Morgunblaðið - 18.01.2003, Blaðsíða 16

Enginn bilbugur
á Saddam Hussein
BANDARÍKIN væru að fremja
„sjálfsmorð“ ef þau réðust á Írak.
Árás þeirra á landið – ef til hennar
kemur – verður hrundið. Þetta sagði
Saddam Hussein í sjónvarpsávarpi
sem hann flutti í gær en ekki var af
ræðunni að dæma að Íraksforseti
væri á þeim buxunum að fara í út-
legð, eins og rætt hefur verið um.
„Íraska þjóðin og ráðamenn í
Bagdad hafa sammælst um að sjá til
þess að Mongólar okkar tíma fremji
sjálfsmorð við veggi borgarinnar,“
sagði Saddam og var þar að vísa til
Bandaríkjamanna. Varaði Saddam
Íraka við því að hugleiða uppgjöf
gagnvart þeim þrýstingi, sem fylgir
harðri afstöðu Bandaríkjastjórnar,
með því að rifja upp 40 daga langt
umsátur Mongóla um Bagdad árið
1258, en þeir lögðu síðan borgina í
rúst. Hét hann þjóð sinni því að ann-
að yrði uppi á teningnum núna.
„Öllum sem reyna að klífa borg-
arveggina – hvort sem um er að
ræða árásarmenn, óskammfeilna, ill-
virkja, svikara eða kúgara – mun
mistakast ætlunarverk sitt,“ sagði
Saddam í ræðu sem flutt var til að
minnast þess að tólf ár voru liðin frá
upphafi Persaflóastríðsins.
Saddam sakaði „zíonista-glæpa-
mennina“, þ.e. Ísraela, um að æsa
Bandaríkin til að gera árás á Írak.
Þeim mislíki þau áhrif sem Írakar
hafi í Mið-Austurlöndum, s.s. á Pal-
estínumenn. „Með fánann að lofti,
lyftið hátt á loft sverðum ykkar og
rifflum, kæra þjóð mín,“ sagði Sadd-
am í ávarpi sínu.
Ungur drengur í Bagdad heldur á mynd af Saddam Hussein Íraksforseta
og hrópar slagorð á fundi sem haldinn var til að minnast þess að 12 ár voru
liðin í gær frá upphafi Persaflóastríðsins 1991.
Reuters
HANS Blix, yfirmaður vopnaeftir-
litsnefndar Sameinuðu þjóðanna,
gerði í gær lítið úr mikilvægi efna-
vopnaodda sem fundust í skotfæra-
geymslu fyrir sunnan Bagdad á
fimmtudag. Hann kvaðst þó vilja
„frekari skýringar“ frá Írökum
vegna þeirra. Fréttaskýrendur segja
ekki öruggt að tilvist efnavopnaodd-
anna – sem voru tómir, þ.e. báru eng-
ar eiturefnahleðslur – teljist „ótví-
rætt brot“ á skilmálum ályktunar
öryggisráðs SÞ. Hins vegar kom
fram í máli Hiros Ueki, talsmanns
vopnaeftirlitsmanna í Írak, að þeirra
væri ekki getið í vopnaskýrslu Íraka
til SÞ.
Jafnan hefur verið litið svo á að ef
Írakar gerðust uppvísir að „ótvíræð-
um brotum“ á efni ályktunar örygg-
isráðsins myndu Bandaríkin telja það
réttlæta hernaðaraðgerðir gegn
þeim. Hafi efnavopnaoddanna ekki
verið getið í vopnaskýrslunni til SÞ
væru Írakar í tæknilegum skilningi
brotlegir við efni ályktunarinnar,
enda fól hún í sér að þeim bæri að
greina frá öllum vopnum sínum.
Fréttaskýrendur virðast þó sam-
mála um að ólíklegt sé að þessi fund-
ur einn og sér nægi til að Bandaríkja-
stjórn takist að fá hernaðarárás á
Írak samþykkta í öryggisráðinu,
Varfærin viðbrögð við fundi
íraskra efnavopnaodda
jafnvel þó að á daginn komi að Írakar
hafi ekki getið þeirra í skýrslunni. Til
þess var magnið m.a. of lítið, auk þess
sem hugsanlegt er að um sé að ræða
gamla odda, sem hafi „gleymst“, eins
og talsmenn Íraka tóku fyrst til orða.
Viðbrögð við tíðindum fimmtudags
voru varfærin í gær en ekki er enn
vitað hvort efnavopnaoddarnir hafi
einhvern tíma verið hlaðnir eiturefn-
um. Bandarískir embættismenn
sögðust vilja fá frekari upplýsingar,
áður en þeir ræddu málið, en sögðu
þó að þessi fundur myndi ekki skipta
sköpum. Írakar hafi þegar gerst
brotlegir við ályktun öryggisráðsins,
þar sem þeir hafi ekki vísað vopnaeft-
irlitsmönnum á gereyðingarvopn,
sem Bandaríkjastjórn er handviss
um að séu í landinu. Írakar gerðu
sjálfir lítið úr fundi oddanna. Sagði
Hossam Mohammed Amin hershöfð-
ingi að oddarnir væru frá árinu 1988
og að þeirra væri getið í SÞ-skýrsl-
unni. Vopnaeftirlitsmenn segja að
oddarnir ellefu, sem fundust í fyrra-
dag, hafi verið í góðu ásigkomulagi.
Þeir eru af sömu hlaupvídd, þ.e. 122
mm, og þær þúsundir sem fundust
1991 en þeir eru hins vegar hleðslu-
lausir, sem fyrr greinir.
Álitamál er hvort það teljist brot á
banni við gereyðingarvopnum að eiga
odda sem ætlaðir eru til að bera eit-
urefnahleðslur. Spyrja menn hvers
vegna Írakar myndu í raun vilja eiga
oddana úr því þeir segist ekki hafa yf-
ir eiturefnahleðslunum sjálfum að
ráða. Vitað er að um 10.000 eiturefna-
oddum, sem Írakar framleiddu á ár-
unum 1991–1998, var sannanlega
eytt á sínum tíma. Írakar hafa hins
vegar aldrei fært sönnur á þær full-
yrðingar að mörg þúsundum odda til
viðbótar, sem vitað er að voru fram-
leiddir, hafi einnig verið eytt.
Mark Gwozdecky, talsmaður Al-
þjóðakjarnorkumálastofnunarinnar
(IAEA), sagði í gær að of snemmt
væri að segja til um mikilvægi fund-
arins. „Þetta er tæknileg spurning.
Það er ekki hægt að fella dóm um
svona hluti í skyndingu. Það þarf að
grandskoða oddana,“ sagði hann.
„Það er einmitt m.a. vegna þess sem
yfirmaður minn [Mohamed ElBar-
adei, yfirmaður IAEA] og [Hans]
Blix hafa viljað fá meiri tíma til að
geta komist að niðurstöðu í þessum
málum sem við teljum okkur geta
rökstutt og staðið við,“ sagði Gwozd-
ecky einnig.
Undir þessar óskir Blix og ElBar-
adeis tóku Frakkar í gær en Blix
ræddi við Jacques Chirac Frakk-
landsforseta í París, áður en hann
hélt til fundar við Tony Blair, for-
sætisráðherra Bretlands, í London.
Sagði Chirac að hernaðaríhlutun í
Írak við núverandi kringumstæður
myndi teljast brot á alþjóðalögum.
Saddam til Afríku?
Fullyrt var í þýska tímaritinu Der
Spiegel í gær að ríkisstjórn Íraks
hefði lagt fram lista yfir skilyrði sem
sett væru fyrir því að Saddam færi í
útlegð en talað hefur verið um að
arabaríkin þrýstu nú á um þetta til að
afstýra stríði í Mið-Austurlönum.
Sagði Der Spiegel að Írakar krefð-
ust þess m.a. að allir bandarískir her-
menn á Persaflóasvæðinu yrðu kall-
aðir heim. Einnig gerðu Írakar það
að skilyrði að endi yrði bundinn á allt
vopnaeftirlit í landinu og viðskipta-
þvinganir á vegum SÞ, að því yrði
heitið að hvorki Saddam né helstu
embættismenn hans yrðu leiddir fyr-
ir rétt, auk þess sem komið yrði í veg
fyrir að Ísraelar gætu þróað gereyð-
ingarvopn. Fylgdi sögunni að gert
væri ráð fyrir að Saddam yrði í útlegð
einhvers staðar í Afríku.
Tímaritið sagði hins vegar að
Bandaríkjastjórn hefði hafnað þess-
um kröfum Íraka og að Egyptar
ynnu nú að því að telja ráðamenn í
Bagdad á að fækka skilyrðunum.
París, London, Berlín, Bagdad, Washington. AFP, The Washington Post, AP.
ERLENT
16 LAUGARDAGUR 18. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Útsala
Mörkinni 3, 108 Reykjavík
sími 588 0640
Opið: mán-fös 11-18
lau 11-15 • sun 13-1715-60% afsláttur
JAMES L. Jones, bandarískur
hershöfðingi og nýr yfirmaður
herafla Atlantshafsbandalags-
ins, NATO,
tók við emb-
ætti í gær í
Belgíu.
Sagðist
hann vera
sannfærður
um að kæmi
til aðgerða
gegn stjórn
Saddams
Husseins
myndu þær bera árangur. Jon-
es hét fullum stuðningi Atlants-
hafsbandalagsins við tilraunir
SÞ til að framfylgja ályktun ör-
yggisráðsins um afvopnun
Íraka.
Fá greiðslu-
frest hjá IMF
ARGENTÍNA og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn, IMF, náðu
í gær samkomulagi um að
fresta til bráðabirgða greiðslu á
6,6 milljarða dollara skuld
landsins við sjóðinn. Stjórn
IMF á þó enn eftir að staðfesta
samkomulagið. Það er talið
duga til að efnahagur Argent-
ínumanna hrynji ekki fyrir
kosningarnar í apríl en efna-
hagsóreiða hefur valdið sárri
fátækt hjá mörgum. Forseti
landsins, Eduardo Duhalde,
lætur af embætti í maí.
Tilræðis-
maður hand-
tekinn
STJÓRNVÖLD í Kólumbíu
handtóku í gær rúmlega tvítug-
an karlmann, Rigoberto
Garcia, sem þau sögðu að hefði
játað að hafa staðið fyrir
sprengjutilræði við skrifstofu
saksóknara í borginni Medellin
á fimmtudag. Er lögreglan
fann Garcia var hann að lita á
sér hárið í íbúð í borginni. Hann
er sagður vera félagi í helstu
uppreisnar- og hryðjuverka-
hreyfingu vinstrimanna,
FARC. Fjórir menn létu lífið í
tilræðinu á fimmtudag og 27
slösuðust.
Clinton
allt of dýr
BILL Clinton, fyrrverandi for-
seti Bandaríkjanna, er eftir-
sóttur sem fyrirlesari á ráð-
stefnum
víða um
heim. Búið
var að
ganga frá
því að hann
héldi fyrir-
lestur á al-
þjóðlegri
stúdenta-
ráðstefnu í
Þrándheimi í Noregi 9. mars.
En þegar til kom var hætt við
að fá hann þar sem hann þótti
allt of dýr.
Clinton fór fram á að fá far
með einkaþotu fram og til baka
frá London til Þrándheims, auk
þess fór hann fram á háar pen-
ingagreiðslur, skipuleggjend-
um ráðstefnunnar hafa ekki
sagt hve háar. Clinton tók rúm-
ar 14 milljónir ísl. króna fyrir
að flytja ræðu í Ósló árið 2001.
STUTT
Heita
stuðningi
við SÞ
James L. Jones
Bill Clinton
KÍNVERJAR ráðgera sitt fyrsta
mannaða geimskot í október en
þar með yrðu þeir þriðja landið í
heiminum sem sendir mannað
geimfar á braut umhverfis jörðu.
Kínverskir fjölmiðlar segja fjór-
tán fyrrverandi liðsmenn flug-
hers landsins hafa „um árabil“
verið í þjálfun vegna þessa verk-
efnis, en hver um sig er sagður
eiga að baki meira en 1.000
klukkustundir í flugstjórasætinu.
Geimskipið sem Kínverjar
hyggjast senda mannað á braut
umhverfis jörðu heitir Shenzhou
V. Tveir verðandi geimfarar voru
ekki fyrir löngu sendir í skóla
fyrir geimfara, sem Rússar reka,
og í apríl eyddu þeir viku um
borð í geimskipinu Shenzhou IV,
sem þá hafði nýverið snúið aftur
til jarðar eftir ómannaða för út í
geiminn.
Áætlun um geimferð
af stokkunum árið 1992
Qi Faren, sem teiknaði
Shenzhou-geimflaugina, segir
gert ráð fyrir að hið mannaða
geimfar verði að minnsta kosti
einn dag á flugi í geimnum. Lík-
legt er talið að allt að þrír geim-
farar verði um borð í flauginni.
Kínverjar hleyptu geimferða-
áætlun sinni af stokkunum árið
1992 en kínverski herinn hefur
yfirumsjón með þróun hennar.
Kínverji
út í geim
í október
Peking. AFP.
Segja 14 flug-
menn í þjálfun