Morgunblaðið - 07.12.2002, Blaðsíða 35

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. DESEMBER 2002 35
STUNDUM gerist það að á
fjörur manns rekur tónlist sem er
manni allsendis ókunn. Það er oftast
ánægjulegt að hlusta á slíkt efni,
mynda sér skoðun á því og síðan að
tjá hugsanir sínar um tónlistina og
flutning hennar á blað. Ný rödd ís-
lensks tónskálds, Salbjargar Hotz,
heyrist nú í fyrsta sinn á geisladiski.
Þessi diskur er sá fyrri af tveimur.
Flest laganna í sönglagaflokknum
Sýn af eldi voru frumflutt á tón-
leikum í Íslensku óperunni á sum-
armánuðum árið 2000.
Salbjörg Sveinsdóttir Hotz er pí-
anóleikari að mennt og var fyrsti
kennari hennar Ragnar H. Ragnar
á Ísafirði. Hún stundaði síðan fram-
haldsnám hjá Rögnvaldi Sigurjóns-
syni við Tónlistarskólann í Reykja-
vík og lauk þaðan prófi 1979. Þaðan
lá leiðin til náms í Vínarborg. Sal-
björg er nú búsett í Sviss þar sem
hún starfar sem píanókennari og pí-
anóleikari. Einnig hefur hún „…
gripið í við tónsmíðar“ eins og segir
í bæklingi disksins. Salbjörg Hotz
virðist nokkuð liðtæk á því sviði.
Ljóðin sem lög Salbjargar eru
samin við eru úr ljóðabókinni Alda-
hvörf eftir Eðvarð T. Jónsson sem
mörgum er kunnur sem fréttamað-
ur hjá Ríkisútvarpinu. Þetta eru
kraftmikil og innihaldsrík ljóð sem
fjalla um sögulega atburði sem
gerðust í Íran á 19. öld.
Þótt Salbjörg Hotz geri enga til-
raun til þess að skapa „austræna“
tónlist í þessum sönglögum má þar
stundum greina
andblæ fjar-
lægra landa í
austri (t.d. Birt-
an tæra). Lag-
línurnar eru
mjög lagrænar
og flestar hefð-
bundnar að
gerð, sléttar og
felldar en sumar
nokkuð grípandi (t.d. Brúðkaupið á
torginu). Heildarsvipurinn er áferð-
arfallegur en fremur átakalítill þeg-
ar litið er til efnis ljóðanna sem
mörg hver bjóða upp á mun meiri
dramatík. Athygli vekur píanórödd
laganna. Auðheyrilegt er að Sal-
björg er píanóleikari sem þekkir
hljóðfæri sitt. Píanóröddin en oft
hugvitsamlega útfærð og í mörgum
laganna litrík og snjöll. Þetta má
glöggt heyra í lögum eins og Söngur
fanganna, Hin aldna dýrð og Í haf-
djúp orðsins. Ekki spillir fyrir ágæt-
ur píanómeðleikur tónskáldsins
sjálfs.
Þau Bergþór Pálsson og Signý
Sæmundsdóttir flytja lögin af sann-
færingu og innileika. Samsöngur
þeirra í Brúðkaupinu á torginu er
prýðilegur. Björt baritonrödd Berg-
þórs er falleg, tónmyndun hans er
ávallt með ágætum og túlkun
smekkvís. Hlustið t.d. á Útlagann
sem er sunginn með tilþrifum og
dramatík. Signý Sæmundsdóttir
gerir ýmislegt vel á þessum diski en
er mistækari og hefur oft tekist bet-
ur upp. Það kemur t.d. á óvart
hversu óörugg tónmyndun hennar
er í laginu Ef veröld aðeins vissi.
Í heild er diskurinn Sýn af eldi
áhugaverður. Sum laganna eru allr-
ar athygli verð. Það er gott til þess
að vita að flóra íslenskra sönglaga
skuli stækka og að menn skuli gera
þessi nýju lög aðgengileg í hljóðrit-
unum.
Ný rödd
TÓNLIST
Geislaplötur
Salbjörg Hotz: Sýn af eldi – sönglaga-
flokkur. Ljóð: Eðvarð T. Jónsson. Söngur:
Signý Sæmundsdóttir (sópran), Bergþór
Pálsson (bariton). Píanómeðleikur: Sal-
björg Hotz. Upptaka og hljóðvinnsla:
Halldór Víkingsson. Upptökustaður: Víði-
staðakirkja í Hafnarfirði í apríl 2001. Út-
gáfa: Fermata FM 019. Heildarlengd:
65’29.
SÝN AF ELDI
Salbjörg Hotz
Valdemar Pálsson
Á ÁRLEGUM tónleikum Blásara-
kvintetts Reykjavíkur, við upphaf
jólaföstu, sem nefndir eru Kvöld-
lokkur og haldnir voru sl. þriðju-
dagskvöld í Kirkju Krists konungs,
voru flutt þrjú kammerverk fyrir
blásara, fyrst oktett, sem sagður er
eftir Joseph Haydn, þá tilbrigðaverk
eftir Josef Triebensee og loks Kvöld-
lokka (Serenada) eftir W.A. Mozart.
Fyrsta verkið, oktett fyrir óbó,
klarinett, horn og fagott, tvö af
hverri gerð, er í efnisskrá sagt hugs-
anlega vera eftir Joseph Haydn en í
tónverkaskrá Groves, er þetta verk
flokkað með 27 vafasömum blásara-
verkum og þar nefnt Parthia og mjög
líklega talið vera eftir Wranitzky, en
bræðurnir Anton og Paul, voru báðir
nemendur Haynds, kunnir sem fiðlu-
leikarar og tónskáld og er ekki vitað
hvorum þeirra má eigna verkið, sem
var fyrst gefið út í Leipzig árið 1902.
Oktettinn er ekta klassískt skemmti-
verk og síðasti kaflinn vel saminn og
gæti því sem næst verið eftir Haydn.
Í heild var verkið mjög vel flutt.
Annað viðfangsefni tónleikanna
voru tilbrigði, eftir óbóleikarann Jós-
ef Triebensee (1772–1846), yfir fræg-
an menúett úr óperunni Don Giov-
anni eftir Mozart. Þrátt fyrir að
Josef þessi hafi ekki verið stórtækur
sem tónskáld voru tilbrigðin mörg
hver mjög skemmtileg og aðallega
fólgin í einleiksstrófum og mjög þétt-
um samleiksköflum sem voru sér-
lega vel leiknir. Lokaverkið var
Kvöldlokka, K.375, eftir Mozart, er
hann samdi fyrir mágkonu „Herr
von Hickel“, en Hickel þessi var hirð-
málari og var verkið frumflutt heima
hjá honum. Mozart segir í bréfi til
föður síns, þá nýsestur að í Vínar-
borg: „Aðalástæðan fyrir því að ég
samdi verkið, var að lofa „Herr von
Strack“, kammerherra keisarans, að
heyra tónlist eftir mig. Mozart leit á
von Strack sem velgjörðarmann
sinn, varðandi aðgengi við hirðina,
þótt hann ritaði síðar, að „þessum
hirðþjónum (höfðingjasleikjum) er
aldrei treystandi“. Verkið er sér-
kennilegt og einstaka stef eins og
tekin að láni, líkt og í lokakaflanum
en Adagio kaflinn var ekta Mozart,
fallegur og var vel fluttur.
Það þarf í raun fátt að segja um
flutninginn, sem í heild var glæsileg-
ur og þó svona ekta klassík streymi
eðlilega, leynast ýmsir erfiðleikar
undir sléttu yfirbragðinu, t.d. hjá
óbóleikurunum, sem þurftu að leika
oft á óvenjuháu tónsviði, sem þeir
gerðu með glæsibrag. Sama má
segja um hornin, sem áttu oft glamp-
andi fallega leiknar strófur. Ásamt
óbóunum voru klarinettin stór drif-
kraftur í framvindu verkanna og var
leikur þeirra félaganna oft sérlega
fallega mótaður. Fagottleikaranir
tóku oft til hendinni með skemmti-
legum tilþrifum svo að þegar til
heildarinnar er litið fór saman falleg
og hrein klassík og afburðagóður
flutningur. Þeir sem hér voru að
verki, á þessum klassísku skemmti-
tónleikum, voru Daði Kolbeinsson,
Peter Tompkins, Einar Jóhannes-
son, Sigurður I. Snorrason, Joseph
Ognibene, Þorkell Jóelsson, Haf-
steinn Guðmundsson, Brjánn Inga-
son og Rúnar Vilbergsson.
Klassísk
skemmtitónlist
Jón Ásgeirsson
TÓNLIST
Kristkirkja, Landakoti
Blásarakvintett Reykjavíkur og
félagar úr Sinfóníuhljómsveit Íslands
fluttu verk eftir Joseph Haydn, Josef
Triebensee og W.A. Mozart. Þriðjudag-
urinn 3. desember 2002.
KAMMERTÓNLEIKAR