Morgunblaðið - 05.03.2003, Blaðsíða 16

ERLENT
16 MIÐVIKUDAGUR 5. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÖFLUG sprengja sem falin var í
bakpoka sprakk í gær við flugstöð á
sunnanverðum Filippseyjum. Að
minnsta kosti 19 manns fórust í
sprengingunni og 147 særðust, eftir
því sem yfirvöld greindu frá. Tals-
menn Filippseyjastjórnar lýstu því
yfir að tilræðið væri „brjálæðislegt
hryðjuverk“.
Þar sem margir hinna særðu
voru þungt haldnir var jafnvel búizt
við því að dauðsföllum fjölgaði.
Enginn hafði lýst yfir ábyrgð á
tilræðinu í gær. Sprengingin varð
við Davao-flugvöll á Mindanao-eyju.
Filippseyski herinn hefur sakað að-
skilnaðarsinna í „Íslömsku frelsis-
hreyfingunni Moro“ (skammstafað
MILF) um að bera ábyrgð á röð til-
ræða, þar á meðal bílsprengju við
annan flugvöll fyrir skömmu. Tals-
maður MILF vísaði hins vegar
ábyrgð á Davao-sprengingunni á
bug.
Meðal hinna látnu voru einn
drengur, ein stúlka, sjö konur og tíu
karlar, þar af einn bandarískur
kristniboði, eftir því sem talsmenn
yfirvalda greindu frá.
Forseti Filippseyja, Gloria Mac-
apagal Arroyo, sagði að „nokkrir
menn“ hefðu verið handteknir í
tengslum við rannsókn málsins.
Hún sagðist hafa gefið her og lög-
reglu fyrirmæli um að „leita
sprengjumennina og samverka-
menn þeirra uppi með öllum ráð-
um“.
Arroyo hefur farið fram á það við
bandaríska herinn að hann sendi
menn til að þjálfa filippseyska her-
menn í hryðjuverkavörnum síðar á
þessu ári.
Susan Madrid, talsmaður al-
mannavarna í Davao, sagði að
sprengingin hefði orðið kl. 5:20 að
staðartíma (kl. 10:20 að ísl. tíma) er
fjöldi fólks beið við flugstöðvar-
bygginguna eftir að næsta flugvél
kæmi upp að henni. Um klukku-
stund síðar varð önnur sprenging
um 30 km norðar, sem særði þrjá.
Lögregla greindi frá því, að
sprengjunni á Davao-flugvelli hefði
verið komið fyrir á miðju biðsvæði
farþega og hvellurinn hefði heyrzt í
fimm kílómetra fjarlægð.
Edgar Aglipay, vararíkislög-
Nær tuttugu manns
farast í sprengjutilræði
Íslömskum aðskilnaðarsinnum á
S-Filippseyjum gefið að sök að bera
ábyrgð á mannskæðri sprengingu
AP
Lögreglumenn á vettvangi við farþegabiðskýli á Davao-flugvelli á
Mindanao-eyju, þar sem öflug sprengja sprakk í gærmorgun.
Uppreisn aðskilnaðarsinnaðra
múslima á Suður-Filippseyjum hef-
ur staðið yfir í þrjá áratugi. Þrátt
fyrir að vopnahléssamningur hafi
verið gerður árið 1997 hafa átök
blossað upp af og til síðan. Í síðasta
mánuði réðst herinn til inngöngu í
búðir MILF á miðri Mindanao-eyju
og í kjölfarið gerðu skæruliðar
árásir sem tugir manna hafa fallið í
síðustu vikur.
reglustjóri Filippseyja, sem stadd-
ur var í Davao er sprengingin varð,
sagði í útvarpsviðtali að sprengjan
hefði verið falin í bakpoka.
Eid Kabalu, talsmaður MILF,
fordæmdi tilræðið og bauð samstarf
um rannsókn á því. Daniel Lucero,
talsmaður hersins, sagði að MILF
væri líka grunað um að standa á
bak við síðari sprenginguna, sem
varð í bænum Tagum.
Manila. AP.
A-evrópskar
konur fullar
væntinga til
ESB-aðildar
Varsjá. AFP.
FJÓRTÁN mánuðum áður en
stækkun Evrópusambandsins til
austurs kemst til framkvæmda eru
austur-evrópskar konur farnar að
líta til vesturs í þeirri von að aðild að
ESB muni færa þeim meiri réttindi.
„Ég tel það mjög mikilvægt fyrir
okkur að ganga í ESB og við lítum á
það sem ávinning,“ segir Basia God-
lewska, talsmaður Upplýsingamið-
stöðvar pólskra kvenna, OSKA, í
Varsjá, í samtali við AFP-fréttastof-
una.
Konur, sem á valdatíma kommún-
ista nutu að mörgu leyti jafnréttis og
gegndu virku félagslegu hlutverki,
hafa að ýmsu leyti þurft að axla
mestu byrðarnar af kerfisumskipt-
unum sem hófust með falli Berlínar-
múrsins árið 1989.
„Fyrir umskiptin gátu konur feng-
ið fóstureyðingu að vild. Nærri allir
höfðu atvinnu,“ segir Godlewska.
„En þetta var samt ekki gott kerfi.
Því það var ekki frjálst.“
„Eftir 1989 fóru hlutirnir að breyt-
ast svo hratt að allt gamla karlaveld-
iskerfið spratt aftur upp,“ segir hún.
Í einka- og markaðsvæðingarferlinu
sem umskiptunum fylgdi misstu sér-
staklega margar konur vinnuna.
Sumar þeirra leiddust í örvæntingu
út í að taka þátt í hinni blómstrandi
verzlun með konur til starfa í kyn-
lífsiðnaði ríku landanna í vestri.
Í sumum löndum eins og hinu kaþ-
ólska Póllandi voru ennfremur sett
ströng lög til takmörkunar fóstur-
eyðingum.
Flýtir fyrir bættri
jafnréttislöggjöf
Kvenréttindasamtök í tilvonandi
nýju aðildarríkjunum í Mið- og Aust-
ur-Evrópu segja að einn helzti kost-
urinn við ESB-aðildina verði að
stjórnvöld í þessum löndum verði
skuldbundin til að yfirtaka gildandi
löggjöf ESB um réttindi kvenna.
Konur í þessum löndum myndu jafn-
framt njóta góðs af ESB-áætlunum
sem miðast að baráttu gegn ofbeldi
gegn konum, en það sé málefni sem
að óbreyttu sé gjarnan sópað undir
teppið, og um heilbrigðismál kvenna.
Sem dæmi um lög sem tilvonandi
aðildarríkin hafa þurft að taka upp,
sem hluta af aðildarundirbúningn-
um, er breytt vinnulöggjöf þar sem
kveðið er á um jöfnuð kynjanna í
launum fyrir sambærilega vinnu, og
um viðurlög við misrétti og kynferð-
islegri áreitni. Af þeim tíu ríkjum
sem ganga í ESB 1. maí 2004 kvað
Litháen vera hið eina sem, enn sem
komið er, hefur sett jafnréttislög
sambærileg við vestur-evrópsk.
Uppnám í
stjórnmálum
Eistlands
Tallin. AFP.
UPPNÁM er í eistneskum stjórn-
málum eftir að nýr stjórnmálaflokk-
ur, Res Publica, fékk jafn mörg þing-
sæti og Miðflokkurinn, stærsti
núverandi stjórnarflokkurinn, í
kosningum er fram fóru í landinu á
sunnudaginn. Miðflokkurinn fékk þó
lítið eitt fleiri atkvæði.
Báðir flokkarnir gera nú tilkall til
umboðs til stjórnarmyndunar og
sagði forseti landsins, Arnold
Rüütel, að báðir kæmu til greina.
Hann kvaðst ekki telja að það myndi
breyta miklu fyrir framtíð Eistlands
hvor flokkurinn fengi umboðið.
Alls fengu sex flokkar sæti á þjóð-
þinginu, Riigikogu, og er meirihluti
þeirra hægra megin við miðju. Víð-
tæk andstaða er í þessum flokkum,
mestur þó í Res Publica, við því að
Edgar Savisaar, leiðtogi hins vinstri-
sinnaða Miðflokks og núverandi
borgarstjóri í Tallinn, komist í for-
sætisráðherrastólinn.
Rüütel sagðist ekki myndu hefja
viðræður við leiðtoga flokkanna fyrr
en í dag, en þá rennur út frestur til
að kæra úrslit kosninganna.
♦ ♦ ♦
ÞRÍR menn týndu lífi er þyrla í einkaeigu hrapaði í gær
ofan í sundlaug við Sahid Jaya-hótelið í Jakarta í
Indónesíu. Ætlaði flugmaðurinn að lenda á þaki húss-
ins en eitthvað fór úrskeiðis. Er raunar haft eftir vitn-
um, að þyrlan hafi verið búin að snerta afmarkaðan
völl á þakinu þegar sterkur vindsveipur feykti henni til
hliðar. Sem betur fer var enginn í sundlauginni er slys-
ið átti sér stað.
AP
Hrapaði ofan í sundlaug Þorskeldiðfram úr veið-
um eftir 5 ár
NORSKIR fiskeldismenn spá því, að
eftir fimm ár verði uppskeran í þorsk-
eldinu jafnmikil og í öllum þorskveið-
um Norðmanna nú. Það er þó háð því,
að fjárfest verði í kvíum og öðrum
fiskeldisbúnaði.
Norskir þorskeldismenn segjast
munu geta framleitt 100 milljónir
þorskseiða árlega en nái þau öll að
vaxa upp, samsvarar það fimmföldum
aflanum á góðri vertíð við Lófót. Kom
þetta fram í Aftenposten.
Fyrirtækið Troms Marin Yngel er
nú að reisa heimsins stærstu þorsk-
klakstöð fyrir utan Tromsø og þar á
að ala upp nýjan stofn af „tömdum“
þorski. Verður vexti hans og gæðum
stjórnað og einnig hvenær hann verð-
ur kynþroska. Verður framleiðsluget-
an 10 milljónir seiða en stefnt er að
því, að hún verði 100 milljónir í öllu
landinu eftir fimm ár. Komist þau á
legg svarar það til 200.000 tonna upp
úr sjó en það er nokkru meira en
norski þorskkvótinn nú.
SPENNAN á Kóreuskaga magnað-
ist í gær eftir að fjórar norður-kór-
eskar orrustuþotur hindruðu flug
bandarískrar njósnavélar í alþjóð-
legri lofthelgi. Bandaríkjastjórn
kvaðst ætla að mótmæla atvikinu
formlega og Norður-Kóreustjórn
mótmælti árlegum heræfingum sem
Bandaríkjamenn og Suður-Kóreu-
menn hófu í gær.
Bandaríska varnarmálaráðuneyt-
ið sagði að fjórar norður-kóreskar
MiG-orrustuþotur hefðu hindrað
flug bandarískrar njósnavélar af
gerðinni RC-135 um 240 km undan
strönd Norður-Kóreu á sunnudag.
Ein orrustuþotnanna hefði verið um
fimmtán metra frá njósnavélinni og
elt hana í 22 mínútur.
Að sögn varnarmálaráðuneytisins
festi ein þotan ratsjármið á njósna-
vélina. Bandarískir embættismenn
lýstu þessu sem „ögrun“ og sögðu
að stjórn George W. Bush forseta
væri að ráðfæra sig við stjórnvöld í
S-Kóreu og fleiri ríkjum um hvernig
koma ætti formlegum mótmælum á
framfæri við ráðamenn N-Kóreu.
Er þetta í fyrsta sinn sem slíkur
atburður á sér stað frá því í apríl
1969 þegar n-kóresk herþota skaut
niður bandaríska njósnavél. Sú árás
kostaði alla áhöfnina, 31 mann, lífið.
Segja árás í undirbúningi
Um 5.000 bandarískir hermenn
taka þátt í heræfingum sem hófust í
Suður-Kóreu í gær og hafa verið
haldnar frá 1961. Æfingunum lýkur
2. apríl.
Málgögn stjórnar Norður-Kóreu
sögðu að markmiðið með heræfing-
unum væri að undirbúa árás á land-
ið og vöruðu við því að hún myndi
leiða til kjarnorkustríðs á Kóreu-
skaga.
Stjórnin í Pyongyang sagði á
sunnudag að Bandaríkjamenn væru
að undirbúa árás á norður-kóreskan
kjarnakljúf, sem ræstur var nýlega,
og sagði það geta valdið „hryllilegu
kjarnorkustórslysi“.
Bandaríkjamenn óttast að Norð-
ur-Kóreumenn geti notað kjarna-
kljúfinn til að búa til nokkrar kjarn-
orkusprengjur á næstu mánuðum.
Saka N-Kóreu um ögrun
Norður-kóreskar herþotur hindruðu
flug bandarískrar njósnavélar
Seoul. AP, AFP.