Morgunblaðið - 21.05.2003, Page 29

STEFNT er að því að hefja
framkvæmdir við jarðgöng
undir Almannaskarð austan
Hafnar í Hornafirði um
næstu áramót, en undirbún-
ingur stendur nú sem hæst.
Jarðfræðirannsóknum er að
ljúka og hönnun þeirra að
hefjast, samkvæmt upplýs-
ingum frá Vegagerðinni.
Göngin verða rétt rúmur
kílómetri að lengd og er nú
unnið að því að festa end-
anlega jarðgangalínu í land-
inu þar sem þau verða graf-
in. Að því loknu verður unnt
að byrja á hönnun einstakra
hluta s.s. vegskála og tengi-
vega auk ganganna sjálfra.
Undirbúningsvinna geng-
ur samkvæmt áætlun og von-
ast menn til þess að hægt
verði að bjóða jarðganga-
gerðina út í september og
hefja framkvæmdir um ára-
mótin.
Ekki er þörf á að setja
göngin í hefðbundið um-
hverfismat þar sem þau falla
ekki undir lög um umhverf-
ismat, en þau munu fara í
gegnum kynningarferli eins
og gert er þegar um smærri
framkvæmdir er að ræða að
sögn Hreins Haraldssonar,
framkvæmdastjóra þróunar-
sviðs Vegagerðarinnar.
Kostnaðurinn er áætlaður
um 700 milljónir króna og
koma 500 milljónir frá rík-
isstjórninni í tengslum við
ákvörðun hennar um að veita
6,3 milljarða króna í vega-
framkvæmdir og önnur verk-
efni fram á sumar 2004.
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. MAÍ 2003 29
haldist
þó svo
nar veiti
af ein-
rkum.
E. Matth-
ndir á að
rðið eigi í
endur-
eytingu á
neyslu-
kostnað-
u og hins
unabreyt-
ðustu ár
ngaverðið
breyting-
una- og
ðsvísitölu
að sem er
að endur-
vísitala í
aunavísi-
rstaklega
hjúkrun-
klu bratt-
durspegli
sérfræði-
er að op-
hækkanir
auknum
ngur hins
fá þessar
ði í sér-
teljum
u vera að
muna op-
kavædda
ristinsson
sþjónust-
anförnum
fsemi þar
m nokkra
hússtörf-
i þar sem
ni vinnu.
kna verði
unni fylgi
o að hann
en á við-
dan aðila
ustunnar.
gðisráðu-
ð gera og
a og skil-
ndi fyrir-
elji hana.
kiptavin-
einnig er
r skylda
mest fyr-
eru í heil-
tefán E.
allann við
að kaup-
sé í flest-
heilbrigð-
a vel farið
sitja við
upa.“
 

)

*






kipu-
m
-
i
hærra í öllum ríkjum M- og A-
Evrópu að fjórum undanskildum.
„Þetta kemur til vegna þess að
við erum með þungaskatt, skatt-
leggjum ekki dísilolíuna en skatt-
leggjum bensínið,“ segir Auður.
Teiknuð andlit gefa til kynna
stöðuna. Grænn broskarl þýðir að
staðan sé góð. Gulur og alvar-
legur merkir að sumt sé í lagi en
annað ekki en fýldur rauður karl
er hættumerki. Þegar farið er yf-
ir skýrsluna má sjá að flestir
þessir karlar eru gulir.
Hagvöxtur eyðir
árangrinum
Fram kemur að ástand um-
hverfismála hafi að ýmsu leyti
skánað í Evrópu á undanförnum
áratug, en gera megi ráð fyrir að
hagvöxtur eyði árangrinum alfar-
ið þar sem stjórnvöld hafi ekki
stigið nauðsynleg skref til að
rjúfa samband efnahagslegra um-
svifa og umhverfisspjalla. Sem
fyrr megi rekja flestar framfarir
á umhverfissviðinu til ráðstafana
til að takmarka mengun sem ekki
beinist að rótum vandans, til sam-
dráttar á efnahagssviðinu eða til
umskipta yfir í markaðsbúskap
víða í Evrópu.
Mikill munur er á ástandi um-
hverfismála milli og innan helstu
svæða, en framfarir hafa orðið og
dregið hefur úr álagi á náttúruna
þar sem stefnumörkun í þessum
málum hefur verið vandlega unn-
in og eftir henni farið. Í því sam-
bandi er bent á að í Evrópu hafi
verulega dregið úr losun efna
sem eyða ósonlaginu í lofthjúpn-
um og verndun vistsvæða ýmissa
tegunda plantna og dýra eigi sinn
þátt í að ástand þeirra hafi skán-
að. Hins vegar hafi áætlanir sem
miða að því að draga úr tilurð úr-
NÝ skýrsla Umhverfis-stofnunar Evrópu,Umhverfi Evrópu:Þriðja úttekt, verður
lögð fyrir umhverfisráðherrafund
í Kiev í Úkraínu og hefst í dag,
miðvikudaginn 21. maí, en honum
lýkur á föstudag.
Skýrslan nær til 52 landa í
Evrópu og Mið-Asíu og er þeim
skipt í þrjú svæði; Vestur-Evr-
ópu, Mið- og Austur-Evrópu og í
þriðja lagi 12 ríki í Austur-Evr-
ópu, Kákasus og Mið-Asíu, þ.e.
Rússland og 11 önnur ríki fyrr-
verandi Sovétríkjanna (AEKMA
löndin).
Fyrsta úttektin var gerð fyrir
ráðstefnu í Sofia 1995 og síðan
kom út önnur skýrsla fyrir ráð-
stefnu í Árósum 1998.
Áminning
Ákveðnir málaflokkar eru tekn-
ir fyrir en Auður H. Ingólfsdóttir,
deildarsérfræðingur í umhverfis-
ráðuneytinu og fulltrúi Íslands í
stjórn Umhverfisstofnunar Evr-
ópudeildar, bendir á að upplýs-
ingarnar milli málaflokka og ríkja
séu misgóðar og því verði að taka
ýmsar upplýsingar í skýrslunni
með fyrirvara.
Í því sambandi nefnir hún til
dæmis að í skýrslunni komi fram
að vegna of lítilla stofnstærða og
ofveiði séu flestir þorskstofnar í
Evrópu í hættu og ekki sé sér-
staklega gerð grein fyrir haf-
svæðinu í kringum Ísland heldur
sé Norður-Atlantshafið, Norður-
Íshafið og Barentshafið tekið sem
ein heild.
Helgi Jensson, forstöðumaður
framkvæmda- og eftirlitssviðs
umhverfisstofnunar, vekur jafn-
framt athygli á því að skýrslan
byggist á ákveðnum vísum miðað
við ákveðnar forsendur og staðan
í hverju landi sé ekki tíunduð
heldur heildarstaða Evrópu í til-
teknum málaflokki. Á þessu sé þó
undantekningar, sbr. t.d. töflur
um verð á bensíni og dísilolíu í
ríkjunum í nóvember árið 2000.
Þar kemur fram að bensínlítrinn
er dýrastur í Noregi, síðan Bret-
landi, Finnlandi og Ísland er í
fjórða sæti. Verð á dísilolíu er
hins vegar lægst á Íslandi í V-
Evrópu og reyndar er verðið
gangs ekki borið mikinn árangur
og álag hafi aukist enn á sumar
auðlindir náttúrunnar, einkum
fiskistofna, jarðveg og nýtanlegt
land. Þá sé losun í vatn frá óstað-
bundnum mengunarvöldum eins
og landbúnaði enn til vandræða.
Í kaflanum um fiskveiðar og
fiskeldi kemur m.a. fram að
margir fiskistofnar í Evrópu séu í
hættu vegna ofveiði og fullkomins
flota. Almenn áhrif umhverfisins
hafi hins vegar áhrif á stofna
vatnafiska og ástæða er talin til
að vera á verði í fiskeldinu.
Í skýrslunni kemur fram að
þegar á heildina sé litið hafi dreg-
ið úr losun gróðurhúsaloftteg-
unda í Evrópu og í M- og A-
Evrópu og AEKMA-löndunum
hafi dregið úr álagi landbúnaðar
og iðnaðar á vatnsbúskapinn.
Hins vegar sé þróun umhverf-
ismála á þessum svæðum fyrst og
fremst háð efnahagsástandinu og
því sé líklegt að mikið af þeim
framförum sem hafa orðið gangi
til baka vegna áframhaldandi
hagvaxtar eða vegna þess að hag-
vöxtur aukist á ný. Samtímis séu
líkur á að margir hinna neikvæðu
þátta gildni. Þessa sé þegar farið
að gæta í samgöngugeiranum því
áberandi sé hve flug og vega-
flutningar hafi aukist á kostnað
flutninga sem spilla náttúrunni
ekki eins mikið, en við þetta auk-
ist orkunotkun og losun gróður-
húsalofttegunda.
Fram kemur að heilsufari
manna stafi enn sem fyrr hætta
af margs konar umhverfistengd-
um þáttum. Tilurð úrgangs vaxi
stöðugt í allri Evrópu, menn hafi
áhyggjur af ástandi drykkjar-
vatns á öllu svæðinu og agnir í
lofti séu nú mesta ógnunin í borg-
um V-Evrópu. Niðurstaðan sé sú
að hraða verði markmiðasetningu
og síðan verði reynt að ná þeim
markmiðum sem fyrst. Hjá þessu
verði ekki komist ætli menn að
tryggja eðlilega umhverfisvernd
og koma á sjálfbærum lifnaðar-
háttum.
Fýldur karl við
útblásturinn
Eins og fram hefur komið var
útblástur gróðurhúsalofttegunda
á Íslandi 7% meiri árið 2000 en
árið 1990 og kemur þetta fram í
skýrslunni. Spár um útblástur
fram til ársins 2020 benda til þess
að útblástur aukist ekki umfram
þau 10% sem Kyotobókunin heim-
ilar á skuldbindingartímabili bók-
unarinnar 2008–2012, en fýldur
karl er vegna stöðu mála í EFTA-
ríkjunum. Aðvörunin felur í sér
að verði ekki gripið til aðgerða í
þá veru að minnka útstreymið eða
auka bindingu CO2 verði erfitt að
standa við Kyoto-samninginn.
Staðan er misjöfn í ríkjum Evr-
ópu, verst á Spáni en best í Lúx-
emborg, en Evrópusambandið
sem heild stendur vel að vígi og
er á réttri leið að markmiðunum
miðað við skuldbindingar Kyoto-
bókunarinnar.
Löndin í A-Evrópu eru mun
betur sett og fá öll nema Slóvenía
grænan broskarl.
Enginn broskarl er í kaflanum
um úrgang en þar kemur fram að
staða Íslands er best í sambandi
við heimtingu spilliefna. Helgi
Jensson og Auður H. Ingólfsdótt-
ir segja að spilliefnagjald, sem
innheimt sé af vörum sem geti
orðið að spilliefnum, tryggi
ábyrga meðferð þessa úrgangs,
en meira en 80% af þessum
hættulega úrgangi skili sér, eins
og fram komi í skýrslunni. Fá ríki
innheimti spilliefnagjald og það
skýri sérstöðu þeirra.
Á tánum
Auður H. Ingólfsdóttir og
Helgi Jensson segja að skýrslan
sé mikilvæg með framhaldið í
huga. Því þurfi að fara vandlega
yfir einstaka efnisþætti og sjá
hvaða aðgerða þurfi að grípa til á
einstökum sviðum. „Svona
skýrslur halda okkur á tánum,“
segir Auður.




 

 !  



"  



" !#$

 
 
  %&'(

5 %!
" 
 6   

57
%
)

8#

 
9  % %
! !
7 :
;  



 
<4  %=>
? %" 
@$ 
9 
"
A 
%
 #
=   
  
" 

 
"B
 
  
CD 
 %























































 

Skýrslan Umhverfi Evrópu: Þriðja úttekt lögð fyrir ráðherrafund í Kiev
Meira en 80% spilliefna
skilar sér á Íslandi
Meðferð hættulegs úrgangs er mun betri á
Íslandi en í öðrum ríkjum Evrópu en meira
en 80% spilliefna skilar sér hér á landi. Hins
vegar er talið að framförum í umhverf-
ismálum Evrópu sé hætta búin vegna ósjálf-
bærra efnahagslegra umsvifa.
* #


 +#!

$
,
-!E  D! ! :!F = ! 

 8  
 ) ,) /) -) 0) +))1

57+..*

7 :+..*


 +..*


 +..*
.
 %+..*


 +..*

" +..*
.
@$ +..*

G +..*

%+..-

A +..*

=   +..*

RÍKISSTJÓRNIN sam-
þykkti á ríkisstjórnarfundi í
gær að vísa aðgerðum vegna
ágangs Jökulsár á Fjöllum á
Kelduhverfi til landbúnaðar-
ráðuneytisins, þar sem Land-
græðsla ríkisins heyrir undir
ráðuneytið.
Fram kemur í fréttatilkynn-
ingu frá iðnaðar- og viðskipta-
ráðuneytinu að í framhaldi af
nákvæmri kortagerð af sönd-
um Öxarfjarðar hafi verið lagt
mat á hugsanleg úrræði til að
halda ánni í núverandi farvegi
og jafnframt hvort hugsanlega
mætti beina henni í aðra far-
vegi.
Niðurstaða athugana hafi
leitt í ljós að huga þurfi eftir
atvikum að halda við núver-
andi bakkavörn við Sandá og
Skjálftavatn og athuga þurfi
að koma upp bakkavörn í
Brunná á milli Núps og Þver-
ár auk bakkavarnar frá Jök-
ulsárgljúfri vestan ár að
Skjálftavatni, um 5 km. Kostn-
aður við bakkavörn frá Jökuls-
árgljúfri að Skjálftavatni er
langhæstur og hefur verið
áætlaður um 25 milljónir.
Fram-
kvæmdir
eiga að
hefjast um
áramót
Jarðgöng undir
Almannaskarð
Aðgerðir
vegna
ágangs
Jökulsár á
Fjöllum
Ríkisstjórnar-
fundur