Morgunblaðið - 18.01.2003, Blaðsíða 24

HEILSA
24 LAUGARDAGUR 18. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
MEÐALVERÐ á ávöxtum hefur
lækkað í öllum tilvikum frá því í
febrúar á síðasta ári, að undan-
skildum vínberjum og bláberjum.
Þetta kemur fram í nýjustu verð-
könnun Samkeppnisstofnunar.
Meðalverð á grænmeti er einnig í
flestum tilvikum lægra nú en það
var í febrúar á síðasta ári, segir
ennfremur.
Meðalverð á grænum vínberjum
hefur hækkað um 50% frá í febr-
úar, um 58% á rauðum vínberjum
og 60% á bláum vínberjum. Þá hef-
ur meðalverð á bláberjum hækkað
um 12% frá því í febrúar, sam-
kvæmt könnuninni.
Forvitnilegt að skoða
þróun verðlags sl. 12 mánuði
„Í næsta mánuði verður liðið ár
frá því að Samkeppnisstofnun fór
að fylgjast með verði á grænmeti
og ávöxtum. Verður forvitnilegt að
sjá þróun verðlagsins á árinu en
verð á mörgum tegundum er árs-
tíðabundið,“ segir í niðurstöðum
könnunarinnar.
Samkeppnisstofnun hefur gert
mánaðarlegar verðkannanir á
ávöxtum og grænmeti til þess að
fylgjast með verðþróun á þessum
vörum eftir afnám tolla á ýmsum
grænmetistegundum síðastliðinn
vetur. Fyrsta verðkönnunin var
gerð í febrúar síðastliðnum og náði
til 11 matvöruverslana á höfuðborg-
arsvæðinu.
Meðalverð úr þeirri könnun hef-
ur verið notað til samanburðar á
verðþróun á þessum markaði.
Í töflunni er birt meðalverð á
nokkrum tegundum af ávöxtum og
grænmeti 10. janúar síðastliðinn og
það borið saman við meðalverð úr
verslunum 8. febrúar á síðasta ári.
Þá er einnig gefið upp lægsta og
hæsta verð hverju sinni en eins og
sjá má í töflunni er oft um veru-
legan verðmun að ræða.



 
   

 " 4 "!!4'56&*77 8& 94 66&
!:'$6"%* 7 48",$ %*7 &66 ; !*7:8 *7 87 4 "9
+


#


, - .

, - 
, - /&
& "
, -  
  -  
  - 
 
01
2
" 

2
&
2 %
-  

 %

2 %
- 0
 %
2 %
- 
3 
4%

/  5 # 5 
5 - .


5 -  

5 - 5 
+$- 

 
+$- 

  
6%  - 


6%  - 

 
7  8 &9 "&:
# %
4  
;
, "



 %
 .- 

 
<
< 
=
5 


# 
   
0   -  
0   -   
0

7 5 

7 - 
 
3  - .

3  - 
3  -  
3  - &

3   
#  
>  
4  
4 
4 & 
4 

4 
4   * 
 
4.     
& 
<  

!
 ?  @ 

< 76(
 " 4 "
,$ %

  


) (
)  *)

)


'(*
' * ( * * (   ( ( *(
)*
* (

))

*
 )
)  (*
* ()
*)
) )  ) ( )
*

     














 

 







  



 


















 " 4

'(
('
)
*(
)
+


(
+
+
'
)
*)
+
))
'
'
+*'
+((
( *
)
()
*

'*
*
'*
''
'((
)

')+
'
*
)*
+
'+
)'


)
*
' 
'+
'
(
++
 '
('
*
)*
*
)
('
)+
(
(
((
  

  
!
"  

(



*


*




)


' ') ( ( **


(

(

 

*

(

)


(

(

)

(

(


*

)*




*(
*
  *
(

%:

'

;

<
%
:

:
% %&
:
<
&<


'


=; :=:%&
   : %:
; %%
: % :'&
%<
& %
<
;
% % : : : %%
%&
: : :
=<

: %
=
<
%%
  ;
=& : : =87 
4 "

/8 
4 "


=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=
7

























































! 



! 











%

%



! 























!









% %
=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

=

Meðalverð vín-
berja 60% hærra
nú en sl. febrúar
Viðar Böðvarsson, framkvæmda-
stjóri Foldar, hefur verið í forsvari
fyrir fasteignasölu í 23 ár. Það er
mikilvægt fyrir þá sem eru að
kaupa eða selja fasteign að vita að
reynsla liggur að baki hjá þeim sem
annast viðskiptin. Tjaldaðu ekki til
einnar nætur heldur byggðu við-
skiptin á traustum grunni.
Viðar Böðvarsson
Sími 552 1400
fax 552 1405
Laugavegi 170, 2. hæð, 105 Reykjavík
Viðar Böðvarsson
viðskiptafræðingur
löggiltur fasteignasali
Heimasíða: www.fold.is - Netfang: fold@fold.is
Traust og reynsla eru mikilvæg
í fasteignaviðskiptum
Spurning:Hvað er heimakoma?
Hvers konar sýking er það? Er
hætta á endurtekningu heima-
komu?
Svar:Heimakoma er stundum köll-
uð húðnetjubólga en heitir erysip-
elas á erlendum málum. Heima-
koma er bráð húðsýking sem er
venjulega vel afmörkuð, gljáandi,
rauð, upphleypt, heit og viðkvæm
fyrir snertingu. Heimakoma byrj-
ar sem rauður blettur á húðinni,
oftast þar sem er sprunga eða sár,
og breiðist síðan út og stækkar
dag frá degi. Stundum myndast
blöðrur og jafnvel rauð strik út frá
sýkta svæðinu í átt til nærliggj-
andi eitla. Heimakoma getur kom-
ið fram hvar sem er á líkamanum
en er algengust á fótum eða fót-
leggjum, á handleggjum eða í and-
liti. Þegar heimakoma er í andliti
er hún oft báðum megin. Oft fylgir
heimakomu sótthiti, skjálfti og al-
menn vanlíðan. Heimakoma getur
komið fyrir hjá fólki á hvaða aldri
sem er en er algengust hjá börn-
um og eldra fólki.
Heimakoma orsakast af bakt-
eríum, oftast keðjusýklum (t.d.
betahemólýtiskum streptokokk-
um) en einstaka sinnum af öðrum
bakteríum. Ef ekkert er að gert
getur heimakoma leitt til blóðsýk-
ingar (blóðeitrunar) og hún getur
komið fyrir aftur og aftur á sama
stað og þá er hætta á langvarandi
þrota og bjúg. Við grun um heima-
komu er mikilvægt að leita læknis
án tafar vegna hættu á alvarlegri
blóðsýkingu. Stundum er til staðar
langvarandi sveppasýking, t.d.
milli táa, sem veikir húðina og ger-
ir bakteríum mögulegt að komast í
gegnum hana og valda endurtek-
inni heimakomu eða annars konar
sýkingum. Í slíkum tilvikum er
mikilvægt að meðhöndla sveppa-
sýkinguna til að loka fyrir leið
baktería inn í líkamann.
Sjúkdómsgreining byggist að-
allega á útlitinu, gangi sjúkdóms-
ins og öðrum sjúkdómseinkennum
(m.a. sótthita og slappleika), sem
gefa vísbendingu um heimakomu.
Stundum er þó erfitt að greina
milli heimakomu og annarra sjúk-
dóma. Til eru margar aðrar gerðir
húðsýkinga sem orsakast af bakt-
eríum, veirum eða sveppum og
geta stundum líkst heimakomu.
Oftast er erfitt að rækta bakt-
eríuna beint frá sýkingunni en hún
ræktast stundum úr blóði.
Bakterían sem langoftast veldur
heimakomu er venjulega vel næm
fyrir algengum sýklalyfjum eins
og penicillíni og erýtrómycíni og
sjúkdómurinn læknast venjulega
fljótt af slíkum lyfjum. Einstaka
sinnum þarf að grípa til sterkari
lyfja. Áður fyrr var heimakoma
hættulegur sjúkdómur sem gat
leitt til alvarlegra veikinda og jafn-
vel dauða en nú á tímum öflugra
sýklalyfja er sjúkdómurinn oftast
auðlæknanlegur.
MAGNÚS JÓHANNSSON LÆKNIR SVARAR SPURNINGUM LESENDA
 Lesendur Morgunblaðsins geta spurt
lækninn um það sem þeim liggur á hjarta.
Tekið er á móti spurningum á virkum dög-
um milli klukkan 10 og 17 í síma 5691100
og bréfum eða símbréfum merkt: Vikulok.
Fax 5691222. Einnig geta lesendur sent
fyrirspurnir sínar með tölvupósti á net-
fang Magnúsar Jóhannssonar:
elmag@hotmail.com.
Getur leitt til
blóðsýkingar
Hvað er heimakoma?
MIKIL umræða hefur átt sér stað í
Bandaríkjunum að undanförnu um
ágalla fæðupíramíðans sem byggist á
fyrirmælum heilbrigðisyfirvalda þar í
landi um fæðuval. Ýmsum næringar-
fræðingum hefur þótt hann hafa í för
með sér of miklar einfaldanir og ekki
gefa rétta mynd af fæðuflokkunum.
Píramíðinn hefur verið við lýði í um
tíu ár og hefur ekki rekið breytingum
þrátt fyrir nýjar upplýsingar í nær-
ingarfræði.
Hér á landi hefur opinberlega ekki
verið notast við fæðupíramíða heldur
fæðuhringinn sem Manneldisráð hef-
ur umsjón með og er notaður m.a. við
kennslu í grunnskólum. Laufey
Steingrímsdóttir forstöðumaður
Manneldisráðs segir að sams konar
gagnrýni eigi við um hringinn og
píramíðann. Hvoru tveggja byggjast
á fæðuflokkum en því fylgir mikil ein-
földun á hvað er heilsusamlegt fæði,
til dæmis er allri fitu komið fyrir í ein-
um flokki, ekki er hugað að því hvort
um sé að ræða harða fitu eða olíu, og
einnig eru kjöt, fiskur, egg og baunir
sett saman í einn fæðuflokk, svo
dæmi séu tekin. Aftur á móti er
ástæða til að gera greinarmun á þess-
um fæðutegundum þegar verið er að
gefa ráðleggingar um mataræði.
Spurningin sé því hvort hann og þá
fæðuhringurinn sem notaður er hér á
landi, séu ekki orðnir gamaldags.
Gagnrýnin vestra snýr aðallega að
því að benda á að öll fita er ekki jafn
slæm eða jafn góð, t.d. er ekki gerður
greinarmunur á olíu og mettaðri fitu
sem tilheyra sama fæðuflokki ásamt
sætindum auk þess sem leggja þurfi
meiri áherslu á neyslu grænmetis og
ávaxta en gert er í fæðupíramíðanum.
Píramíðinn þykir einnig gamal-
dags hvað varðar upplýsingar um
prótínneyslu þar sem kjöti, fiski,
baunum, eggjum og hnetum er skellt
saman í einn flokk. Brauð, kornteg-
undir, hrísgrjón og pasta tilheyra
sama flokki jafnvel þótt hollustan sé
mun minni í fínunnum kolvetnaríkum
fæðutegundum svo sem fransbrauði
og hvítum hrísgrjónum en í minna
unnum vörum svo sem heilkorna-
brauði, -pasta og -hrísgrjónum.
Gagnrýnendur benda á að píramíð-
inn sé afar mikilvægur, hægt sé að
nota hann til þess að kenna fólki eink-
um börnum um hollustu matvæla en
nauðsynlegt sé að endurskoða hann
og þróa í takt við nýjar upplýsingar.
„Fæðupíramíðinn er alvarlega
gallaður og getur aukið líkur sumra á
sjúkdómum og jafnvel dauða,“ er haft
eftir Walter Willett, formanni nær-
ingardeildar Harvard School of Publ-
ic Health, á netútgáfu LA Times ný-
lega.
Umræðan á rétt á sér
Þessi umræða á fullkomlega rétt á
sér, að mati Laufeyjar. „Sjálfsagt er
að ræða þessa hluti. Fæðuhringurinn
sem Manneldisráð gefur út, er fyrst
og fremst ætlaður til þess að undir-
strika fjölbreytni í fæðuvali. Hann er
einkum notaður við kennslu í grunn-
skólum. Aftur á móti eru manneld-
ismarkmið og hollustukarfan frekar
ætluð til þess að leiðbeina um fæðu-
val.“
Laufey telur að fæðupíramíðinn og
-hringurinn eins og þeir eru upp-
byggðir séu ágætir til hliðsjónar.
„Þar er skýrt tekið fram hvað æski-
legt sé að borða mest af. Undirstaðan
er korn, mjöl og grænmeti. Þar á eftir
kemur mjólkurmatur, kjöt og fiskur
og svo er fita og sætindi í minnstu
magni. Fæðuhringurinn líkt og fæðu-
píramíðinn undirstrikar þannig fjöl-
breytni í fæðuvali.“
Sérfræðingar við Harvard School
of Public Health hafi komið með til-
lögur til breytinga á fæðupíramíðan-
um að sögn Laufeyjar. „Um þær ríkir
þó ekki einhugur en tillögurnar snúa
meðal annars að því að auka
skammta af grænmeti og ávöxtum
daglega úr fimm í tíu og að borða
skuli fisk fjórum sinnum oftar en
kjöt.“
Fæðupíramíðinn gagnrýndur
NEYTENDUR