Morgunblaðið - 31.10.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FÖSTUDAGUR 31. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Allt um Hringadróttinssögu:
Ævintýrið, Sauron,
Gandalfur, álfarnir,
Hringurinn, Fróði,
Gollrir, Mordor,
- hið illa og hið góða
Á meðan þú bíður ...
Komin í verslanir
Búðu þig undir
lokaátökin ...
SIGURODDUR
Magnússon, rafverk-
taki, andaðist á Land-
spítalanum við Hring-
braut miðvikudaginn
29. október, 85 ára að
aldri.
Siguroddur fæddist
í Reykjavík 27. ágúst
1918 og var sonur
Magnúsar Pétursson-
ar og konu hans Pál-
ínu Þorfinnsdóttur.
Hann nam rafvirkjun
við Iðnskólann í
Reykjavík og tók
sveinspróf 1944 undir
handleiðslu Eiríks Hjartarsonar. Árið
1947 fékk hann meistarabréf og lög-
gildingu í rafvirkjun 1948. Hann var
sjálfstætt starfandi rafverktaki mest
allan sinn starfsaldur.
Siguroddur tók þátt í félagsstörf-
um og var í stjórn Félags
íslenskra rafvirkja 1946–
1948, þar af formaður í
eitt ár. Hann var í próf-
nefnd rafvirkja og sat í
stjórn löggiltra rafverk-
taka í Reykjavík. Þá sat
hann sem fulltrúi á Iðn-
þingum.
Utan fagfélaga tók Sig-
uroddur þátt í starfi Frí-
kirkjunnar í Reykjavík og
sat þar stundum í stjórn.
Alla tíð var hann virkur í
Alþýðuflokknum og var
um skeið varaborgar-
fulltrúi í Reykavík. Þá
mætti hann reglulega á fundi og var
meðlimur í Oddfellow reglunni.
Siguroddur kvæntist Fanneyju
Einarsdóttur Long 1941, en hún lést á
síðasta ári. Eignuðust þau fimm börn
sem öll eru á lífi.
Andlát
SIGURODDUR
MAGNÚSSON
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í gær
dóm Héraðsdóms Reykjavíkur frá 1.
nóvember þess efnis að Sölufélag
garðyrkjumanna, Bananar ehf. og
Eignarhaldsfélagið Mata hefðu gerst
brotleg við samkeppnislög með ólög-
mætu samráði um verð og markaðs-
mál. Hæstiréttur féllst hins vegar
ekki á rök héraðsdóms fyrir lækkun
sekta, sem samkeppnisyfirvöld höfðu
gert fyrirtækjunum að greiða.
Ákvarðaði Hæstiréttur sektirnar í
samræmi við niðurstöðu áfrýjunar-
nefndar samkeppnismála. Sam-
kvæmt því á Sölufélag garðyrkju-
manna að greiða 25 milljóna króna
sekt í ríkissjóð, Bananar 17 milljónir
og Mata 5 milljónir króna. Í héraði
voru fyrirtækin dæmd til að greiða
20, 14 og 3 milljónir króna.
Í dómi Hæstaréttar segir meðal
annars að samkeppnisráð hafi nægi-
lega sannað að fyrirtækin þrjú hafi
gripið til samstilltra aðgerða í and-
stöðu við þá grein samkeppnislaga
sem kveður á um bann við hvers kon-
ar samvinnu milli fyrirtækja á sama
sölustigi, sem ætlað er að hafa áhrif á
eða geti haft áhrif á verð, skiptingu
markaða og gerð tilboða. Þá staðfesti
Hæstiréttur einnig þá niðurstöðu
héraðsdóms að Sölufélag garðyrkju-
manna og Ágæti, sem síðar samein-
aðist Banönum, hefðu brotið gegn
þeirri grein samkeppnislaganna sem
banna fyrirtækjum og stjórnarmönn-
um þeirra að ákveða samkeppnis-
hömlur eða hvetja til hindrana.
Samfelld brotastarfsemi
fyrirtækjanna
Hæstiréttur taldi að ekki yrði
byggt á þeirri málsástæðu fyrirtækj-
anna, sem þau báru fyrir sig
við munnlegan málflutning í
Hæstarétti, að sakir væru
fyrndar eftir reglum al-
mennra hegningarlaga.
Þessari málsástæðu var ekki
hreyft í héraði og varð því
ekki byggt á henni í Hæsta-
rétti. Hæstiréttur segir að
um samfellda brotastarfsemi
hafi verið að ræða, sem ekki
hafi lokið fyrr en við upphaf
rannsóknar samkeppnisyfir-
valda 24. september 1999.
Ákvörðun samkeppnisráðs
var tekin 30. mars 2001, eða
innan tveggja ára frá þeim
tíma og gat því ekki verið um
fyrningu að ræða að því er
Hæstiréttur segir.
Árið 2001 komst samkeppnisráð að
þeirri niðurstöðu að fyrirtækin þrjú
hefðu brotið gegn samkeppnislögum
með ólögmætu samráði um verð og
skiptingu markaða varðandi tilteknar
vörutegundir. Lagði samkeppnisráð
alls 105 milljóna kr. stjórnvaldssektir
á fyrirtækin. Þar af skyldi Sölufélag
garðyrkjumanna greiða 40 milljónir,
Ágæti (síðar Bananar) 35 milljónir og
Mata 30 milljónir.
Áfrýjunarnefnd samkeppnismála
staðfesti í meginatriðum niðurstöðu
samkeppnisráðs í júni 2001, en lækk-
aði sektirnar um 55% eða niður í 47
milljónir króna. Þeim úrskurði var
skotið til dómstóla. Héraðsdómur
Reykjavíkur staðfesti að fyrirtækin
hefðu átt með sér ólöglegt samráð en
málsins fyrir samkeppnisráði hefði
verið brotið gegn andmælarétti Sölu-
félags garðyrkjumanna og Ágætis en
úr því hefði verið bætt við málsmeð-
ferð fyrir áfrýjunarnefndinni.
Varðandi ágreining málsaðila um
sektarupphæðir vísar Hæstiréttur til
þess að áfrýjunarnefndin hafi reist
sektarákvörðun sína á 52. gr. sam-
keppnislaga eins og hún var orðuð
fyrir gildistöku samkeppnislaga frá
2000. Með vísan til þessara forsendna
staðfesti Hæstiréttur niðurstöðu hér-
aðsdóms um röksemdir áfrýjunar-
nefndarinnar og þau lagasjónarmið
um beitingu og túlkun 52. gr. laganna,
sem þar komu fram.
Að þessu athuguðu féllst Hæsti-
réttur ekki á þau rök héraðsdóms að
það ætti að leiða til lækkunar sekta að
viðhorf, sem samkeppnislög byggðu
á, væru ný af nálinni, eða að vísan til
Skálpsmálsins svonefnda hefði hér
nokkuð að segja. Ekki féllst Hæsti-
réttur heldur á að leiða ætti til lækk-
unar sekta að samþykktir og fram-
leiðslustýring Sölufélags garð-
yrkjumanna hefði verið á allra vitorði,
enda var félaginu ekki gerð sekt fyrir
samráð innan sinna vébanda, heldur
út á við með samráði við Ágæti og
Mata.
Málið dæmdu hæstaréttardómar-
arnir Guðrún Erlendsdóttir, Garðar
Gíslason, Hrafn Bragason, Markús
Sigurbjörnsson og Pétur Kr. Haf-
stein. Lögmaður Sölufélags garð-
yrkjumanna var Hörður F. Harðar-
son hrl. Fyrir Banana flutti málið
Ragnar H. Hall hrl. og fyrir Mata
Þórunn Guðmundsdóttir hrl. Lög-
menn samkeppnisráðs voru Karl Ax-
elsson hrl. og Reimar Pétursson hdl.
lækkaði sektirnar um 10
milljónir. Gerði hann Sölu-
félaginu að greiða 20 millj-
ónir, Banönum 14 milljónir
og Mata 3 milljónir.
Töldu ráðið hafa brotið
málsmeðferðarreglur
Fyrir dómi kröfðust fyr-
irtækin þess að úrskurður
áfrýjunarnefndar yrði
ógiltur vegna þess að
samkeppnisráð hefði brotið
tilgreindar málsmeð-
ferðarreglur stjórnsýslu-
laga við meðferð málsins.
Til vara kröfðust þau þess
að hnekkt yrði niðurstöðu
áfrýjunarnefndarinnar um
að þau hefðu brotið gegn samkeppn-
islögum og til þrautavara að sektir á
hendur þeim yrðu felldar niður eða
lækkaðar.
Hæstiréttur féllst ekki á að máls-
meðferðarreglur stjórnsýslulaga
hefðu verið brotnar við meðferð máls-
ins fyrir samkeppnisyfirvöldum
þannig að ógilda ætti málsmeðferð-
ina. Taldi Hæstiréttur að við meðferð
47 milljóna króna sekt lögð á grænmetisfyrirtækin í Hæstarétti fyrir samfellda brotastarfsemi
Samkeppnisbrot
grænmetisfyrirtækj-
anna nægilega sönnuð
Reimar Pétursson, annar lögmanna samkeppnisráðs, les
dóm Hæstaréttar yfir að lokinni dómsuppkvaðningu.
Morgunblaðið/Þorkell
SAMKEPPNISSTOFNUN fagnar
að sjálfsögðu þessum dómi,“ segir
Georg Ólafsson, forstjóri Samkeppn-
isstofnunar um dóm Hæstaréttar.
„Rétturinn staðfestir þá nið-
urstöðu samkeppnisráðs að græn-
metisfyrirtækin hafa haft með sér
ólöglegt samráð og um sé að ræða al-
varleg brot á samkeppnislögum. Það
er ánægjulegt að Hæstiréttur skuli
hækka sektir í málinu og senda þar
með skýr til skilaboð til atvinnulífsins
að svona hegðun sem skaðar neyt-
endur verðið ekki liðin. Jafnframt tel
ég að þessi dómur muni styrkja sam-
keppnisyfirvöld í viðleitni sinni í að
uppræta ólöglegt samráð keppinauta
í framtíðinni.“
Vonbrigði með dóminn
hjá Banönum ehf.
„Ég er aðallega feginn því að
þessu máli skuli loks vera lokið eftir
fjögurra ára málsmeðferð,“ segir
Kjartan Már Friðsteinsson fram-
kvæmdastjóri Banana ehf. um dóm
Hæstaréttar. „Dómsniðurstaðan
veldur okkur vitaskuld vonbrigðum
þar sem lítið tillit var tekið til máls-
ástæðna okkar og sömuleiðis að
kröfu okkar um ógildingu úrskurðar
áfrýjunarnefndar samkeppnismála
skyldi vera synjað. Að mínu mati var
lítill grundvöllur fyrir ásökunum
samkeppnisyfirvalda um ólöglegt
samráð okkar við hin grænmetis-
fyrirtækin.“
Ásakanir
samkeppnisráðs hraktar
Í yfirlýsingu sem stjórn Sölufélags
garðyrkjumanna sendi frá sér í gær
lýsir stjórnin ánægju sinni með að
dómur Hæstaréttar í málefnum fé-
lagsins hafi loks litið dagsins ljós eftir
fjögurra ára málsmeðferð og að
þessu máli sé endanlega lokið.
„Þrátt fyrir að ekki hafi tekist að
hnekkja fyrri dómum að öllu leyti
stendur að mati stjórnenda félagsins
uppúr þegar málið er skoðað í heild
sinni, að ásakanir samkeppnisráðs
um ólögmætt samráð voru að miklu
leyti hraktar og sektir voru lækkaðar
um meira en helming frá úrskurði
ráðsins,“ segir í yfirlýsingunni.
Segja dóminn staðfesta
að Samkeppnisstofnun fór
offari gegn Mötu
Í yfirlýsingu frá Mötu ehf. segir að
dómurinn staðfesti að mati forráða-
manna Mötu endanlega að Sam-
keppnisstofnun hafi farið offari gegn
fyrirtækinu er þeir sektuðu Mötu um
30 milljónir og ákærðu um fjölmörg
atriði sem fyrirtækið hafi nú verið
sýknað af í öllum megindráttum og
gert að greiða 5 milljónir sem þegar
hefur verið gert.
„Samkeppnisstofnun gegnir mik-
ilvægu hlutverki í neytendavernd,
ekki síst með því að koma í veg fyrir
ólöglegt samráð. Hins vegar er reg-
inmunur á að sinna rannsókn-
arskyldum gagnvart fyrirtæki og að
sverta ímynd þess að óþörfu. Ísland
er lýðræðisríki þar sem gildir sú rétt-
arfarslega meginregla að ein-
staklingar og fyrirtæki teljast sýkn
saka sé sekt þeirra ósönnuð. Með
öðrum orðum á hver og einn rétt á að
njóta sannmælis. Því er mjög alvar-
legur sá mikli ímyndahnekkir og
rekstrarskaði sem Samkeppn-
isstofnun olli Mötu með á sínum tíma
er forsvarsmenn stofnunarinnar boð-
uðu til sérstaks blaðamannafundar til
að kynna niðurstöður rannsókn-
arinnar, og sökuðu þar Mötu rang-
lega um að hafa tekið þátt í „samsæri
gegn neytendum“. Stór eru þau orð
og fráleit enda voru þau dæmd
ómerk af áfrýjunarnefnd samkeppn-
ismála. Þannig teljum við undirrit-
aðir að Samkeppnisstofnun hafi mis-
notað traust fjölmiðla til að koma
höggi á fyrirtækið að ósekju. Þetta
var ódrengileg aðför að orðspori
Mötu og sæmir engan veginn stofnun
sem þessari.
Það er þó gott að þessum kafla er
lokið og Mata geti einbeitt sér að því
að vinna að bættum hag neytenda
með því að bjóða góða og holla vöru á
sanngjörnu verði.“
Samkeppnisstofnun
fagnar dómi Hæstaréttar
„Í LJÓSI mikilvægi málsins varðandi
heimildir íslenska ríkisins til breyt-
inga á lífeyrissjóðakerfinu taldi rík-
isstjórnin nauðsynlegt að fá dómsnið-
urstöðu varðandi þetta mál,“ segir
Björn Bjarnason, dómsmálaráðherra,
um mál fyrrverandi sjómanns sem nú
er fyrir Mannréttindadómstóli Evr-
ópu.
Íslenska ríkið hafnaði tillögu
Mannréttindadómstólsins að sáttum í
málinu á þeim forsendum sem Björn
nefnir. Örorkugreiðslur til sjómanns-
ins fyrrverandi féllu niður um mitt ár
1997 vegna breytinga á lögum sjóðs-
ins, sem voru til komnar vegna erf-
iðleika í rekstri hans. Höfðaði hann
mál á hendur Lífeyrissjóði sjómanna
og ríkinu en tapaði því bæði fyrir
Héraðsdómi Reykjavíkur og Hæsta-
rétti. Í maí árið 2000 leitaði sjómað-
urinn til Mannréttindadómstóls Evr-
ópu í Strassborg. Björn segir
pólitísku hlið málsins þá að ríkið vilji
dómsniðurstöðu í þessu máli og hafi
því hafnað tillögu um sátt. „Við erum
að gæta hagsmuna ríkisins og teljum
það best gert með því að fá niðurstöðu
hjá dómstólnum,“ segir Björn. Það
þurfi að vera ljóst hvort hendur rík-
isins séu bundnar varðandi ákvarðan-
ir um lífeyrisréttindi.
Mannréttindadómstóll Evrópu
fjallar um mál fyrrverandi sjómanns
Varðar heimild
til breytinga á
lífeyrissjóðakerfinu