Morgunblaðið - 31.10.2003, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 31. OKTÓBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
SÁ ÁGREININGUR og deilur sem sífellter viðhaldið af stjórnarandstöðunni hafavaldið því að fjöldi einstaklinga í útgerðhefur gefist upp og selt veiðirétt sinn.
Aðgerðir sem stjórnvöld hafa gripið til með
byggðakvótum; undanþágu frá raunverulegri
stjórnun fiskveiða, þar sem smábátum hefur
leyfst að margfalda afla sem þeim er ætlaður;
kvótum til áframeldis og nú; hugmyndum um
línuívilnun, hafa valdið óvissu um framtíðina og
orðið til þess að menn hafa kosið að yfirgefa at-
vinnugreinina. Þeir sem hæst tala um óæskilega
samþjöppun veiðiheimilda á færri hendur hafa
öðrum fremur stuðlað að þessari hröðu þróun,“
sagði Kristján Ragnarsson, formaður stjórnar
LÍÚ, meðal annars á aðafundi samtakanna í gær.
Ábyrgðarlaus umræða
Kristján kom víða við í ræðu sinni, en fiskveiði-
stjórnun og átök um hana voru áberandi: „At-
hyglisvert var fyrir okkur, sem ekki tökum þátt í
átökum stjórnmálanna, að fylgjast með þeirri
umræðu sem fram fór í aðdraganda kosninganna
í vor um málefni sjávarútvegsins. Ég held að aldr-
ei fyrr hafi farið fram jafnábyrgðarlaus umræða
af hálfu stjórnarandstöðu og nú.“
Kristján sagði síðan að varanlega framsalið
hefði verið lykillinn að þeirri gífurlegu hagræð-
ingu sem náðst hefði innan sjávarútvegsins á liðn-
um árum og benti á að við værum að nota við veið-
arnar um það bil helming af þeim skipaflota sem
við notuðum í upphafi aflamarkskerfisins.
Þá ræddi hann um byggðatengingu veiðiheim-
ilda: „Það er óraunhæft að leggja á sjávarútveg-
inn að hann sjái fyrir því að unnt sé að reka út-
gerð frá hverju því byggðarlagi, sem útgerð hefur
einhvern tímann verið stunduð frá, burt séð frá
því hvort útgerðin beri sig. Við sjáum nú dæmi
þess að ekki reynist unnt hjálparlaust að veiða og
vinna suma þá byggðakvóta sem úthlutað hefur
verið í því skyni að halda uppi atvinnu. Væri það
mikið afturhvarf til fortíðar ef horfið væri frá
þeirri grundvallarkröfu til nýtingar veiðiheimilda
að þær séu nýttar með það að leiðarljósi að skila
sem mestri arðsemi. Þá væri illa komið fyrir ís-
lenskum sjávarútvegi og íslenskri þjóð.“
Engar forsendur til átaka
Kristján ræddi einnig um kjaramál en samn-
ingar við undir- og yfirmenn fiskiskipa eru lausir
um áramótin: „Ég sé engar forsendur fyrir því að
sjómenn efni til átaka í upphafi nýs árs þegar
samningar verða lausir. Kjör íslenskra sjómanna
eru sem betur fer með því besta sem þekkist eins
og fram hefur komið nýlega þar sem birt voru
nöfn þeirra fyrirtækja sem hæstu launin greiða.
Af 20 hæstu fyrirtækjunum eru 16 útgerðarfyr-
irtæki. Það er því lítt skiljanlegt hve sjómanna-
forystan er neikvæð til allra óska okkar um eðli-
legar breytingar á hlutaskiptum með hliðsjón af
framþróun og framförum á þessu sviði. Þar hafa
stéttarbræður þeirra t.d. í Færeyjum verið ólíkt
framsýnni, sjómönnum til mikilla hagsbóta. Komi
hins vegar til verkfalla verður ríkisvaldið að láta
af inngripum með lagasetningu. Þeir sem valdir
hafa verið til að fara með kjaramál sjómanna
verða að axla þá ábyrgð sem þeim er falin í stað
þess að sitja og bíða eftir að ríkisvaldið leysi mál-
in.“
Kristján er nú að láta af formennsku stjórnar
LÍÚ eftir 33 ára óslitinn feril. Hann þakkaði fé-
lagsmönnum það traust og umburðarlyndi sem
þeir hefðu ávallt sýnt sér og sagði svo í lokin: „Ég
hverf frá þessu starfi fullviss um að íslenskur
sjávarútvegur hefur aldrei staðið betur og er til
þess bær að takast á við viðfangsefni framtíð-
arinnar með meiri dug og djörfung en nokkru
sinni fyrr.“
Deilur og óvissa
menn úr útg
K
a
Fráfarandi formaður LÍÚ segir sjávarútvegsumræ
ÁRNI M. Mathiesen, sjávarútvegsráðherra,
segir að breyta verði stjórnun veiða úr úthafs-
karfastofninum, eftir að nýjar upplýsingar um
samsetningu hans hafi komið fram. Um er að
ræða tvo aðskilda stofna og er annar þeirra í
raun sá sami og veiddur hefur verið innan lög-
sögu okkar og er kallaður djúpkarfi. NEAFC
hefur farið með stjórn veiðanna á úthafskarf-
anum á Reykjaneshrygg utan lögsögu okkar til
þessa.
Þetta kom fram í ræðu Árna á aðalfundi LÍÚ
í gær, en þar sagði hann meðal annars: „Ný-
verið hafa sérfræðingar lokið miklvægum
áfanga við að kortleggja tengsl og samsetningu
karfastofna í íslenskri lögsögu og aðliggjandi
hafsvæðum en Hafrannsóknarstofnunin hefur
unnið að þessu í samvinnu við ýmsar erlendar
rannsóknarstofnanir. Þessar niðurstöður eru
um margt forvitnilegar. Í fyrsta lagi staðfesta
þær að úthafskarfastofninn sem verið hefur
undir stjórn NEAFC frá 1996 er í raun tveir
erfðafræðilega aðskildir stofnar. Er þar annars
vegar um að ræða karfa sem veiddur hefur ver-
ið á minna en 500 metra dýpi, og við höfum
kallað efristofn og hins vegar karfa sem veidd-
ur hefur verið á meira en 500 metra dýpi og við
e
t
d
l
e
g
b
k
þ
u
i
o
e
g
n
e
l
m
þ
o
o
m
a
s
höfum kallað neðri stofn. Hefur Ísland í raun
unnið á þessum grunni síðan árið 2000 þegar
stjórnunarákvörðunum NEAFC var mótmælt
og gefnar voru út aðskildar aflaheimildir fyrir
þessa tvo stofna fyrir íslensk skip.
Breyta þarf veiðistjórn á ú
Morgunblaðið/Jim Smart
Árni Mathiesen sjávarútvegsráðherra og Frið-
rik J. Arngrímsson, framkvæmdastjóri LÍÚ.
FJÖLMÖRG samtök sem starfa í
skjóli umhverfis- og nátt-
úruverndar í veröldinni hafa á
undanförnum árum þróast í átt til
hreinna hryðjuverkasamtaka að
mati Eiðs Guðnasonar sendiherra.
Eiður fjallaði um ógnanir frá
öfgasinnuðum umhverfissam-
tökum á aðalfundi LÍÚ í gær. Þar
sagði hann mörg öfgasamtök
kenna sig við umhverfis- og dýra-
vernd og misnota þannig hinn
góða málstað umhverfisverndar
sér og fjáröflun sinni til fram-
dráttar. Eiður sagði marga þess-
ara hópa eða samtaka berjast gegn
neyslu allrar fæðu úr dýraríkinu,
hvort sem það væri kjöt, fiskur eða
mjólkurafurðir. Hann sagði mörg
þessara samtaka njóta stuðnings
frægra og ríkra einstaklinga, oft
kvikmyndaleikara. Þá létu ýmis
fyrirtæki fé af hendi rakna, enda
væri það frádráttarbært frá skatti.
Eiður sagði að í veröldinni væru
heimsvaldastefnu, enda væ
fylgimenn þeirra gjarnan
aðir stórborgarar. „Þessi s
vilja láta okkur lifa eftir sí
reglum, sínum hugmyndu
fólk vill þröngva sínum við
sínum lífsgildum og siðgæ
ishugmyndum upp á okku
að segja að það sé ljótt og
úðlegt að veiða sér til mata
og mannkyn hefur gert frá
öðli eða yfirleitt að nýta lif
auðlindir náttúrunnar hve
sem þær nefnast.“
Segja hvalina ofurgr
Íslendingar hafa einkum
varir við öfgasamtök sem
beitt sér gegn hvalveiðum
Eiður þessi samtök óspör á
dreifa röngum upplýsingu
hreinum ósannindum um m
Íslendinga og hefðu þau ja
framið hér skemmdarverk
aði Eiður þar til skemmda
starfandi mörg samtök sem svifust
einskis. Sum hver hefðu að und-
anförnu þróast í átt til hreinna
hryðjuverkasamtaka og bæru
ábyrgð á skemmdarverkum sem
valdið hefðu einstaklingum og fyr-
irtækjum milljarða tjóni.
Menningarleg
heimsvaldastefna
Eiður varaði þó við því að ekki
ættu öll umhverfissamtök hér
sömu sök. Mörg þeirra ynnu gott
verk, til dæmis með baráttu gegn
mengun sjávar. Þá væru sem betur
fer til samtök sem hefðu það á
stefnuskrá sinni að nýta auðlindir
náttúrunnar með sjálfbærum
hætti. Slík samtök ættu hins vegar
í vök að verjast enda hefðu þau
miklu minni fjármuni til starfsemi
sinnar en þau sem berðust gegn
nýtingu auðlindanna.
Eiður vildi líkja stefnu öfga-
samtaka við menningarlega
Umhverfissamtök að þróast í hryðj
KRÖFUR Í KJARASAMNINGUM
Smátt og smátt er að koma íljós hver verða helztuáherzluatriði í þeim kjara-
samningum, sem framundan eru
á vinnumarkaðnum á næstu mán-
uðum. Í samtali við Morgunblaðið
í fyrradag sagði Sigurður Bessa-
son, formaður Eflingar – stétt-
arfélags m.a.: „Við munum ekki
standa upp frá samningaborði við
ríkið fyrr en búið er að jafna
þennan mun“ og vísaði með þeim
orðum til munar á réttindum fé-
laga í launþegasamtökunum, sem
starfa hjá ríkinu, og opinberra
starfsmanna. Ekki gangi til
lengdar að fólk, sem starfi hlið
við hlið hjá ríkinu sé með mis-
munandi réttindi t.d. í lífeyris-
málum og varðandi veikindarétt.
Sigurður Bessason sagði jafn-
framt að hann teldi, að fjármála-
ráðherra hefði ekki efnt loforð
sem hann hefði gefið 13. desem-
ber 2001 í tengslum við endurnýj-
un á kjarasamningum um að
jafna þennan mun.
Yfirlýsing fjármálaráðherra,
sem þarna er vísað til er svohljóð-
andi: „Að undanförnu hafa farið
fram viðræður milli fulltrúa ASÍ
og fjármálaráðuneytisins vegna
tiltekinna vandamála, sem tengj-
ast mismunandi kjörum starfs-
manna í stéttarfélögum ríkis-
starfsmanna og aðildarfélaga
ASÍ. Af hálfu ráðuneytisins er
fullur vilji til þess að halda þess-
um viðræðum áfram og freista
þess að ná ásættanlegri niður-
stöðu. Í ljósi fyrirhugaðrar end-
urskoðunar á lögum um kjara-
samninga opinberra starfsmanna
er mikilvægt að ná frambúðar-
lausn í þessum málum í samráði
við Alþýðusamband Íslands.“
Það er ekki sanngjarnt í ljósi
þessara orða, að halda því fram
að fjármálaráðherra hafi ekki
efnt loforð. Þessi yfirlýsing er
svo almennt orðuð, að því verður
ekki haldið fram með rökum.
Hitt er svo annað mál, að það
hlýtur að teljast réttlætismál, að
starfsmenn hins opinbera sitji við
sama borð um réttindi, hvort sem
þeir eru félagsmenn í samtökum
opinberra starfsmanna eða með-
limir í einstökum verkalýðsfélög-
um, sem eiga aðild að ASÍ.
Með hvaða rökum er hægt að
rökstyðja það, að einhver munur
eigi að vera þarna á eftir því í
hvaða félagasamtökum starfs-
mennirnir eru?
En jafnframt er ljóst, að þessi
réttindamunur hefur orðið til á
löngum tíma og kannski er lausn-
in fólgin í því að hann verði af-
numinn á nokkurra ára tímabili.
Segja má, að samskipti verka-
lýðsfélaga og annarra samtaka
launafólks við vinnuveitendur,
hvort sem er á almennum vinnu-
markaði eða á sviði hins opinbera
hafi verið með miklum ágætum
alveg frá þeim tímamótasamn-
ingum, sem gerðir voru snemma
árs 1990. Verkalýðshreyfingin
hefur lagt mikið af mörkum til
þess að halda jafnvægi í efna-
hagsmálum á þessu tímabili. Von-
andi tekst að halda kjarasamn-
ingum áfram í þeim ábyrga
farvegi, sem þeir hafa nú verið í á
annan áratug.
HÁSKÓLANÁM Á LANDSBYGGÐINNI
Háskólanámssetur Fræðslu-nets Austurlands var vígt
við formlega athöfn í gær á Egils-
stöðum. Verkefnið er liður í því að
þróa tengsl atvinnulífs og rann-
sóknastofnana á Austurlandi við
háskólastarf í landinu en mennta-
málaráðuneytið og iðnaðarráðu-
neytið hafa sameinast um fjár-
mögnun þess sem liðs í þróun
byggðamála.
Í háskólasetrinu verður aðstaða
fyrir kennara til að vinna tíma-
bundið með nemendahópum, auk
þess sem fjarnemar fá aðgang að
tölvutengingum, tölvum og fjar-
fundabúnaði. Anna Líneik Sæv-
arsdóttir, forstöðumaður seturs-
ins, sagði í samtali við Morgun-
blaðið í gær að fræðslusetrið
mundi „byggja sterkari tengsl við
rannsóknarstofnanir og aust-
firskt atvinnulíf með það að mark-
miði að íbúar Austurlands yrðu
virkir þátttakendur í miðlun
þekkingar og þróun háskólanáms
á landsvísu“. Ef litið er til þess
með hversu farsælum hætti há-
skólastarf hefur þróast á Akur-
eyri og hversu mikla þýðingu það
hefur haft fyrir byggðaþróun þar
er full ástæða til að ætla að þess-
um markmiðum verði náð.
Áhyggjur varðandi frekari þró-
un háskólastarfs á Suðurnesjum í
nánustu framtíð, sem fram komu
á aðalfundi Sambands sveitarfé-
laga á Suðurnesjum sl. laugardag,
sýna hversu mikilvæg starfsemi
af þessu tagi er fyrir byggðarlög
utan höfuðborgarsvæðisins. Við
Miðstöð símenntunar á Suður-
nesjum stunda nú 88 nemendur
nám sem sýnir vel hversu þörfin
er mikil. Menntun er, og á í enn
frekara mæli eftir að verða, kjöl-
festa atvinnulífs og byggðaþróun-
ar í landinu sem heild. Það er því
afar mikilvægt að stjórnvöld gefi
þeim vísum að menntastofnunum
á háskólastigi, sem þegar eru
orðnir til á landsbyggðinni, tæki-
færi til að þróast með eðlilegum
hætti og tryggi til þess fjármagn.
Sú fjárfesting mun skila sér þeg-
ar til framtíðarinnar er litið.