Morgunblaðið - 22.11.2002, Blaðsíða 18

LEIÐTOGAFUNDUR NATO Í PRAG
18 FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
LEIÐTOGAFUNDURINN í
Prag samþykkti að koma á fót
nýju hraðliði NATO, einfalda
herstjórnarkerfi bandalagsins
og grípa til aðgerða til að auka
mjög hernaðargetu þess. Mörg
aðildarríki lýstu því yfir á fund-
inum að þau myndu auka útgjöld
sín til varnarmála og meirihluti
evrópsku aðildarríkjanna undir-
ritaði skuldbindingar um að
auka getu til herflutninga í lofti
og á sjó og fjölga eldsneytisflug-
vélum. Allt þykir þetta nauðsyn-
legt til að NATO geti gripið til
aðgerða gegn hryðjuverkamönn-
um og einræðisríkjum langt utan
Norður-Atlantshafssvæðisins.
„Trúverðugleiki NATO bygg-
ist í grundvallaratriðum á hern-
aðargetu bandalagsins. Við erum
stærsta varanlega bandalag í
heimi og skilvirkasta hernaðar-
bandalagið. En við verðum að
verða enn skilvirkari til að geta
áfram tryggt öryggi þjóða okkar
í hinum mjög svo óvissa heimi
nútímans,“ sagði Robertson lá-
varður, framkvæmdastjóri
NATO, á blaðamannafundi sín-
um í gær.
Í lokayfirlýsingu leiðtogafund-
arins segir að aðildarríkin séu
áfram staðráðin í að vernda
landsvæði sitt og íbúa og „fæla,
trufla, verjast og vernda gegn
sérhverri árás sem beint er gegn
okkur“.
Hraðliðið í gagnið
innan tveggja ára
Leiðtogarnir lýsa því yfir að
komið verði á fót hátæknivæddu
hraðliði land-, sjó- og flugher-
sveita, sem geti farið með litlum
fyrirvara hvert á land sem er,
hugsanlega til svæða, þar sem
þeim yrði ógnað með kjarnorku-,
sýkla- og efnavopnum. Þeir
segja hraðliðið munu verða
hvata að því að skerpa og auka
hernaðargetu bandalagsins. Þeir
stefna að því að koma hraðliðinu
í gagnið að hluta til sem allra
fyrst, en ekki síðar en í október
2004, eftir tæp tvö ár. Hraðliðið,
sem rætt hefur verið um að sam-
anstandi af 21.000 hermönnum,
á að verða fullmótað og reiðubú-
ið til aðgerða ekki síðar en í
október 2006.
Leiðtogarnir taka fram að
hraðlið NATO og fyrirhugað
60.000 manna hraðlið Evrópu-
sambandsins eigi að bæta hvort
annað upp, en þó verði að „virða
sjálfræði beggja samtaka“. Sam-
kvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins er gert ráð fyrir að
Evrópusambandið geti haft að-
gang að einstökum einingum,
sem verða eyrnamerktar hrað-
liðinu, hyggist það ráðast í sjálf-
stæðar hernaðaraðgerðir, en
ekki þó að hraðliðinu í heild.
Einfaldara
herstjórnarkerfi
Þá er stefnt að því að einfalda
herstjórnarkerfi bandalagsins,
fækka höfuðstöðvum innan þess,
gera kerfið allt sveigjanlegra og
laga það að hinum nýju, hreyf-
anlegu hersveitum. Samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins
leggja íslenzk stjórnvöld tals-
verða áherzlu á að við breyt-
ingar á herstjórnarkerfinu rask-
ist staða Keflavíkurstöðvarinnar
innan þess sem minnst.
Til viðbótar við þetta ákváðu
leiðtogarnir að auka viðbúnað og
varnir gegn afleiðingum árása á
almenna borgara með efna-,
sýkla- og geislavopnum. Ætlunin
er að koma á fót viðbragðsliði,
sem komið geti stjórnvöldum í
einstökum ríkjum til aðstoðar,
verði þau fyrir slíkri árás. Það
er nýjung í hernaðarskipulagi
NATO að slíkur viðbúnaður
heyri undir hernaðarleg yfir-
völd. Engu að síður verður
áfram lögð meiri áherzla á að
fæla hugsanlega óvini frá slíkum
árásum en að fást við afleiðingar
þeirra.
Skuldbindingar um
aukin framlög
Varnarmálaráðherrar ellefu
NATO-ríkja undirrituðu í gær
viljayfirlýsingar um að leggja
bandalaginu til fleiri herflutn-
ingavélar, flutningaskip og elds-
neytisflugvélar til að auðvelda
því að flytja lið og hergögn um
langan veg. Auk þess kemur
fram í lokayfirlýsingu leiðtog-
anna að einstök aðildarríki hafi
undirgengizt „ótvíræðar og sér-
tækar pólitískar skuldbindingar“
um að auka hernaðargetu sína á
átta nánar tilteknum sviðum.
„Þetta eru ákvarðanir, ekki
bara yfirlýsingar,“ sagði Robert-
son á blaðamannafundinum.
Hann upplýsti að a.m.k. átta ríki
ætluðu að auka framlög sín til
varnarmála, þ.e. Bandaríkin,
Bretland, Frakkland, Portúgal,
Noregur, Tékkland, Pólland og
Ungverjaland, „og auk þess
nokkur til viðbótar“. Á meðal
þess, sem Bandaríkin leggja til,
mun vera aukinn aðgangur fyrir
Evrópuríkin að bandarískri
þekkingu á sviði hátæknihern-
aðar.
Robertson sagði að atburðir
undanfarinna missera hefðu
breytt viðhorfum til varnarmála-
útgjalda í mörgum aðildarríkj-
anna. Mikilvægt væri að horfa
ekki eingöngu á hversu miklu fé
væri varið, heldur hvernig. „Ef
við eyðum meiri peningum í
ranga hluti er engu bætt við ör-
yggið,“ sagði hann. „Við eigum
alltof marga skriðdreka og
þungavopn og höfum alltof
marga hermenn og annað fólk í
að viðhalda þeim. Við eigum allt-
of margar orrustu- og árásar-
flugvélar. Okkur vantar hins
vegar getuna til að fljúga í öllum
veðrum, jafnt á degi sem nóttu,
og til að skjóta nákvæmnisstýrð-
um flugskeytum – þetta eru
bara tvö dæmi.“
Hraðlið, meiri
útgjöld
og aukin
hernaðargeta
Prag. Morgunblaðið.




 

  


    
   
 

   
  
!" #  #  $
 
 #  #% #
 #"     #
& ' () #* 
+,- ,-*  #$  
 .#  # $  # 
"  
  #       
' #  -"
) .# #- 
#$   $()  # 
sagði hann. „Öll ríki, burtséð frá
stærð og efnahag, geta lagt sitt af
mörkum í baráttunni við þær ógnir,
sem nú steðja að alþjóðlegu öryggi-
…Enginn ætti að verða öðrum til
byrði. Við Eistlendingar vitum þetta
og við munum leggja okkar af mörk-
um.“
Vaire Vike-Freiberga, forseti Lett-
lands, sagði að ákvörðun leiðtoganna
bæri vott um hugrekki. „Fyrir okkur
Letta er hún merki um alþjóðlegt
réttlæti, að losna fyrir fullt og allt við
arfleifð seinni heimsstyrjaldarinnar,
við síðasta kafla þeirrar sögu sem
hófst með samningi Ribbentrops og
Molotovs 1939, við afleiðingar ákvarð-
ana, sem teknar voru í Teheran og
Jalta.“ Freiberga sagði að draga
mætti viðburði dagsins saman í eitt
orð: „Von“.
Í lokayfirlýsingu fundarins segir að
stefnt sé að því að aðildarskjöl nýju
LEIÐTOGAR aðildarríkja Atlants-
hafsbandalagsins (NATO) sam-
þykktu á fundi sínum í Prag í gær að
bjóða sjö nýjum ríkjum til aðildarvið-
ræðna við bandalagið. Áformað er að
ríkin fái aðild að NATO eigi síðar en á
næsta leiðtogafundi bandalagsins í
maí 2004.
Ríkin, sem um ræðir, eru Eistland,
Lettland, Litháen, Slóvakía, Slóvenía,
Rúmenía og Búlgaría.
Stækkunin var samþykkt í einu
hljóði á fundi leiðtoga aðildarríkjanna
19 og var klappað í salnum þegar Ro-
bertson lávarður, framkvæmdastjóri
NATO, lýsti því yfir að tillagan um
stækkun væri samþykkt.
Söguleg ákvörðun
Í stuttum ávörpum eftir að sam-
þykktin var gerð ræddu margir leið-
toganna um að ef einhvern tímann
væri ástæða til að tala um sögulega
ákvörðun, væri það nú. Davíð Odds-
son sagði að stækkunin væri „mikill
sigur fyrir þær hugsjónir, sem banda-
lagið hefur ákveðið að verja“.
Kjell Magne Bondevik, forsætis-
ráðherra Noregs, orðaði það svo að
með ákvörðun sinni hefði fundurinn
breytt Evrópukortinu og Anders
Fogh Rasmussen, forsætisráðherra
Danmerkur, hafði orð á táknrænu
mikilvægi þess að þrjú fyrrum sov-
étlýðveldi væru í hópi hinna nýju að-
ildarríkja.
George Bush, forseti Bandaríkj-
anna, sagði að Bandaríkin fögnuðu
mjög stækkun NATO, „mikilvægasta
bandalags þjóðar okkar“.
„Með því að bæta við sjö nýjum
ríkjum eflum við ekki aðeins hernað-
arstyrk okkar, heldur endurnýjum
við anda þessa mikla lýðræðisbanda-
lags. Ákvörðun okkar í dag ítrekar
skuldbindingar okkar gagnvart frels-
inu og gagnvart Evrópu, sem er
óskipt, frjáls og býr við frið,“ sagði
Bush.
Einhver merkilegasti
dagur nútímasögunnar
Leiðtogar hinna væntanlegu aðild-
arríkja héldu tilfinningaþrungnar
ræður á sérstökum fundi með leiðtog-
unum eftir að ákvörðunin hafði verið
tekin, þökkuðu það traust sem þeim
hefði verið sýnt, og hétu jafnframt
áframhaldandi umbótum innanlands,
jafnt pólitískum sem hernaðarlegum.
„Þessi sögulega ákvörðun færir okk-
ur nær sameiginlegri hugsjón okkar
um óskipta og frjálsa Evrópu, Evrópu
sem tengist ríkjunum handan Atl-
antshafsins sterkum og traustum
böndum,“ sagði Valdas Adamkus, for-
seti Litháens.
Siim Kallas, forsætisráðherra Eist-
lands, þess fámennasta af ríkjunum
sjö, sagði að þessi dagur væri í huga
hans og margra annarra einhver
merkilegasti dagur nútímasögunnar.
Í upphafi nýfengins sjálfstæðis Eist-
lands hefðu fáir í raun trúað því að
landið ætti möguleika á aðild að
NATO. Hann sagði að Eistar gerðu
sér fulla grein fyrir því að aðild að
NATO fæli í sér miklar skuldbinding-
ar. „Við skiljum til fulls þær skuld-
bindingar, sem við undirgöngumst,“
ríkjanna verði tilbúin í marz 2003, en
þá tekur við staðfestingarferli á þjóð-
þingum allra aðildarríkjanna 26,
nýrra og gamalla.
NATO getur enn stækkað
Fram að því að ríkin fá fulla aðild
verður leitazt við að tryggja þátttöku
þeirra í sem flestum aðgerðum
bandalagsins. Robertson lávarður
sagði í gær að sennilegt væri að nýju
ríkin gætu tekið þátt í hernaðarað-
gerðum með NATO þótt þau hefðu
ekki fengið fulla aðild.
Robertson lagði ríka áherzlu á að
stækkun NATO væri ekki lokið með
þessu og í lokayfirlýsingu leiðtoga-
fundarins eru bæði Albanía og Make-
dónía nefnd sem hugsanleg aðildar-
ríki, svo og Króatía, en þá með þeim
skilyrðum m.a. að Króatar uppfylli
allar sínar skuldbindingar gagnvart
Stríðsglæpadómstólnum í Haag.
Sjö nýjum ríkj-
um boðin aðild
Prag. Morgunblaðið.


 










 

 

 






 
 

 



    



!"  #" "$%"&'"(##&)#" " "*"+'%%" %"
 "
(
 ,+
  %"-.(/012"/!" ""%+ "(+
"'
$ 
"!,%#"3"4,"# "" %"
 " ".(/02
 $"5"$ 



("5"(+




 6+ , !

 
  
7
 
 !  
.3 #" 
" !
  " "! 8 " %  "  "! #"

3
 .(/0& 

  " " 
$  "

  %&'(
 )   
 ! "
8 
  !"

$
9
(
9"5":  "* + ) ,
 "! + #   -  
 " -   , 
.#    "!
" %&'( / " " 00+
/" + "  /"
 1 -,  ) ,

2  ,   /3,
  )/ ,  , ,  "




;



<
=

2
2

2
=2
2

=2
;2
<2

;2
2

2

2

2
2
4 !
5- !
6- , 
7  !
7,#
4 #
%- ,
89: ,
;  !
< = 
>  !
'+  !
?*  !
@0
A ,/  

'B ! 6 ! 

  
 

 
TVEIR tékkneskir lögreglumenn
standa uppi á brynvörðum bíl fyrir
aftan hóp óeirðalögreglumanna
sem voru við öllu búnir í Prag í gær
vegna leiðtogafundar Atlantshafs-
bandalagsins. Heftu óeirða-
lögreglumennirnir för mótmæl-
enda sem vildu komast inn á
fundarstaðinn. Öryggisviðbúnaður
í Prag er mikill vegna NATO-
fundarins, og strangt eftirlit haft
með mótmælafundum.
AP
Mikill við-
búnaður