Morgunblaðið - 08.02.2003, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 LAUGARDAGUR 8. FEBRÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
sýknaði í gær konu sem vinnur hjá
Landsbankanum af kröfu bankans
vegna hlutabréfakaupa í deCODE í
janúar 2000 sem Landsbréf hf.
keyptu að hennar ósk en konan taldi
sig ekki hafa stofnað til þeirra við-
skipta. Í dómnum er haft eftir kon-
unni að starfsmannastjóri Lands-
bankans tjáði henni að hún ætti enga
framavon innan bankans meðan hún
stæði í málaferlum við hann og
mætti búast við uppsögn ef dómur
félli henni í vil.
Konan bar að hún hefði hringt í
Landsbréf þann 4. janúar 2000 og
óskað eftir því að kaupa 115 hluti í
deCODE, móðurfélagi Íslenskrar
erfðagreiningar, fyrir rúmlega
400.000 krónur. Bað hún um að and-
virði bréfanna yrði skuldfært af
bankabók sinni í Landsbankanum.
Það hafi ekki verið gert og kvörtun
þess efnis ekki sinnt. Þann 24. jan-
úar óskaði konan aftur eftir því við
Landsbréf að fyrirtækið keypti
hlutabréf í deCODE og sem fyrr
óskaði hún eftir því að hlutabréfin
yrðu skuldfærð á reikning hennar í
bankanum. Þetta gekk eftir og var
reikningur hennar skuldfærður sam-
dægurs. Landsbankinn leit svo á að
um tvenn viðskipti hafi verið að
ræða, en konan sagðist hafa litið svo
á, að um tilraun til viðskipta hafi ver-
ið að ræða af hennar hálfu, þar sem
bankabók hennar hafi ekki verið
skuldfærð. Hún hafi síðan fyrst verið
krafin um greiðslu á hlutabréfunum,
sem hún reyndi að kaupa 4. janúar,
níu mánuðum síðar.
Engin framavon innan bankans
Konan hefur unnið hjá Lands-
bankanum í 15 ár sem gjaldkeri en
er nú í námsleyfi. Hjá henni kom
fram að málið hafi haft mikil áhrif á
stöðu hennar hjá bankanum. Hún
hafi sótt um annað starf hjá fyrir-
tækinu um mitt síðasta ár en ekki
verið tekin í viðtal, þrátt fyrir fimm-
tán ára starfsaldur. Hún hafi fengið
þau svör hjá starfsmannastjóra að
hún ætti í málaferlum við Lands-
bankann og á meðan svo væri ætti
hún þar enga framavon og myndi
verða sagt upp starfi ef dómur félli
henni í hag.
Af hálfu Landsbankans var því
m.a. haldið fram að konan hafi verið
skráð kaupandi hlutabréfanna. Hún
hafi auk þess kvittað fyrir móttöku
þeirra. Konan viðurkenndi að hafa
kvittað fyrir móttöku á einhverri
sendingu frá deCODE í árslok 2000
en hafi talið að þau tengdust síðari
hlutabréfakaupum hennar.
Í niðurstöðu héraðsdóms segir að
það liggi fyrir að konan keypti síðar í
sama mánuði hlutabréf í deCODE
fyrir milligöngu Landsbréfa á hærra
sölugengi en gilti um fyrri hlutabréf-
in. Á þeim tíma hefði hún því ekki
haft nokkra ástæðu til að þræta fyrir
að hafa gert fyrra tilboðið.
Forsendur brostnar
Þótti dómnum augljóst að konan
gerði sér enga grein fyrir að fyrri
beiðni hennar hefði skilað árangri og
hvorki Landsbankinn né Landsbréf
hefðu tilkynnt konunni um það með
sannanlegum hætti. Þá bendi gögn
málsins til þess að konunni hafi fyrst
verið ljós afstaða Landsbankans að
þessu leyti í september 2000. Þá hafi
forsendur hennar fyrir kaupunum
verið brostnar enda hafði gengi á
hlutabréfum í deCODE hrunið.
Dómurinn taldi því rétt að láta
Landsbankann bera hallann af því að
hafa ekki gengið strax eftir greiðslu
kaupverðsins með sannanlegum
hætti, eða tilkynnt konunni að kaup-
unum væri rift. Var konan því sýkn-
uð og bankinn dæmdur til að greiða
henni 106.000 kr. í málskostnað.
Lögmaður konunnar var Kristján
Stefánsson hrl. en Árni Þór Þor-
björnsson hdl. flutti málið f.h. bank-
ans. Skúli J. Pálmason héraðsdómari
kvað upp dóminn.
Starfsmaður Landsbankans sýknaður af kröfu bankans
Sagt að hún ætti von
á uppsögn ef dómur
félli henni í vil
ÞAÐ fór tæpast fram hjá þeim
sem leið áttu um Tryggvagötu í
gær að verið er að dytta að Hafn-
arhúsinu þar sem Listasafn
Reykjavíkur er til húsa. Húsið
hefur nú fengið allsherjar há-
þrýstiþvott og hefur svo að segja
skipt um lit, er orðið grátt en var
áður hvítt.
Að sögn Eiríks Þorlákssonar,
forstöðumanns Listasafns Reykja-
víkur, hefur verið unnið að því í
vetur að taka húsið í gegn að ut-
an og er áætlað að verkinu ljúki í
maí á þessu ári. Þá fer fram út-
boð vegna málningarvinnu. Að
sögn Eiríks eru hugmyndir uppi
um að mála húsið grátt.
Morgunblaðið/Golli
Hafnarhúsið skiptir um lit
REIDAR Thyholdt var einn þeirra
sem leiðbeindi á sérstöku nám-
skeiði sem er liður í handleiðslu
verkefnastjóra við framkvæmd
Olweusarverkefnisins gegn einelti
hér á Íslandi en hann hefur ásamt
Þorláki Helgasyni, verkefn-
isstjóra, haldið utan um Olweusar-
verkefnið hér á landi.
Spurður um niðurstöður könn-
unarinnar á einelti í íslenskum
grunnskólum segir Þorlákur að
menn sjái af henni að hægt sé að ná
miklu meiri árangri. „Það eru t.d.
færri sem leggja í einelti en verða
fyrir því þannig að fórnarlömb
þeirra eru greinilega fleiri en eitt
og við verðum að sjá til þess að
þessum nemendum fækki. Við
sjáum líka að það er hægt að vinna
betur í skólunum og skólastofunni
sjálfri. Og það er hægt að taka til-
lit til þessara niðurstaðna við
skipulagningu skólans allt inn í
sjálfa skólastofuna. Við ætlum ekki
að rýna í prósentur til eða frá –
hver prósenta er of mikið – heldur
ætlum við að vinna með skólabrag-
inn sjálfan, að skapa þær aðstæður
að einelti sé ekki þolað. Þetta er í
fyrsta skipti sem verið er að virkja
alla starfsmenn í nær þriðjungi
grunnskóla í landinu til þess að
vinna einum huga að því að bæta
skólann með því að skapa þau skil-
yrði að nemendum líði vel og metn-
aður og virðing ríki í skólunum.“
Þorlákur segir að nú séu menn
tilbúnir til þess að vinna með það
tæki sem niðurstöður könnunar-
innar er. Könnunin verði síðan
framkvæmd aftur í nóvember í
haust, eða á sama tíma í fyrra til
þess að kanna hverning miðað hafi
í Olweus-verkefninu. „En við erum
auðvitað með efni sem er þaul-
reynt og verkefni sem löng reynsla
er af. Kerfi Olweusar er lang-
þekktasta kerfi sinnar tegundar og
hefur skilað miklum árangri. Það
er auðvitað hvalreki fyrir skólana
að fara í símenntunarverkefni sem
við fáum svo að segja upp í hend-
urnar en um leið auðvitað mjög
erfitt. Við erum að leggja mikið á
skólana og sveitarfélögin eru
sömuleiðis að leggja mikið undir
því það er verið að ráða fólk sem
hverfur ekki.“
Þorlákur segir að nokkuð mikið
kerfi þurfi til þess að halda utan
um verkefnið. „Við erum með móð-
urskóla og í hverjum móðurskóla
erum við með verkefnisstjóra. Síð-
an eru oddvitar sem sjá til þess að
verkefnið gangi innan skólanna og
það eru síðan samstarfsskólar þar
sem á að gera sömu hlutina. Verk-
efnið stendur yfir í átján mánuði
og við keyrum það út skólaárið
2003–2004. Við framkvæmum aft-
ur sömu könnun í haust til þess að
sjá hvaða áhrif verkefnið hefur
haft. Allir starfsmenn skólanna
mynda hópa, allt að fimmtán
manna, og hittast hálfsmán-
aðarlega til þess að fara yfir fram-
gang mála. Þannig að þetta er unn-
ið ákaflega kerfisbundið alveg
niður í grasrótina, eða kannski öllu
heldur frá grasrótinni. Við reynum
að skapa skólabrag þar sem allir
eru samtaka í að vinna að skapa
skóla þar sem tekið er tillit til allra
og þar sem eru skýrar reglur og
menn tali einum rómi.“
Hefur skilað mjög góðum
árangri í Noregi
Reidar er sálfræðingur að mennt
og hefur unnið náið með prófessor
Dan Olweus á undanförnum árum.
Hann segir að Norðmenn hafi
nokkuð langa reynslu af því að fást
við einelti og umræðan um einelti
hafi farið fyrr af stað þar en hér á
Íslandi. Snemma á áttunda ára-
tugnum hafi menn markvisst farið
að grípa til aðgerða í grunnskólum
til þess að kljást við einelti og þá
hafi menn stuðst við kenningar
Olweusar sem á þeim tíma hafi
fyrst og fremst verið fræðikenn-
ingar. „Kerfið hefur verið þróað
og lagað til en rétt fyrir 1990 var
það komið í núverandi form. Það
hefur sýnt sig að kerfið virkar vel í
neðri bekkjum grunnskólans og
dregið hefur úr einelti um 30–50%
en árangur af unglingastiginu hef-
ur ekki verið eins mikill enda eru
gagnfræðaskólarnir ekki eins vel í
stakk búnir til þess að takast á við
þetta; kennararnir í þeim eru mun
uppteknari af þeim fögum sem
þeir kenna en af félagslegri stöðu
einstakra nemenda. Það veldur
einnig vandræðum að bekkjakerfið
riðlast þegar ofar er komið í
grunnskólann, þ.e. hver bekkur
hefur marga kennara en í neðri
bekkjunum er einn kennari með
hvern bekk að mestum hluta.“
Afstaðan gagnvart einelti í
skólunum á að vera alveg skýr
Reidar segir að kerfi Olweusar
feli í raun í sér siðferðilega af-
stöðu, þ.e. einelti af öllu tagi eigi
ekki að líða og það sé á ábyrgð
hinna fullorðnu að koma í veg fyrir
einelti. „Við reynum einmitt að
upplýsa kennara og raunar alla
starfsmenn skólanna um einelti og
hvernig eigi að bregðast við því.
Við leggjum áherslu á að starfs-
menn skólanna geti gert grein-
armun á einelti og skynsamlegum
deilum eða skoðanaskiptum á milli
nemenda enda þurfi að fást við ein-
elti með nokkuð öðrum hætti.“
Reidar segir að sitt hlutverk í ís-
lenska verkefninu sé að uppfræða
og þjálfa verkefnisstjórana. „Hlut-
verk verkefnisstjóranna er mjög
mikilvægt enda leiðbeina þeir og
fylgjast með að menn séu á réttri
leið á meðan verið er að innleiða
og festa kerfið í sessi fyrsta eina
og hálfa árið.“
Viljum skólabrag þar sem
ekki er rúm fyrir neitt einelti
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Reidar Thyholdt og Þorlákur Helgason vinna að Olweusar-verkefninu.
JAPANSKIR aðilar hafa und-
anfarna daga dvalið hér á
landi til að kanna aðstæður til
rekstrar verksmiðju til fram-
leiðslu á rafmagnsþéttum.
Sendiráð Íslands í Japan hefur
átt samskipti við þessa aðila
þar í landi og sá um undirbún-
ing heimsóknarinnar í sam-
vinnu við Fjárfestingarstofu –
orkusvið.
Hafa þessir aðilar skoðað
aðstæður á Reykjanesi, í
Hafnarfirði og á Akureyri.
Þeir skoða jafnframt mögu-
leika á staðsetningu verk-
smiðjunnar í öðrum löndum
Evrópu.
Málið á frumstigi
Iðnaðarráðuneytið segir að
málið sé á algjöru frumstigi og
felist eingöngu í öflun gagna
og kannana á staðháttum.
Engin ákvörðun liggi fyrir um
að skoða Ísland frekar sem
fjárfestingarkost. Ekki liggur
heldur fyrir hvort Reykjanes,
Hafnarfjörður eða Akureyri
yrði þá fyrir valinu.
Þéttar af því tagi sem fram-
leiddir yrðu í þessari verk-
smiðju eru notaðir í rafeinda-
iðnaði um allan heim og
markaðurinn því stór. Iðnað-
urinn er hluti af hátækniiðnaði
með mikla framtíðarmöguleika
í fullvinnslu á þéttum til út-
flutnings.
Fulltrúar japanskra fyrir-
tækja á sama markaði hafa áð-
ur kannað aðstæður hér á
landi til framleiðslu rafmagns-
þétta, síðast í janúar á síðasta
ári.
Bygging
rafmagns-
þéttaverk-
smiðju til
skoðunar