Morgunblaðið - 05.07.2003, Side 24

HEILSA
24 LAUGARDAGUR 5. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Aðalheiður S. Eysteinsdóttir opn-
ar sýningu í Slunkaríki á Ísafirði.
Opnun sýningarinnar er liður í verk-
inu „40 sýningar á 40 dögum“. Verk-
in sem sýnd verða eru brjóstmyndir
unnar úr timbri og ýmsum járn- og
nytjahlutum.
Sýningin stendur til föstudags 11.
júlí. Opið daglega kl. 14–16.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Gallerí Skuggi,
Hverfisgötu 39
Sýningu Joris Rademaker „Stökk-
breyting hlutanna“ lýkur á sunnu-
dag. Hugtök eins og tómið, hug-
leiðsla og endurtekning ganga eins
og rauður þráður í gegnum verk
hans.
Opið fimmtudaga til sunnudaga kl.
13–17.
Mokkakaffi
Sýningu Katrínar Elvarsdóttur,
Lífsanda, lýkur á sunnudag. Á sýn-
ingunni má sjá 12 ný verk sem eru
seinni hluti myndaraðarinnar Lífs-
anda, en fyrri hluti hennar var sýnd-
ur í Ljósmyndasafni Reykjavíkur
fyrr á þessu ári.
Listasetrið Kirkjuhvoli,
Akranesi
Sýningu Áslaugar Woustra Fin-
sen og Rebekku Gunnarsdóttur í
Listasetrinu Kirkjuhvoli á Akranesi
lýkur á sunnudag. Sýningin nefnist
Aftur í heimahagana.
Listasetrið er opið alla daga nema
mánudaga frá kl. 15–18.
Eden,
Hveragerði
Sýningu á verkum sænska lista-
mannsins Alfs Stridfeldt lýkur á
sunnudag. Verkin eru eingöngu unn-
in úr bræddum glersalla.
Sýning framlengd –
Nýlistasafnið
Sýningin Cremaster Plate 2003:
sýning Matthews Barney í Nýlista-
safninu er framlengd til 27. júlí.
Safnið er opið miðvikudaga til
sunnudaga kl. 14-18.
Sýningum
lýkur
Laugardagur
Námskeið í vikivaka og
norrænum þjóðdönsum við
undirleik hljóðfæraleikara á
staðnum. Kennarar eru Kol-
finna Sigurvinsdóttir og Mar-
en Hallberg Larsen. Nám-
skeiðið fer fram í neðri skóla,
hefst kl. 9 og stendur til há-
degis.
Grána við Síldarminjasafn-
ið kl. 13.30 Sigurður Flosa-
son saxófónleikari og Pétur
Grétarsson slagverksleikari
flytja dagskrána Raddir þjóð-
ar, þar sem fornum kvæða-
mönnum af segulböndum er
fléttað saman við framsækna
tónlist 21. aldar. Kl. 15 verður
síldarsöltun og slegið upp
norsku bryggjuballi í tilefni af
því að öld er liðin frá því að
Norðmenn lönduðu fyrst síld
á Siglufirði.
Söngur riddarans kl. 17
Þórarinn Hjartarson og
Kristjana Arngrímsdóttir
flytja lög við ljóð Páls Ólafs-
sonar. Ljóðin eru flest ástar-
kvæði en lögin eru ýmist eftir
seinni tíma höfunda eða þjóð-
lög. Um kvöldið verður haldin
uppskeruhátíð í Nýja bíói þar
sem tónlistarmenn koma fram
og nemendur af námskeiðum
sýna afrakstur vinnu sinnar.
Þjóðlaga-
hátíð á
Siglufirði
GUÐRÚN Benedikta Elíasdóttir
opnar málverkasýninguna Tilurð í
Nýheimum, Menningarmiðstöð
Hornfirðinga, kl. 15 í dag, í upphafi
Humarhátíðar.
Þetta er fjórða einkasýning Guð-
rúnar Benediktu, sú þriðja hérlendis
en hún hefur einnig sýnt í Frakklandi
þar sem hún bjó um tíma og vann við
myndlist. Auk þessa hefur hún tekið
þátt í nokkrum samsýningum hér
heima og erlendis. Guðrún hefur unn-
ið að myndlist ásamt kennslu síðan
hún lauk námi frá Myndlista og hand-
íðaskóla Íslands 1987. Auk þess rak
hún ásamt fleiri listamönnum gallerí
Skruggustein í Kópavogi í nokkur ár.
Guðrún var bæjarlistamaður Kópa-
vogs 1996.
Urð og grjót í öllum sínum marg-
breytileik eru talsvert áberandi í
verkunum sem öll eru unnin með acr-
yl á striga á síðustu tveimur árum.
Sýningin er opin meðan á Hum-
arhátíð stendur.
Myndlistar-
sýning í
Nýheimum
KOLBRÚN Lilja Antonsdóttir
myndlistarmaður sýnir þessa dag-
ana aquvarelle-myndir á veitinga-
húsinu Við árbakkann á Blönduósi.
Kolbrún Lilja útskrifaðist úr kenn-
aradeild Myndlista- og handíða-
skóla Íslands 1972, úr frjálsmynd-
listardeild sama skóla með áherslu
á skúlptúr árið 1975 og árið 1982
stundaði hún skúlptúrnám við
listaháskóla í Róm.
Sýning Kolbrúnar Lilju sem jafn-
framt er sölusýning stendur út all-
an júlímánuð.
Eigendur veitingahússins Við ár-
bakkann hafa lagt metnað sinn í að
hafa ætíð hverskonar listsýningar í
gangi í húsinu og er fullbókað fyrir
sýningar út þetta árið.
„Frjáls hugur“ er eitt verka Kol-
brúnar Lilju á Blönduósi.
Kolbrún Lilja
með sýningu
á Blönduósi
Blönduósi. Morgunblaðið.
Ég á við lygasýki að etja. Í hvert skipti
sem ég missi eitthvað út úr mér er það
lygi eða ýkt útgáfa af sannleikanum.
Mér líður því mjög illa, eru einhver
ráð við þessu?
SVAR Að segja ósatt ernokkuð sem við flest
höfum einhvern tímann gert, en
ósannindi geta verið mismikil og
misalvarleg.
Auk þess eru mismunandi ástæð-
ur fyrir því að segja ósatt og þar af
leiðandi mismunandi leiðir sem
hægt er að nota til að reyna að
hætta/minnka ósannsögli.
Ýmsar ástæður geta verið fyrir
því að fólk segir ósatt, s.s. vegna
ótta, vana, eða til þess að öðlast eitt-
hvað. Ein ástæða er ótti, þ.e.
hræðslan við „harkaleg“ viðbrögð
annarra þegar sannleikurinn er
sagður. Þessi ótti er hins vegar oft
ekki annað en órökréttar hug-
myndir einstaklingsins um að sann-
leikurinn hafi í för með sér neikvæð-
ar afleiðingar en á yfirleitt ekki við
rök að styðjast. Þegar svo ein-
staklingurinn segir ósatt eða forðast
stöðugt að segja sannleikann við
ákveðnar aðstæður afsannar hann/
hún aldrei að betra sé að segja sann-
leikann í stað þess að segja ósatt.
Þessi ótti og órökréttu hugmyndir
um hvað gerist ef sagt er satt við-
halda því lyginni í stöðugum víta-
hring. Sá sem segir mikið ósatt er
oft með lélega sjálfsmynd og telur
sig þess vegna þurfa að ljúga eða
krydda sannleikann til þess eins að
líta betur út í augum annarra.
Hér er einstaklingurinn sífellt að
segja sögur af sér og ýkja þær í
þeim tilgangi að vera „betri en ég
er“. Mikilvægt er að hafa í huga að
sjálfsmynd fólks lýsir ekki hvernig
fólk raunverulega er heldur er oft
um mjög skerta, neikvæða mynd
fólks af sjálfu sér að ræða, sem er
alls ekki sanngjörn. Því miður er
ávinningurinn oft frekar skamm-
vinnur því ýkjurnar eða ósannindin
bæta einungis sjálfsmyndina rétt á
meðan sagan endist. Síðan tekur við
samviskubitið og „raunveruleikinn“
og þannig getur lygin leitt til þess
að neikvæðri sjálfsmynd sé við-
haldið þegar til lengri tíma er litið.
Að lokum er um að ræða ósann-
sögli sem einkennist af vana, þ.e.
einstaklingurinn hefur vanið sig á að
segja ósatt, og það væri kannski
helst það sem hægt væri að kalla
lygasýki eins og þú orðar það. Það
er erfitt að segja til um hvernig
þetta lygaferli byrjar, en eitt dæmi
gæti verið einstaklingur sem býr við
erfiðar fjölskylduaðstæður og finnur
sig knúinn til að hylma yfir þær. Það
þróast síðan út í vana þar sem lygin
verður eins konar sjálfvirkt við-
bragð. Einstaklingar sem segja
ósatt af vana eiga oft erfitt með að
breyta hegðun sinni. Helsta ástæða
þess er yfirleitt sú að einstakling-
urinn gerir sér ekki alltaf almenni-
lega grein fyrir lyginni. Viðkomandi
fer að eiga erfitt með að skilja á milli
lyginnar og raunveruleikans og trú-
ir því jafnvel sjálfur því sem hann/
hún er að segja. Þú hefur áhyggjur
af þessari hegðun. Mikilvægt er að
þú finnir leið út úr þessari vanlíðan.
Jákvætt er að þú gerir þér grein
fyrir vandanum og hefur því mögu-
leikann á að breyta. Þú þyrftir að
spyrja þig nokkurra spurninga, t.d.
hvernig lýg ég, hverjum lýg ég að,
við hvaða aðstæður lýg ég, o.s.frv.
Ræða þetta jafnvel við vini þína sem
þú treystir vel, og óska eftir aðstoð
þeirra við að hætta að segja ósatt.
Að lokum getur verið skynsamlegt,
ef maður ræður ekki sjálfur við
vandann eða með aðstoð vina, að at-
huga möguleikann á sálfræði-
meðferð.
Ósannsögli
eftir Björn Harðarson Lesendur
Morgun-
blaðsins
geta komið
spurn-
ingum varð-
andi sálfræði-, félagsleg
og vinnutengd málefni
til sérfræðinga á vegum
persona.is. Senda skal
tölvupóst á persona-
@persona.is og verður
svarið jafnframt birt á
persona.is.
Léleg sjálfsmynd
oft undirrótin
Höfundur er sálfræðingur.
Þ
EIM sem gengur vel og líður vel í
lífinu eiga það sameiginlegt að
hlúa að því sem þeim þykir vænt
um. Það er mikilvægt að hafa eitt-
hvað sem manni þykir vænt um,
rækta þá væntumþykju og hlúa vel að henni.
Það getur verið breytilegt frá manni til manns
hvað eða hverja þeim þykir vænt um. Það get-
ur verið fjölskyldumeðlimur, vinur, gæludýr
eða jafnvel planta. Eitthvað sem lifir og þarf
ást og umhyggju frá öðrum til að geta dafnað.
Það gefur lífi fólks tilgang að finna að einhver
þarf á umhyggju þess að halda og vita að
manns yrði saknað ef maður væri ekki hér á
morgun.
Flestum þykir vænt um fjölskyldu sína og
vini en eru kannski ekki alltaf að segja þeim
það. Mörgum finnst óþarfi að segja öðrum að
þeim þyki vænt um þá því þeir hljóti að vita
það. En það er ekki óþarfi, það er ómetanlegt
að heyra einhvern segja að honum þyki vænt
um mann. Jafnvel þótt maður finni fyrir
væntumþykju frá einhverjum sakar ekki að
heyra það líka.
Hvað myndum við gera ef við vissum að þetta væri seinasti dagurinn í lífi
okkar? Í hvern myndum við hringja og hvað myndum við segja við þá? Stað-
reyndin er sú að fæstir vita hvenær þeirra seinasti dagur kemur, ef við ætl-
um að bíða fram til hinsta dags með að tjá væntumþykju okkar í garð ann-
arra er hætt við að það verði aldrei af því.
Það er hægt að tjá væntumþykju á margvíslegan hátt, bæði í orðum og
gjörðum. Það tekur ekki langan tíma að segja einhverjum að manni þyki
vænt um hann. Það er hægt að hringja, skrifa tölvupóst, senda sms eða bréf.
Þetta kostar ekki mikið en er ótrúlega gefandi fyrir báða aðila. Þegar við
hugsum til þeirra sem okkur þykir vænt um, vekjum við minningar í huga
okkar sem veita okkur vellíðan. Á sama hátt veitir það okkur vanlíðan að
hugsa um þá sem fara í taugarnar á okkur.
Með því að gleðja aðra ræktum við gott samband við þá sem okkur þykir
vænt um á sama tíma og við stuðlum að okkar eigin vellíðan. Tjáðu ein-
hverjum væntumþykju þína áður en þú ferð að sofa í kvöld og hlúðu þannig
að þeim sem þér þykir vænt um.
Dóra Guðrún Guðmundsdóttir,
Verkefnastjóri Geðræktar.
 Frá Landlæknisembættinu
Heilsan í brennidepli
Geðorð 2. Hlúðu
að því sem þér
þykir vænt um
Flestum þykir vænt um
fjölskyldu sína og vini en
eru kannski ekki alltaf
að segja þeim það.
BRESK rannsókn hefur leitt í ljós að
þeir sem ekki hafa reykt í meira en
eitt ár eru enn í mikilli hættu á að
hefja aftur reykingar. Þetta kemur
fram á fréttavef BBC.
Rannsakendur við háskólann í Ox-
ford fylgdust með um 1.600 einstak-
lingum sem höfðu tekið þátt í rann-
sókn á nikótínplástrum árið 1992.
Sú rannsókn leiddi í ljós að einn af
hverjum tíu sem ekki fengu nikótín-
plástur hætti að reykja innan árs en
þeim sem fengu plástur gekk betur í
baráttunni við reykingarnar.
Haft var uppi á fólkinu nokkrum
árum síðar og útreikningar gefa til
kynna að um 40% þeirra sem tókst
að hætta í eitt ár hafi aftur verið
byrjuð að reykja.
Niðurstöðurnar benda til þess að
aðeins einn af hverjum átta í upp-
haflegri rannsókn hafi ekki reykt að
nokkrum árum liðnum.
Að mati rannsakenda gefa niður-
stöður í skyn að nikótínfíklar þurfi
enn meiri hjálp en hingað til svo að
þeim takist að hætta reykingum fyr-
ir fullt og allt.
Erfitt að
hætta reyk-
ingum
STOFNUN Sigurðar Nordals og
Snæfellingar gangast fyrir Eyr-
byggjuþingi í Grunnskólanum í
Stykkishólmi. Farið verður á sögu-
staði í fylgd heimamanna, m.a. á
þingstaðinn á Þórsnesi, að Helga-
felli, inn í Álftafjörð, í Bjarnarhöfn
og að Eyri. Þá verður Berserkjagata
gengin. Dagskrá þingsins hefst kl. 11
laugardaginn 30. ágúst og lýkur um
kl. 15 sunnudaginn 31. ágúst.
Erindi flytja Adolf Friðriksson,
Ármann Jakobsson, Elín Bára
Magnúsdóttir, Eyþór Benediktsson,
Guðrún Ása Grímsdóttir, Guðrún
Nordal, Helgi Skúli Kjartansson,
Magnús A. Sigurðsson, Ólafur Hall-
dórsson og Vésteinn Ólason.
Þátttaka tilkynnist Stofnun Sig-
urðar Nordals fyrir 20. ágúst nk.
Einnig er unnt að skrá sig hjá SSV –
Þróun og ráðgjöf, Stykkishólmi.
Eyrbyggjuþing
í Stykkishólmi
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦