Morgunblaðið - 27.09.2003, Blaðsíða 64

MIKIL aukning hefur verið í notkun
lyfja sem rekja má til breytinga á
lífsmynstri á síðustu árum, að sögn
Gunnlaugs B. Ólafssonar atferlis- og
lífeðlisfræðings. Hann bendir á að
kostnaður vegna geðdeyfðarlyfja
hafi tífaldast frá árinu 1989 en í
fyrra eyddu Íslendingar um 1.227
milljónum króna í slík lyf. Þá nam
kostnaður vegna nikótínlyfja um 537
milljónum króna í fyrra og er aukn-
ingin rúmlega fjórtánföld frá árinu
1989. Kostnaður vegna verkjalyfja
nam um 674 milljónum króna í fyrra sem er ríflega fjórföld aukning frá
árinu 1989.
Ný lyf eru einnig í miklum vexti með tilliti til kostnaðar, að sögn
Gunnlaugs. Íslendingar eyddu um 78 milljónum króna í stinningarlyf í
fyrra og kostnaður vegna lyfja við offitu nam um 51 milljón króna.
„Heilbrigðiskerfið þarf að fara að standa undir nafni og leggja meiri
áherslu á þætti sem efla hreysti og vellíðan. Kerfið má ekki vera sjúk-
dómshvetjandi í eðli sínu með því að binda greiðslur við fjölda sjúklegra
einkenna og gera einstaklinginn óvirkan með áherslu á lyfjameðferð.
Kerfið þarf að umbuna árangur einstaklinga sem felst í að snúa við
sjúkdómsþróun með markvissri heilsueflingu,“ segir Gunnlaugur. / 2B
Lyfjanotkun teng-
ist lífsmynstri
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 2003 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
Áskriftarsími 881 2060
Í FORMI
Áskriftarsími 881 4060
OLÍUFÉLAGIÐ ESSO hefur ákveðið að
lækka bensín um kr. 3,50 á lítra frá og með
27. september. Heimsmarkaðsverð á bens-
íntegundum hefur lækkað verulega að und-
anförnu, en mun minni breytingar hafa orð-
ið í öðrum tegundum eldsneytis á
heimsmarkaðsverði, samkvæmt tilkynn-
ingu frá ESSO.
Eftir breytingu er verð í sjálfsafgreiðslu
á þjónustustöðvum ESSO á höfuðborgar-
svæðinu á hverjum lítra af 95 oktana bens-
íni kr. 92,60, á ESSO Express stöðvum kr.
91,40 en fullt þjónustuverð er kr. 96,60. Auk
þessa veitir Olíufélagið, ESSO, sjálfsaf-
greiðsluafslátt á öðrum stöðvum félagsins.
Til viðbótar þessu fá Safnkortshafar kr.
1,00 á hvern bensínlítra í formi punkta inn á
Safnkort sín.
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
ESSO lækkar
bensínlítrann
um 3,50 kr.
SAMFÉLAGSLEGUR kostnaður vegna
reykinga á Íslandi árið 2000 var um 19 millj-
arðar króna eða um 67.000 kr. að meðaltali á
hvert mannsbarn.
Þetta kemur fram í nýrri úttekt Hagfræði-
stofnunar Háskóla Íslands fyrir Tóbaksvarn-
arnefnd, Kostnaður vegna reykinga á Íslandi
árið 2000, sem Þóra Helgadóttir hagfræð-
ingur vann undir handleiðslu Axels Hall, sér-
fræðings á stofnuninni.
Í úttektinni er greint frá því að árlega deyi
um 350 til 400 manns af völdum beinna og
óbeinna reykinga á Íslandi eða fleiri en sam-
anlagt vegna áfengisneyslu, neyslu ólöglegra
fíkniefna, umferðarslysa, morða, sjálfsmorða
og alnæmis, en Þóra ályktar að 416 Íslend-
ingar hafi látist vegna reykinga árið 2000.
Beinn heilbrigðiskostnaður var um 5,3
milljarðar og þar af tæplega 3,5 milljarðar
vegna sjúkrahússvistar, framleiðslutap var
metið á um 11 milljarða og metinn kostnaður
vegna sársauka og þjáninga um 7,8 millj-
arðar, en tekjur tæplega 4,7 milljarðar.
Niðurstöður skýrslunnar eru í samræmi
við niðurstöður erlendra rannsókna, en í ljósi
þeirra gæti árlegur kostnaður vegna reyk-
inga á Íslandi verið um 20 til 21 milljarður
króna.
Kemur á óvart
Þorgrímur Þráinsson, framkvæmdastjóri
Tóbaksvarnaráðs, segir að niðurstöður rann-
sóknanna komi sér á óvart. Samfélagslegur
kostnaður við reykingar sé um fjórum sinn-
um meiri en tekjurnar sem séu af reykingum.
Þorgrímur segir að skotheldar upplýsingar
um þjóðfélagslegan kostnað af völdum reyk-
inga séu einn angi af tóbaksvarnastarfi og
leggur áherslu á að menn verði að sjá hlutina
í víðu samhengi. Tóbakið sé lögleg vara, en
fólk verði hins vegar að átta sig á því að
sígarettan sé eina löglega varan á mark-
aðnum sem drepur. „Á sama tíma og gömlu
góðu gospillunum, rauðu MM sælgæti, og
fleiri vörum var kippt út af neyslumarkaði af
því að þær gátu hugsanlega valdið krabba-
meini virðist sígarettan vera ósnertanleg þótt
hún drepi 5 milljónir manns á ári,“ segir Þor-
grímur.
Reykingar kosta um
nítján milljarða á ári

Framleiðslutap/10
ÞÓRÓLFUR Árnason, borg-
arstjóri, sigraði Drífu Hjart-
ardóttur, alþingismann, í keppni
í blómaskreytingum við opnun
blómasýningar í Ráðhúsi Reykja-
víkur í gær. Samband garð-
yrkjubænda, í samvinnu við
blómabændur, Garðyrkjuskóla
ríkisins og félög blómaskreyta,
blómaheildsala og blómaversl-
ana, stendur fyrir sýningunni um
helgina.
Þar verða kynntar nýjungar í
blómarækt, skreytingu og öðru
sem við kemur blómum frá rækt-
un til sölu. Margt verður til gam-
ans gert og gestum verður m.a.
boðið að taka þátt í samkeppni
um nafn á nýrri gerberutegund.
Fyrrnefnd keppni tók um 10 mín-
útur og nýtti borgarstjóri sér
tímann með góðum árangri en al-
þingismaðurinn þótti fara mýkri
höndum um blómin, þó það hafi
ekki nægt til sigurs.
Blómasýningin verður opin frá
klukkan 12-18 í dag og á morg-
un.
Morgunblaðið/Kristinn
Í blómahafi í
Ráðhúsinu
AÐ MATI formanna félaga lækna,
hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða og
framkvæmdastjóra Geðhjálpar er
brýnt að grípa til aukinna öryggis-
ráðstafana á sjúkrahúsum, ekki
megi bíða eftir alvarlegum atvikum
eða stórslysum.
Brögð hafa verið að því að starfs-
mönnum Landspítalans sé hótað og
ógnað utan vinnutíma og inni á spít-
alanum hafa þeir orðið fyrir líkam-
legu og andlegu ofbeldi frá sjúkling-
um, einkum á bráðadeildum eins og
slysa- og geðdeildum. Hafa starfs-
menn gripið til þess í auknum mæli
að fela eftirnöfn sín á auðkenniskort-
um sem þeir bera í vinnunni.
Sigurbjörn Sveinsson, formaður
Læknafélagsins, segir það áhyggju-
efni ef ofbeldi og hótanir í garð
starfsfólks spítala séu að færast í
vöxt. Hann segist vita mörg dæmi
þess að læknar hafi orðið fyrir árás-
um í vinnu sinni, bæði á sjúkrahús-
um og á vettvangi Læknavaktarinn-
ar. Tilefni árása eða hótana sé
yfirleitt það að beiðnum sjúklinga sé
ekki sinnt, t.d. um lyfjagjöf.
„Þetta eru mál sem þarf virkilega
að huga vel að, ekki síst í ljósi um-
ræðu síðustu daga um átök milli
hópa í miðborginni og úthverfunum.
Þá geta jafnvel einstaklingar hver úr
sínum hópnum verið að koma á
slysadeild á sama tíma. Það kallar á
ákveðið hættuástand,“ segir Elsa B.
Friðfinnsdóttir, formaður Félags ís-
lenskra hjúkrunarfræðinga.
Ekki verði beðið
eftir stórslysum
á sjúkrahúsum

Vilja auknar/12
SPRENGIODDURINN í skutli Njarðar
sprakk ekki þegar báturinn var á hrefnu-
veiðum vestan við land í gær. Skutullinn
hæfði hrefnu og drapst dýrið við höggið
þótt sprengjan spryngi ekki. Að ráði
sprengideildar Landhelgisgæslunnar var
ákveðið að sigla til hafnar í Ólafsvík.
Hafnarsvæðinu var lokað í smástund í
gærkvöldi, á meðan starfsmenn Landhelg-
isgæslunnar tóku sprengioddinn upp úr
bátnum og röntgenskoðuðu hann. Síðan
var hann sprengdur í sandbing utan við
bæinn. Samkvæmt upplýsingum lögregl-
unnar var talið að eitthvað hefði gengið til
í sprengjuhleðslunni.
Oddurinn
sprakk ekki
♦ ♦ ♦