Morgunblaðið - 04.09.2003, Side 44

KVIKMYNDIR
44 FIMMTUDAGUR 4. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
IÐNÓ
fim, 4. sept kl. 21, Opnunarsýning, UPPSELT,
fim, 18. sept kl. 21,
sun, 21. sept kl. 21,
fim, 25. sept kl. 21.
Gríman 2003
„BESTA LEIKSÝNING ÁRSINS,“
að mati áhorfenda
Félagsheimilið Hnífsdal,Ísafirði
lau 13. sept kl. 21. Örfá sæti
Miðasölusími í IÐNÓ 562 9700
og sellofon@mmedia.is
Stóra svið
LÍNA LANGSOKKUR e. Astrid Lindgren
forsala aðgöngumiða er hafin
Forsýning lau 13/9 kl 14 - UPPSELT
FRUMSÝNING su 14/9 kl 14 - UPPSELT
Lau 20/9 kl 14, Su 21/9 kl 14. - UPPSELT
Lau 27/9 kl 14, Su 28/9 kl 14,
Lau 4/10 kl 14, Su 5/10 kl 14
ÖFUGU MEGIN UPPÍ e. Derek Benfield
Lau 13/9 kl 20, Lau 20/9 kl 20
RÓMEÓ OG JÚLÍA e. Shakespeare
í samstarfi við VESTURPORT og ÍD
Lau 6/9 kl 20, - UPPSELT,
Su 7/9 kl 20, - UPPSELT, Lau 13/9 kl 20
Allra síðustu sýningar
Nýja sviðið
KVETCH e. Steven Berkoff
Í samstarfi við Á SENUNNI
Í kvöld kl 20 UPPSELT,
Fö 5/9 kl 20,- UPPSELT,
Mi 10/9 kl 20,- UPPSELT,
Fi 11/9 kl 20,- UPPSELT,
Fö 12/9 kl 20,- UPPSELT,
Aðeins þessar aukasýningar
NÚTÍMADANSHÁTÍÐ - Sex danshöfundar
frumflytja sex sólódansa
Lau 6/9 kl 20,
Su 7/9 kl 20,
Lau 13/9 kl 20
Su 14/9 kl 20
Allra síðustu sýningar
Litla sviðið
Sala áskriftarkorta stendur yfir
Sex sýningar: Þrjár á Stóra sviði, og þrjár aðrar að eigin vali. kr. 9.900
VERTU MEÐ Í VETUR
Miðasala: 568 8000
Miðasalan er opin kl. 13-18 og fram að sýningu sýningardaga. Sími miðasölu opnar kl. 10 virka daga.
Fax 5680383 midasala@borgarleikhus.is
30. SÝNING FÖSTUDAGINN 5/9 - KL. 20 UPPSELT
AUKASÝNING LAUGARDAGINN 6/9 - KL. 15 UPPSELT
31. og 32 SÝNING SUNNUDAGINN 7/9 - KL. 16 og 20 UPPSELT
33. SÝNING FÖSTUDAGINN 12/9 - KL. 20 UPPSELT
34. SÝNING SUNNUDAGINN 14/9 - KL. 20 ÖRFÁ SÆTI LAUS
35. SÝNING SUNNUDAGINN 21/9 - KL. 20 LAUS SÆTI
36. SÝNING MÁNUDAGINN 22/9 - KL. 20 LAUS SÆTI
37. SÝNING ÞRIÐJUDAGINN 23/9 - KL. 20 LAUS SÆTI
ATHUGIÐ SÝNINGUM FER FÆKKANDI!


 











  





  

  


 
   




  
 

 
  
  
Tónleikum
aflýst
Háskólabíó við Hagatorg I Sími 545 2500
sinfonia@sinfonia.is I www.sinfonia.is
AÐALSTYRKTARAÐILI SINFÓNÍUNNAR
M
Á
T
T
U
R
IN
N
&
D
Ý
R
Ð
IN
Vegna veikinda fiðlusnillingsins
Maxim Vengerov falla niður tónleikar
Sinfóníuhljómsveitar Íslands, sem
fara áttu fram í kvöld kl. 19.30.
Miðar á tónleikana fást endurgreiddir
í miðasölu Sinfóníuhljómsveitar Íslands
í Háskólabíói, eða í síma 545 2500, ef
um kreditkortagreiðslu er að ræða.




















 









   

 





!"
 
# $% & 

# $% 
'
 $
% $
!!%
'% 
(  )
*
+,

!
-


.
/
0

 
0
!
1!
$
'2
'/
'
2
LEIKSTJÓRINN Paul Green-
grass og samstarfsteymi hans legg-
ur upp í krefjandi verkefni með
gerð þessarar sannsögulegu kvik-
myndar um atburðinn sem kenndur
er við blóðuga sunnudaginn eða
Bloody Sunday. En svo var sunnu-
dagurinn 30. janúar 1972 nefndur
eftir að blóðbað varð á götum
Derry-borgar á Norður-Írlandi í
kjölfar fjöldagöngu sem farin var á
vegum mannréttindasamtaka Norð-
ur-Írlands til að krefjast þess að
borgaraleg réttindi kaþólskra íbúa
landsins yrðu virt undir stjórn sam-
bandssinna. Bresk yfirvöld höfðu
bannað allar kröfugöngur vegna
vaxandi ókyrrðar á svæðinu (m.a. í
tengslum við aðgerðir Írska lýð-
veldishersins, IRA) og kölluðu til
herlið til að hindra gönguna. Gang-
an fór fram að mestu með frið-
samlegum hætti en glundroði skap-
aðist er fámennur hópur klauf sig
úr göngunni og gerði aðsúg að her-
liðinu. Áður en yfir lauk höfðu
þrettán óvopnaðir borgarar verið
skotnir til bana af fallhlífarhersveit-
um breska hersins og á annan tug
særður.
Þó svo að atburður þessi hafi lifað
í fersku minni kaþólikka á Norður-
Írlandi og endurómað í frægu og
samnefndu lagi írsku rokksveitar-
innar U2 (sem jafnframt er titillag
myndarinnar) eru margir sem hafa
aðeins óljósa vitneskju um hann.
Markmið kvikmyndagerðarmann-
anna er því skýrt, þ.e. að minna á
það ofbeldi sem framið var á sak-
lausum borgurum þennan dag, og
lýsa atburðinum frá sjónarhóli fórn-
arlambanna. Skýring breskra yfir-
valda á atburðinum var á allt annan
veg en þar var haldið fram að liðs-
menn IRA hefðu hafið skothríð, og
að skothríð fallhlífarhersveitarinnar
hefði verið beint gegn vopnuðum
óróaseggjum. Þessi skýring hefur
verið tekin til endurskoðunar í kjöl-
far viðamikillar rannsóknar sem
efnt hefur verið til á málinu.
Út frá kvikmyndalegu sjónhorni
má spyrja hvort leikstjóranum sé
ekki nokkur vandi á höndum, að
búa til leikna kvikmynd um eitthvað
sem áhorfendur vita nokkurn veg-
inn fyrirfram hvernig muni enda, og
er í raun einkar kvíðvænlegt áhorfs.
Þetta tekst hins vegar einkar vel
hjá Greengrass og er miðillinn not-
aður á hugvitssamlegan hátt við að
koma efninu til skila. Eitt helsta
einkenni myndarinnar sem heildar
er sú stígandi sem byggð er upp
fyrir og í kringum atburðinn sjálfan
og heldur áhorfendum límdum við
sætið. Með stuttum, samsettum
myndskeiðum og kvikmyndatöku
þar sem haldið er á myndavélinni
eru sköpuð áhrif heimilda- eða
fréttamyndar, og eftir því sem á líð-
ur er með þessum hætti skerpt á til-
finningunni fyrir glundroða og
skelfingu. Notkun dempaðra lita og
vandlega útfærðrar sviðsmyndar
þar sem leitast er við að fanga tíð-
aranda áttunda áratugarins skapar
einnig tilfinningu fyrir að um tökur
frá vettvangi sé að ræða. Frásagn-
arrými myndarinnar er síðan notað
framan af til þess að kynna ólíka að-
ila er að atburðinum komu, og
varpa ljósi á ólíkt hugarfar og við-
horf borgaranna og hernaðaryfir-
valda. Miðpunkturinn í frásögninni
er þó að mörgu leyti festur við þing-
manninn og mótmælandann Ivan
Cooper sem átti þátt í að skipu-
leggja gönguna, en atburðarásin
sem framsett er í myndinni er að
nokkru leyti byggð á frásögnum
Coopers og annarra er upplifðu at-
burðina, auk gagna úr rannsókninni
sem stendur yfir. Cooper er leikinn
á kraftmikinn hátt af James Nesbitt
og í þeirri persónu kjarnast viðhorf
um gildi friðsamlegra og lýðræð-
islegra aðferða við lausn deilumála
og vörslu mannréttinda. Þannig er í
kvikmyndinni ekki eingöngu leitast
við að sýna atburði blóðuga sunnu-
dagsins, heldur benda á hversu af-
drifaríkar ofbeldisaðgerðir breskra
yfirvalda gagnvart lýðræðislegum
mótmælum borgaranna reyndust.
Eftir blóðbaðið glötuðu margir kaþ-
ólikkar á Norður-Írlandi trúnni á
gildi þess að beita friðsamlegum
mótmælum og herskáar baráttu-
aðferðir IRA fengu aukinn byr.
Að þessu leyti á kvikmyndin
skýrt erindi í stjórnmálaumræðu
samtímans, og þá ekki aðeins í sam-
hengi við ástandið á Norður-Írlandi
heldur heimsbyggðina alla, ekki síst
átökin í Mið-Austurlöndum þar sem
stigmögnun haturs og ofbeldis gerir
friðarumleitunum sífellt erfiðara
fyrir.
Að lokum er vert að átelja stjórn-
endur kvikmyndasýningarinnar fyr-
ir að gera sælgætissöluhlé á mynd-
inni, oftast er slíkt óviðeigandi, en í
þessu tilfelli nær eyðilagði það upp-
lifunina á kvikmyndinni. Klippt var
á atburðarásina um það leyti sem
kröfugangan var að hefjast en
ákveðin stigmögnun andrúmslofts
hafði verið byggð vandlega upp.
Þetta ber merki um mikið skilnings-
leysi gagnvart því sem verið var að
gera í kvikmyndinni og efast ég
reyndar um að áhorfendum hafi
verið poppkorn ofarlega í huga þeg-
ar þarna var komið sögu, enda
stóðu fáir upp í hléinu og gat ég
ekki séð að nokkur maður í salnum
sneri aftur með popp til að maula
yfir blóðbaðinu. Það framtak að
sýna þessa áhrifaríku kvikmynd er
þó lofsamlegt og er Blóðugur
sunnudagur aðeins ein af mörgum
frábærum myndum sem íslenskum
kvikmyndahúsagestum gefst færi á
að sjá á Breskum bíódögum.
Myrkur dagur í sögunni
Mótmælandinn Ivan Cooper er leikinn á kraftmikinn hátt af James Nesbitt „og í þeirri persónu kjarnast viðhorf
um gildi friðsamlegra og lýðræðislegra aðferða við lausn deilumála og vörslu mannréttinda“.
KVIKMYNDIR
Háskólabíó – Breskir bíódagar
Leikstjórn og handrit: Paul Greengrass.
Kvikmyndataka: Ivan Strasburg.
Aðalhlutverk: James Nesbitt, Tim
Pigott-Smith, Nicholas Farrell, Gerard
McSorley, Kathy Kiera Clarke, Declan
Duddy. Lengd: 107 mín. Írland/Bretland.
Paramount Classics, 2002.
Blóðugur sunnudagur / Bloody Sunday
Heiða Jóhannsdóttir