Morgunblaðið - 17.07.2003, Side 24
LISTIR
24 FIMMTUDAGUR 17. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
www.markid.is • Sími: 553 5320 • Ármúla 40
®
LEIKHÚSIÐ í kirkjunni sýnir á
föstudagskvöldið í Skálholtskirkju
leikritið Ólafía, eftir Guðrúnu Ás-
mundsdóttur. Verkið fjallar um líf
Ólafíu Jóhannsdóttur sem uppi var
frá 1863–1923 og eru því 140 ár liðin
frá fæðingu hennar á þessu ári.
Ólafía Jóhannsdóttir ávann sér
nánast dýrlingsnafn í hugum Norð-
manna á fyrstu tveimur áratugum
20. aldarinnar þar sem hún stundaði
líknarstörf á götum Óslóar um 17
ára skeið og hjúkraði sjúkum og
heimilislausum og liðsinnti þeim eft-
ir bestu getu. Í Ósló var reistur
minnisvarði um Ólafíu og gata
nefnd eftir henni og í maí sl. var af-
hjúpaður minnisvarði um hana við
Mosfellskirkju en Ólafía var einmitt
fædd þar.
Guðrún Ásmundsdóttir er ekki
einasta höfundur verksins heldur er
hún jafnframt leikstjóri og leikur
nokkur hlutverk í sýningunni. Verk-
ið var frumsýnt í Mosfellskirkju 17.
maí sl. og þá sýnt þrisvar en fleiri
sýningar en sú í Skálholtskirkju
annað kvöld eru ekki ákveðnar.
Edda Björgvinsdóttir fer með
hlutverk Ólafíu, og aðrir leikarar
eru Þröstur Leó Gunnarsson, María
Ellingsen, Eyvindur Erlendsson,
Margrét Ákadóttir, Guðmundur
Guðmundsson, Guðrún Ásmunds-
dóttir, Ragnheiður Harpa Leifs-
dóttir, Rakel Mjöll Leifsdóttir, Kor-
mákur Örn Axelsson og Snæbjörn
Áki Friðriksson.
„Ólafía Jóhannsdóttir var systk-
inabarn við Einar Benediktsson
skáld og alin upp af föðursystur
hans Þorbjörgu Sveinsdóttur. Þau
Einar voru mjög náin og tengsl
þeirra mynda rauða þráðinn í gegn-
um þetta leikrit. Saga Ólafíu er
reyndar svo margbrotin að mér hef-
ur reynst erfiðast að gera úr henni
eitt leikrit en ekki mörg. Ég er þó
orðin mjög sátt við niðurstöðuna og
held bara að þetta sé það leikrit mitt
sem ég er hvað sáttust við,“ segir
Guðrún Ásmundsdóttir.
Sýningin í Skálholtskirkju hefst
annað kvöld kl. 20.30 og er hægt er
að panta miða í síma 898-4385.
Edda Björgvinsdóttir í hlutverki
Ólafíu Jóhannsdóttur.
Saga stór-
brotinnar
konu
ÞAÐ ER ekki á hverjum degi sem
gefur að heyra heila tónleika leikna á
lágfiðlu og munu tónleikar Þórunnar
Óskar Marinósdóttur, sem hún hélt
15. júlí sl. í Listasafni Sigurjóns Ólafs-
sonar, vera hennar „debut“ sem ein-
leikari, en hún hefur undanfarin ár
verið starfandi sem víóluleikari við
Sinfóníuhljómsveit Íslands og auk
þess tekið þátt í margvíslegum flutn-
ingi kammertónlistar.
Tónleikarnir hófust á fjórum svítu-
þáttum, op. 131d, nr.1, eftir Max Re-
ger, fallegu verki, sem Þórunn lék
sérlega vel. Þórunn hefur á valdi sínu
fallegan tón og sterka tilfinningu og
agaða fyrir mótun tónhendinga, sem
naut sín sérlega vel í
ljóðrænum tónlínum og
eins leikandi tækni, sem
kom hvað best fram í
öðrum en þó sérstak-
lega í fjórða kaflanum í
verki Regers.
Annað viðfangsefnið
var Kadensa, eftir Áskel
Másson, sem byggt er á
efni úr lágfiðlukonsert
hans frá 1983. Verkið er
tæknilega krefjandi, þar
sem heyra má ýmis
skemmtileg tilþrif og er
í heild glæsileg tónsmíð,
sem Þórunn lék mjög
vel og af öryggi. Selló-
svíta nr. 2 eftir J. S.
Bach var í heild vel flutt, sérstaklega
fyrri þættirnir og eins og oft hefur
verið sagt um einleiksverk meistar-
ans, að ef sarabandan er vel leikin,
eins og hér var raunin, þá er allt gott.
Það var í sónötu eftir Paul Hinde-
mith, sem Þórunn fór á kostum, sér-
staklega í öðrum þætt-
inum, „Sehr frisch und
straff“ og var leikur
Þórunnar sannarlega
frískur og þaninn. Í
báðum hægu þáttun-
um, nr. 3 og 5, var túlk-
un Þórunnar sérlega
innileg en í „brjálaða“
þættinum, þeim fjórða,
sem Hindimith segir að
eigi að vera villtur og
yfirmáta hraður, var
leikur Þórunnar ótrú-
lega glæsilegur.
Með þessum tónleik-
um og glæsilegum leik
sínum, hefur Þórunn
Ósk Marinósdóttir tek-
ið sér stöðu meðal okkar bestu
strengjaleikara, fyrir frábæra tækni,
sérlega fallegan tón og músikalska
mótun, sem einkenndi leik hennar í
öllum hinum erfiðu viðfangsefnum
tónleikanna.
Frábær tækni og fallegur tónn
TÓNLIST
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar
Þórunn Ósk Marinósdóttir lék einleik á
lágfiðlu, verk eftir Reger, Áskel Másson,
J. S. Bach og Hindemith.
Þriðjudagurinn 15. júlí, 2003
EINLEIKSTÓNLEIKAR
Jón Ásgeirsson
Þórunn Ósk
Marinósdóttir
ÞAÐ er ekki oft sem maður fyll-
ist tilhlökkun við að sjá auglýstar
sumarsýningar íslensku listasafn-
anna, en það gerðist þegar ég
heyrði hvað Listasafn ASÍ ætlaði
að bjóða mér upp á þetta sumarið,
verk eftir þrjá af mínum uppá-
haldsmálurum; Nínu Tryggvadótt-
ur með sín afdráttarlausu form-
rænu málverk sem ná að
endurspegla íslenskan veruleika í
litum og stemningu, Svavar Guðna-
son alþjóðlega tengdan listmálara
með frjálslega abstrakt tengingu
og Kristján Davíðsson sem hefur
alla tíð verið leitandi í málverkinu
og gert tilraunir bæði með efni, liti
og inntak. Samsetningin er með
öðrum orðum sérlega hnýsileg.
Farin hefur verið sú leið að setja
einn listamann hvern í sitt rými í
listasafninu, en sýningarrýmin eru
því miður afar misjöfn að gæðum,
og ekki hægt að gæta jafnræðis
með listamönnunum með þessum
hætti. Stóri salurinn sem Svavar
fær er áberandi bestur, bjartur og
rúmgóður í samanburði við hina,
en Gryfjan, þar sem Kristján er,
hentar betur fyrir innsetningar en
málverkaupphengi. Í Arinstofunni,
þar sem Nína er, færi best á að
selja kaffi og með því.
En aftur að listaverkunum sjálf-
um. Í stuttu máli má segja að í
hverjum sal sé eitthvað gott í boði,
en myndirnar eru misjafnar að
gæðum. Nína Tryggva á jafnbesta
salinn. Valin hafa verið nokkur ólík
verk, bæði vatnslitamyndir og olíu-
myndir, hefðbundnar uppstillingar
og portrett auk borgarmyndar og
vatnslitaskissu af börnum
að leik, en þær tvær síð-
astnefndu ásamt frábærri
mynd, Komposition frá
árinu 1960–1965, eru best-
ar. Borgarmyndin Hús í
Reykjavík frá árinu 1942
er ákaflega íslensk, rauð-
gul kvöldbirta skellur á
húsunum, formin eru
hrein og klár og sömuleið-
is litirnir. Í forgrunni er
einmana manneskja á ferð
sem gefur myndinni til-
finningalega dýpt.
Kristján Davíðsson hef-
ur átt langan listferil og
er enn að skapa áhuga-
verða myndlist. Þegar
bornar eru saman mynd-
irnar í ASÍ og þær myndir sem
hann hefur verið að sýna á síðustu
árum er ljóst að Kristján hefur
verið í stöðugri framför.
Í Gryfjunni eru tvenns konar
myndir, hreinar abstraktmyndir og
svo þrjú af frægum portrettum
sem Kristján málaði eftir að hafa
komist í kynni við verk franska
listmálarans Jean Dubuffet árið
1946, en portrettin sem eru af
Halldóri Laxness, Jóhannesi Jó-
hannessyni og Þórbergi Þórðarsyni
eru undir áhrifum frá franska mál-
aranum. Er mikill fengur að því að
fá að berja þau hér augum.
Abstraktverkin bera vitni til-
raunum Kristjáns til að vera frjáls
og óheftur í sinni myndsköpun og
láta ekki umhverfið stjórna sér.
Þetta verður þó til þess að mynd-
irnar eru margar næstum því
vondar hvað varðar litasamsetn-
ingu.
Það er athyglisvert að sjá að
þrátt fyrir að listamaðurinn sé að
reyna sig við hina hreinu og óheftu
sköpun gefur hann þeim titla eins
og Hrynjandi og Leysingar sem
bindur þær aftur í hinu hlut-
bundna, þ.e. áður en titill Leysinga
er lesinn er myndin varla meira en
frjálsleg litaæfing á striga. Þegar
titillinn er lesinn sér maður litina
skríða undan snjónum, og myndin
missir hluta af sínum óhlutbundu
eiginleikum.
Verk Svavars Guðnasonar ullu
mér nokkrum vonbrigðum. Ég
hafði hlakkað til að sjá verk meist-
arans, og mig minnti að vatns-
litaverk hans væru betri og magn-
aðari en þau sem þarna eru til
sýnis.
Olíumálverkin eru sýnu betri.
Áhrifamest eru Hágöngur frá 1947
og Einræðisherrann. Báðar myndir
eru með hlutbunda eiginleika, sem
sýnir að eins og Kristján hefur
Svavar átt erfitt með að segja al-
farið skilið við hinn hlutbundna
heim, sem enn og aftur ber vitni
um hin sterku tök sem sagnahefðin
hefur á allri listsköpun Íslendinga.
Einræðisherrann starir á mann í
brjálsemi með rauðu ágengu auga
út úr miðri litsterkri myndinni á
meðan andlit manns með kórónu
horfir niður á mann úr efra hægra
horni Hágangna.
Myndirnar eru þröngt rammað-
ar inn í grannan gylltan ramma, of
þröngt fyrir minn smekk og væri
hægt að gefa þeim meira vægi með
veglegri innrömmun.
Fígúruskapur
Gallerí Dvergur ber nafn með
rentu. Galleríið er staðsett ofan í
niðurgröfnum kjallara við Grund-
arstíg 21 og hentar því smávöxnu
fólki einkar vel, en aðrir verða að
ganga bognir um sali eða setjast á
hækjur sér við skoðun sýninga.
Gallerístinn heitir Birta Guðjóns-
dóttir og verður galleríð rekið
fram á haust og boðið upp á fjórar
sýningar alls.
Fyrsti sýnandi ársins er Huginn
Þór Arason. Huginn útskrifaðist
frá Listaháskóla Íslands árið 2002
og hefur verið virkur á sýning-
arvettvangi síðan. Verk hans eru
athafnatengd, þ.e. hann fram-
kvæmir gjörning, annaðhvort fyrir
áhorfendur eða fyrir myndbands-
upptökuvél, og sýnir svo afrakst-
urinn, eða það sem eftir liggur í
kjölfarið.
Þannig var hann í gervi risavax-
innar útblásinnar músar á opnun-
ardag í verki sínu á útskriftarsýn-
ingunni í LHÍ en eftir á gaf að líta
búninginn sjálfan og mynd af
gjörningnum. Verk hans hafa
þannig yfirbragð barnaleiks og fí-
gúruskapar. Í Gallerí Dvergi er af-
rakstur, að því er virðist, sjálfs-
prottinnar málunar-, teikni- og
klippivinnu Hugins.
Í innri sal er vinna listamannsins
með positíft-negatíft rými ráðandi.
Það er áhugavert í ljósi þess sem
áður sagði um viðveru og ekki við-
veru, gjörning og ummerki gjörn-
ings. Huginn hefur klippt út form í
venjulegan ljósritunarpappír og
málað í björtum litum. Formið hef-
ur þó ekki verið fullkomlega losað
frá blaðinu heldur hangir niður úr
því, sem gefur hverju verki og sýn-
ingunni allri lífrænt yfirbragð og
viðheldur spennu.
Í fremri sal eru verkin af lítið
eitt öðrum toga. Þau eru tvískipt,
efri hluti er yfirmálaðar ljósmyndir
af trjágróðri, og fyrir neðan eru
máluð form söguð út í tré, en form-
in eru í svipuðum dúr og gefur að
líta í innri sal. Formin eru J-laga,
eins og pulsur, ávöl og vettlings-
laga. Málunin á ljósmyndunum á
sitthvað sameiginlegt með slettus-
tíl í málverkum Kristján Davíðs-
sonar sem minnst var á hér á und-
an, í tilraunum til sjálfsprottinnar
tjáningar.
Titill sýningarinnar er Hundr-
aðshlutar, sem bæði vísar til
smæðar sýningarrýmisins, eða
þeirrar staðreyndar að verkin eru
hátt í hundrað talsins.
Dvergur og ASÍ eru nokkrar
andstæður á þessu sumri, en tekn-
ar saman eru þær merkilega góður
kokkteill.
Stórir
og smáir
MYNDLIST
Listasafn ASÍ
Sumarsýning til 3. ágúst.
Listasafn ASÍ er opið alla daga nema
mánudaga frá kl. 13.00–17.00.
NÍNA TRYGGVADÓTTIR, SVAVAR GUÐNA-
SON OG KRISTJÁN DAVÍÐSSON.
Gallerí Dvergur
Til 27. júlí
Gallerí Dvergur er opið fimmtudaga til
sunnudaga frá kl. 17–19.
HUGINN ÞÓR ARASON
Þóroddur Bjarnason
Frá sýningu Hugins Þórs Arasonar í galleríi Dvergi.
Morgunblaðið/Golli
Hrynjandi eftir Kristján Davíðsson frá 1958.
Gips á asbest.