörsóknin líka 100%.
„Forsetinn, leiðtoginn Saddam
Hussein, guð blessi hann, fékk 100%
stuðning í kosningunum,“ sagði Ezz-
at Ibrahim, varaformaður byltingar-
ráðsins og formaður yfirkjörstjórn-
ar. „Þetta er sögulegur dagur,
einstætt lýðræðislegt afrek.“
Í kosningum fyrir sjö árum fékk
Saddam 99,96% atkvæða en nú var
stefnt að því að bæta um betur.
Tókst það fullkomlega.
Saddam endurkjörinn
Fékk 100%
stuðning
Bagdad. AFP.
LÉLEGAR leyniþjónustuupplýs-
ingar og ofurtrú Jósefs Stalíns á
sinn eigin óskeikulleika áttu stóran
þátt í því, að Finnum tókst að ljúka
Vetrarstríðinu 1939 til 1940 með
friðarsamningum við Sovétríkin.
Kemur þetta fram hjá finnska sagn-
fræðingnum dr. Kimmo Rentola en
hann hefur fundið nýjar upplýs-
ingar um ákvarðanir Sovétstjórn-
arinnar á þessum tíma í skjalasöfn-
unum í Kreml.
Rentola, sem skýrði frá þessu á
fundi í finnska sagnfræðifélaginu á
mánudag, sagði, að leyniþjónustu-
upplýsingar frá París hefðu gefið
Stalín mjög ranga mynd af stöðunni
á einum örlagaríkasta tíma stríðs-
ins, í janúar og febrúar árið 1940.
Var greint frá erindi Rentolas í
finnska dagblaðinu Helsingin Sano-
mat.
Samkvæmt upplýsingunum frá
París voru Finnar í þann veginn að
fá verulega hernaðaraðstoð frá
Bretum og Frökkum í gegnum Sví-
þjóð og einnig kom fram, að Vest-
urveldin hygðust sprengja upp olíu-
lindirnar í Baku í Kákasus. Þaðan
fengu Sovétmenn 90% allrar hrá-
olíu og meira en það af gasolíu.
Rentola segir, að Stalín hafi
treyst í blindni á upplýsingarnar
frá París en þá hafði önnur mikil-
væg leyniþjónustumiðstöð, í Lond-
on, verið lokuð í nokkra en ör-
lagaríka mánuði. Ástæðan var sú,
að Stalín treysti ekki upplýsing-
unum þaðan en þær stönguðust al-
veg á við það, sem kom frá París.
Njósnararnir í London sögðu ekk-
ert benda til, að Finnar fengju
neinn stuðning, sem um munaði.
Fleiri slæmar fréttir
Rentola segir, að þetta hafi haft
afgerandi áhrif á ákvarðanir Stal-
íns varðandi Finnland. Segir hann,
að stóri dagurinn hafi verið 21. jan-
úar 1940.
Þá um kvöldið hafði Stalín verið í
Bolshoi-leikhúsinu en að því búnu
settist hann niður með sínum nán-
ustu samstarfsmönnum til að ræða
Vetrarstríðið. Í fyrstu var hann
mjög herskár, hafði stór orð um að
mola mótspyrnu Finna, en síðan
breyttist andrúmsloftið þegar fleiri
slæmar fréttir bárust frá vígstöðv-
unum. Þá var tekin ákvörðun um
huga að friðarsamningum við
Finna og ríkisstjórn Risto Ryti.
„Hefði Stalín gefið sér meiri
tíma, hefði hann líklega ekki þurft
að auðmýkja sjálfan sig með því að
taka upp viðræður við ríkisstjórn,
sem var ekki til að hans sögn, og
hafði að auki niðurlægt allan Rauða
herinn. En nú lá honum á. Átta dög-
um síðar, 29. janúar, kom Moskvu-
stjórnin þeim skilaboðum til
sænsku stjórnarinnar, að í grund-
vallaratriðum væri ekkert í veg-
inum fyrir friðarviðræðum við
finnsku stjórnina,“ sagði Rentola.
Til að gera Finna fúsari til að
fallast á friðarskilmála Sovétmanna
skipaði Stalín fyrir um stórsókn,
sem gekk mjög nærri finnska hern-
um. Á sama tíma bárust upplýsing-
arnar frá París um yfirvofandi
stuðning vestrænna ríkja við Finna
og Sovétstjórnin, sem hélt að tím-
inn væri að renna út, undirritaði
friðarsamninga 13. mars.
Rentola segir, að daginn eftir eða
14. mars hafi Stalín fengið nýjar
upplýsingar, sem sögðu, að fréttir
um stuðning vestrænna ríkja við
Finna væru miklar ýkjur.
„Þegar þessar upplýsingar bár-
ust Moskvu eftir alls kyns króka-
leiðum, var friðurinn dagsgamall.
Vjatsjeslav Molotov, utanrík-
isráðherra Sovétríkjanna, hafði
undirritað hann deginum áður al-
veg skelfilega timbraður. Hann
hafði verið að halda upp á fimm-
tugsafmælið sitt og setið að
drykkju til klukkan sex um morg-
uninn,“ sagði Rentola.
Treysti aðeins sjálfum sér
Rentola sagði, að þegar Stalín
hefði ákveðið að semja frið við
Finna hefði hann ekki treyst leyni-
þjónustuupplýsingunum einum.
Hann hefði alltaf viljað hafa slíkar
upplýsingar í „hráefnis“-formi og
ekki treyst neinum öðrum til að
greina þær og meta. „Slíkt getur
gengið hjá alvitrum mönnum, öðr-
um ekki,“ sagði Rentola.
Að loknu Vetrarstríðinu átti Stal-
ín langa fundi með yfirmönnum
Rauða hersins og eins og ávallt,
kenndi hann öðrum um, það er að
segja njósnurunum. Fordæmdi
hann þá fyrir að vera of saklausir
og auðtrúa og sagði, að sannir
njósnarar ættu að vera „gegnsósa
af eitri og galli“.
Stalín treysti á rangar upplýsingar
Jósef Stalín og Vjatsjeslav Molotov,
þáv. utanríkisráðherra Sovétríkj-
anna, í Moskvu á stríðsárunum.
’ Molotov undir-ritaði friðarsamn-
ingana skelfilega
timbraður. ‘
Nýjar upplýsingar birtar um lok
Vetrarstríðsins í Finnlandi 1939–40