Morgunblaðið - 22.11.2002, Qupperneq 41

Morgunblaðið/Kristján
Sigrún Eðvaldsdóttir að loknum flutningi í Glerárkirkju.
STUNDUM er talað um stóru
béin þrjú í tónlistarsögunni, og átt er
þá við Bach, Beethoven og Brahms.
Sumir vilja fjölga þeim í fjögur og
láta Bartók fylgja. En béin tvö sem
Sinfóníuhljómsveit Norðurlands
glímdi við eða lék við eru tvímæla-
laust upphafsstafur þeirra stærstu í
sköpun sinfónískrar tónlistar í tím-
anna rás. Ég notaði orðið að leika
við, en ekki að glíma, því þrátt fyrir
ótrúlega djarft verkefnaval stjórn-
anda með hljómsveit skipaða 36
hljóðfæraleikurum, þá varð sú
dirfska að leikgleði, djörfungin að
heillandi ævintýri þar sem leikspil
sjónar og heyrnar nam mann í berg-
töfra allan tímann. Reyndar ekki al-
veg allan tímann, því þegar strengur
slitnaði í öðru af tveimur sellóum í
lokaþætti Eróíku sló Guðmundur Óli
af og áheyrendur duttu aðeins inn í
kaldan veruleikann en fengu að
njóta þess hluta þáttarins sem kom-
inn var í endurflutningi með nýjum
streng. Þetta staðfesti enn betur hve
djarft var teflt og strengjaleikarar
allir í tvö- og þreföldu hlutverki.
Á þessum tónleikum stóð Sinfón-
íuhljómsveit Norðurlands sannar-
lega undir nafni með glæsilegum
flutningi, og eftir viðtökum áheyr-
enda að dæma er nautnin af að njóta
slíks viðburðar óvefengjanleg. Allt
hefur sinn tíma er stundum sagt en
þessi tónlist og slíkur flutningur er
tímalaus, mun eiga erindi við okkur á
öllum tímum. En það er okkar að
svara tímanum og skapa flutningi sí-
ungra stórvirkja stað og stund. Það
er augljóst að Sinfóníuhljómsveit
Norðurlands er vaxin upp úr flíkinni,
hún þarf að fá aðstöðu sem sæmir,
geta fjölgað hljóðfæraleikurum sem
bæri og fá færi á að heilla og berg-
nema fleiri og verða enn meira áber-
andi sem kennileiti höfuðstaðar
Norðurlands. Það er merkilegt og þó
ekki, að verkin á efnisskránni eiga
margt sammerkt, stefin í byrjun
beggja stígandi og hnígandi þríundir
og einstakar innkomur heyrast í
hljóðfærum sem eru keimlíkar. Auð-
vitað er ljóst að sinfónía Beethovens,
sem tileinkuð er fallinni hetju, var
tímamótaverk þegar hún var frum-
flutt 7. apríl 1805, sem hafði áhrif á
sinfóníusmíðar sporgöngumanna og
einnig á Brahms, enda þótt fiðlu-
konsertinn í D-dúr væri saminn 74
árum síðar.
Það er lýðum löngum ljóst hver af-
burðafiðluleikari Sigrún Eðvalds-
dóttir er. Það kom mér ekki á óvart
að Brahmskonsertinn myndi falla
vel að lyndiseinkunn hennar og
leikni, ekki síst lokaþáttur verksins
þar sem Brahms undirstrikar svo
kröftuglega dálæti sitt á sígaunatón-
list, og satt best að segja hef ég
stundum tengt í huganum þessa
ótrúlegu innlifun Sigrúnar við sí-
gaunaleik í bestu merkingu þess
orðs. Mér fannst fyrsti þátturinn
vera sporinu of hægur. En töfrarnir,
fegurðin í gullfallegum söng annars
þáttar og eldlegur flutningur loka-
þáttarins var sá galdur sem hver
toppfiðluleikari í heiminum mætti
vera glaður með. Hetjuskapur og bí-
ræfni voru nýmæli eða nýtýni sem
Beethoven lagði á borð í Eróíku.
Kröfur um færni hljóðfæraleikara
sem ekki tíðkuðust, enda ekki talinn
raunsæismaður frekar en Brahms í
kröfum til annarra og þó mest til
sjálfra sín.
Að hnika tóntegund í fyrsta kafla
úr Es-dúr í e-moll í aukastefi úr-
vinnsluþáttar, að koma inn með
þrjár hornraddir og láta þær þrí-
leika í tríóhluta skertsóþáttar, og að
sá þáttur kæmi í stað hefðbundins
menúettþáttar, jaðraði við óráð og
svo margt fleira, sem of langt er upp
að telja. Sorgarmars annars þáttar
borinn uppi af vandasömum einleik
óbósins er ægifagur. Guðmundur
gerði rétt í því að flytja c-moll-hlut-
ann hraðar en venja er til og þá
rennur C-dúr-hlutinn með sínum
brotnuhljómaundirleik sem eðlileg
framvinda. Hraði og styrkleika-
breytingar voru að mínu mati mjög
góð. Auðvitað fann maður stundum
fyrir fáliðun í strengjum, en samt
varð túlkunin sannfærandi. Ekki síst
vöktu einleikarahlutverk hljómsveit-
armanna aðdáun mína. Gunnar Þor-
geirsson á óbóið var þeim mikla
vanda, sem bæði Brahms og
Beethoven lögðu honum á herðar,
fullkomlega vaxinn, mjög góður óbó-
leikari. László Czenck á hornið og
Petrea Óskarsdóttir á þverflautu
léku sín einleikshlutverk af prýði.
Hornin léku af öryggi en voru of
sterk á stundum í mótröddum með
einleik annarra blásturshljóðfæra.
Þessir tónleikar gera vonandi vald-
höfum betri grein fyrir því að Sin-
fóníuhljómsveit Norðurlands er rós í
garði tónlistarlífs okkar allra, en rós-
ir þurfa góð skilyrði. Jarðvegurinn
er fyrir hendi og garðyrkjumennirn-
ir, en hvenær kemur gróðurhúsið?
TÓNLIST
Glerárkirkja
Einleikari á fiðlu var Sigrún Eðvaldsdóttir.
Hljómsveitarstjóri Guðmundur Óli Gunn-
arsson. Á efnisskránni var: Fiðlukonsert í
D-dúr op. 77 eftir Johannes Brahms og
Sinfónía nr. 3 í Es-dúr, „Eroica“, eftir Lud-
wig van Beethoven.
Aðrir tónleikar hljómsveitarinnar á sínu
tíunda starfsári. Sunnudaginn 17. nóv-
ember kl. 16.
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT NORÐURLANDS
Sinfóníuhljómsveit
Norðurlands og béin tvö
Jón Hlöðver Áskelsson
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 2002 41