Morgunblaðið - 29.06.2003, Page 25

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. JÚNÍ 2003 25
Norræni
menningarsjóðurinn
veitir styrki til norrænna menningarverkefna sem að
minnsta kosti þrjú Norðurlandanna/sjálfstjórnarsvæðanna
taka þátt í.
Umsóknarfrestir haustsins 2003 eru:
1. ágúst, 1. september og 1. október.
Á einungis við um rafrænar-umsóknir allt að
100.000 DKK.
Afgreiðslutími umsókna er 9-10 vikur.
1. september.
Gildir fyrir umsóknir yfir 100.000 DKK og
allar póstsendar umsóknir.
Afgreiðslutími er 14-15 vikur.
Nánari upplýsingar er að finna á heimasíðu sjóðsins:
www.nordiskkulturfond.org
Nordisk Kulturfond
Store Strandstræde 18
1255 København K
Sími 0045 33 96 02 00
Netfang: kulturfonden@nmr.dk
Acidophilus
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
A
ll
ta
f
ó
d
ýr
ir
Fyrir meltingu
og maga
FRÁ




  


  
    

 
   

!
  ! " #

 


 


 


 
     !! " ###
$%



 && '



$

( ) *+* % , - + *...%



$ 
!  % $ 
 


     
     Í DAG, sunnudaginn 29. júní, verður
opnuð sýning Aðalheiðar S. Ey-
steinsdóttur í Gallery xie xie, Xia-
men í Kína. Opnun sýningarinnar er
liður í verki Aðalheiðar „40 sýningar
á 40 dögum“.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
BÓK þessi minnir um sumt á ljóð-
ræna kveðskapinn sem svo mjög var
í tísku snemma á öldinni sem leið.
Aldarandinn bauð að skáldin lýstu
tilfinningum sínum opinskátt;
stundum óbeislaðri lífsgleði en jafn-
oft söknuði og trega vegna horfinnar
æsku sem liðið hafði allt of fljótt. Vel
þótti hæfa að útmála dýpt tilfinning-
anna með litríkum náttúrulýsingum
í bakgrunni. Á persónugervingar
var ennfremur litið sem innblásið
textaskraut; stundum jafnvel horft
til þeirra sem staðfestingar á því
hvort viðkomandi væri skáld eður ei.
Það sem hér hefur verið tínt til á
meðal annars við ljóðin Syngdu
söngfugl, Snjókorn, Regnhjarta,
Apríldagur og Til mömmu.
En hvað sem líður samanburði við
fyrri tíma skáldskap er eigi að síður
margt sem aðgreinir ljóð þessi frá
kveðskap þeim sem var í tísku á ár-
unum milli stríða þegar unga fólkið
svaf með Svartar fjaðrir og Söngva
förumannsins undir koddanum. Þó
nú væri! Ljóðformið hefur gengið í
gegnum breytingar, að ekki sé sagt
byltingar. Súrrealisminn, vakinn af
Freud og Jung og André Breton og
Louis Aragon, kafaði í djúp undir-
vitundarinnar. Og modernismin blés
á burt hinu tilsniðna formi. Ljóst er
að Eyþór Rafn hefur kynnst hvoru
tveggja þótt hvorki verði hann tal-
inn til súrrealista né modernista,
langt því frá. Eigi að síður veikir það
ljóð hans að í þeim kennir of margra
áhrifa úr ýmsum áttum. Þar eru
með öðrum orðum fleiri endar en
svo að auðveldlega megi hnýta sam-
an. Sum ljóðin eru ort með rími og
ljóðstöfum, þeirra á meðal Karen
amma. Það er bæði persónulegt og
nærfærið og hugmyndin hin ágæt-
asta. En höfundurinn er ekki svo
grunnmúraður í gamla tímanum að
honum takist að leyna barningi sín-
um við endarímið. Í ljóðinu Júní-
mynd á Kirkjubæjarklaustri, sem
ort er á modernískari nótunum, lýsir
Eyþór Rafn sveitasælunni eins og
hún angar og skín í skilningarvitum
borgarbúans:
yfir húsunum vakir
lágreist fjallið
og Systrafoss frussast niður
Skaftá liðast áfram
og strýkur stráin við bakkann
mjúklega
nokkrar kýr
úti á túni
og taðlyktin blandast
saman við ilminn
af grasinu
Ljóð þetta lætur ekki mikið yfir
sér, er raunar lítið meira en einfald-
ur texti, en vekur þægilega kennd í
vitundinni. Nema hvað undirritaður
hnaut um orðið „frussast“ sem Stef-
án og Davíð hefðu fráleitlega notað í
idyllisku ljóði.
Í sonnettunum Laugarhögni,
Hrós, Ferjumaðurinn, Frá morgni
til kvölds og Vorjafndægur bregður
fyrir gliti af gulli innan um grjótmol-
ana. Smávegis lagfæringar hefðu
sums staðar breytt ásýndinni til
muna. Hér er auðvitað dæmt eftir
smekk. Og varla þarf að taka fram
að smekkur er umdeilanlegur.
Best – og raunar langbest – tekst
Eyþóri Rafni upp í örstuttum ljóð-
um þar sem allt er sagt sem segja
þarf, engu er ofaukið og líkingamál-
ið hæfir tilefni. Taka má sem dæmi
ljóð sem hann nefnir einfaldlega
Gleði:
í brjósti mínu
springur hávær flugeldur
og varpar stjörnum
Þrátt fyrir margháttaða hnökra
og hæpið orðaval, sem undirrituðum
gengur misjafnlega að fella sig við,
skilur bók þessi eftir fleira jákvætt
en neikvætt, ef ekki – hreint að
segja – dálítinn ljósgeisla í hug-
skotinu. Því veldur mannleg afstaða
skáldsins til lífsins og ljóðsins sem
vissulega hlýtur að vera frumhvati
hvers konar listar, hvort sem maður
tjáir sig opinskátt eða dulbýr hugs-
un sína.
Opinskár og einlægur
BÆKUR
Ljóð
eftir Eyþór Rafn Gissurarson. 47 bls.
Pjaxi ehf. Garðabær, 2003.
RAF
Erlendur Jónsson
ÚT eru komnar fimm kiljur af Útkalls-
bókum Óttars Sveinssonar um sannar
frásagnir af slysum og björgunum.
Bækurnar eru allar prentaðar í Dan-
mörku en Stöng gefur út.
Í Útkalli TF-SIF/TF-LÍF er úrval frá-
sagna úr fyrstu bók Óttars, Útkalli
Alfa-TF-SIF og fjórðu bók hans, Útkalli
TF-LÍF. Þar eru sannar og áhrifaríkar
sögur þyrluflugmanna Landhelgis-
gæslunnar og fólks sem þeir hafa
bjargað þar sem barist var upp á líf og
dauða. Bókin er 220 bls. Verð kr.
1.499.
Útkall Geysir er horfinn. Fjórum sól-
arhringum eftir að Geysir hverfur hefur
þjóðin talið vélina af. Þá berst ógreini-
lega morssending: ,,staðarákvörðun
ókunn … allir á lífi“. Saga eins mesta
björgunarafreks Íslandssögunnar þeg-
ar áhöfn Geysis er bjargað af Vatna-
jökli við ótrúlegar aðstæður. Bókin er
216 bls. Verð kr. 1.499.
Útkall á jólanótt. Fimm skipbrots-
menn af ms. Suðurlandi lýsa ótrúlegri
vist um borð í hálfbotnlausum gúmbáti
eftir að skip þeirra sökk á jólanótt
1986. Tók ms. Suðurland niðri á sov-
éskum risakafbáti eins og margir
telja? Bókin er 190 bls. Verð kr.
1.499.
Útkall í Djúpinu. Febrúar 1968. Tug-
ir breskra og íslenskra fiskiskipa lenda
í versta illviðri í manna minnum. Tog-
arinn Ross Cleveland hverfur í Ísafjarð-
ardjúpið og menn verða forviða þegar
Harry Eddom, einn af áhöfn togarans,
finnst á lífi 36 tímum síðar. Saga ótrú-
legs björgunarafreks þar sem menn
berjast fyrir lífi sínu. Bókin er 204 bls.
Verð kr. 1.499.
Doom in the Deep. Hér er um að
ræða enska þýðingu á Útkalli í Djúpinu
sem hugsuð er fyrir erlenda ferða-
menn og gjafir til vina hér heima sem
erlendis. Doom in the Deep verður
væntanlega gefin út erlendis síðar á
árinu. Bókin er 211 bls. Verð kr.
1.499.
Kiljur
NÝKJÖRIN stjórn Félags ís-
lenskra bókaútgefenda skipti með
sér verkum á fyrsta stjórnarfundi
starfsársins 2003–4.
Sigurður Svavarsson, Eddu, for-
maður (kjörinn á aðalfundi), Snæ-
björn Arngrímsson, Bjarti, vara-
formaður, Gunnar H.
Ingimundarson hjá Hinu íslenska
bókmenntafélagi, gjaldkeri, og
Hildur Hermóðsdóttir hjá Bókaút-
gáfunni Sölku, ritari.
Aðrir í stjórn eru: Arnbjörn
Kristinsson hjá Setbergi, Björn Ei-
ríksson hjá Skjaldborgu, Bragi
Þórðarson hjá Hörpuútgáfunni,
Egill Örn Jóhannsson hjá JPV út-
gáfu og Pétur Már Ólafsson hjá
Eddu.
Í varastjórn eru Ingibjörg Ás-
geirsdóttir hjá Námsgagnastofnun,
Jón Hjaltason hjá Bókaútgáfunni
Hólum og Jörundur Guðmundsson
hjá Háskólaútgáfunni.
„Þorbergur Þórsson hag-
fræðingur mun vinna áfram að
kortlagningu á íslenskum bóka-
markaði, en fyrsti hluti skýrslu
hans var kynntur á Bókaþingi í
apríl sl. Félagið mun setja aukinn
kraft í lestrarörvun og leita í því
skyni samstarfs við ýmsa aðila í
þjóðfélaginu. Einnig verður lögð
aukin áhersla á baráttu fyrir niður-
fellingu eða lækkun á virðisauka-
skatti á bækur,“ segir í fréttatil-
kynningu frá Félagi íslenskra
bókaútgefenda.
„Framundan eru óvenjumikil
samskipti við erlenda útgefendur
og samtök þeirra. Yfir 90 manna
norrænt kennslubókaþing verður á
Akureyri í ágúst og í Reykjavík
verður bókmenntahátíð í haust en
hana munu sækja margir erlendir
útgefendur og rithöfundar. Ráð-
stefna Norræna útgefendaráðsins
verður einnig haldin hér á landi
næsta sumar,“ segir þar enn frem-
ur.
Ný stjórn útgefenda
ÚT er komin bókin
Hafnir á Reykja-
nesi – Saga
byggðar og mann-
lífs í ellefu hundr-
uð ár eftir Jón Þ.
Þór.
Sögusvið bók-
arinnar er Hafnir á
Suðurnesjum. Við
fáum innsýn í þróun byggðarinnar frá
fyrstu tíð, kynnumst fólkinu og sögu
hreppsins í texta Jóns Þ. Þór sagn-
fræðings. Jón hefur rannsakað sögu
sjávarbyggða og sjávarútvegs um
langt skeið, skrifað greinar og gefið út
margar bækur um það efni.
Útgefandi: Reykjanesbær. Bókin er
271 bls. og henni fylgir kort. Prentuð í
Steinholti ehf. Umbrot og filmuvinna:
Egill Baldursson.
Sagnfræði
FAGURHÓLSBRÆÐUR úr Landeyjum,
niðjatal Sigurðar Einarssonar, bónda í
Fagurhól í Landeyjum, og Helgu Ein-
arsdóttur konu hans, er nú komið út í
nýrri og endurskoðaðri gerð. Höf-
undar niðjatalsins eru Eygló Halldórs-
dóttir og Jón Valur Jensson, en hann
tók einnig saman framættir þeirra
hjóna. Alls er verkið 70 bls. í stóru
broti, gefið út af Ættfræðiþjónust-
unni.
Þau Sigurður og Helga bjuggu í Fag-
urhól á síðustu áratugum 19. aldar og
fram yfir aldamótin. Af fimm börnum
þeirra komust upp fjórir synir, Steinn
skólastjóri, skáld og gjaldkeri, Einar
eldri, bóndi á Arngeirsstöðum í Fljóts-
hlíð (faðir sr. Sigurðar skálds í Holti
og systkina hans), Einar yngri, verka-
maður og sjómaður í Reykjavík, og
Markús húsasmíðameistari, lengst í
Reykjavík.
Niðjatalið nær yfir um 700 afkom-
endur þeirra Fagurhólsbræðra. Mynd-
ir og ættskrár fylgja.
Niðjatal