Morgunblaðið - 19.11.2003, Blaðsíða 26

BARNAHJÁLP SAMEINUÐU ÞJÓÐANNA
26 MIÐVIKUDAGUR 19. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Miðstöð Sameinuðu þjóð-anna verður opnuð ínýju húsnæði í Skafta-hlíð 24 í Reykjavík á
næstunni. Þar munu þrjú félög
tengd starfi Sameinuðu þjóðanna
(SÞ) hafa aðsetur. Þau eru Félag
Sameinuðu þjóðanna á Íslandi,
Landsnefnd UNICEF á Íslandi og
UNIFEM á Íslandi, sem eru
kvennasamtök SÞ.
Á morgun, hinn 20. nóvember, er
alþjóðlegur dagur barnsins. Þann
dag árið 1989 samþykktu Sameinuðu
þjóðirnar samning um réttindi barna
– Barnasáttmála Sameinuðu þjóð-
anna. Sáttmálinn var staðfestur sem
alþjóðalög og fullgiltur af íslenskum
stjórnvöldum haustið 1992.
Jólakort mikilvæg tekjulind
Árleg jólakortasala í þágu Barna-
hjálpar Sameinuðu þjóðanna hefst á
morgun. Félag háskólakvenna ann-
ast útgáfu og sölu kortanna. Þau
verða til sölu í bókaverslunum og
víðar, en afgreiðsla þeirra verður í
Miðstöð SÞ í Skaftahlíð 24. Einar
Benediktsson, fyrrverandi sendi-
herra og stjórnarformaður lands-
nefndar UNICEF á Íslandi, segir að
jólakortasalan hafi verið eina tekju-
öflun Barnahjálparinnar hér á landi,
fyrir utan opinber framlög.
„UNICEF hefur notið styrks á
fjárlögum, af því sem ætlað er utan-
ríkisráðuneytinu, sem nemur 10 þús-
und dollurum á ári,“ sagði Einar.
„Þessir peningar eru sendir beint til
UNICEF. Íslendingar hafa einnig
stutt sérstakar fjársafnanir Barna-
hjálpar SÞ þegar svo ber undir.“
Einar segir að 80% af því fé sem
UNICEF fær renni beint til hjálp-
arstarfa. „UNICEF er langöflug-
asta hjálparstarfið fyrir börn í fá-
tækum þjóðfélögum heimsins,“ segir
Einar. „Eitt af hverjum fjórum
börnum, sem fæðast í þennan heim,
fæðist í sárfátæku þjóðfélagi. Það
getur átt fyrir höndum vannæringu
og vatnsskort, er í hættu að sýkjast
af hættulegum sjúkdómum og búa
við heilsuleysi, vöntun á menntun og
harðræði vegna ofbeldis. Örygg-
isleysi og kynþáttamismunun koma
einnig við sögu. Það er reynt að
draga úr þessum vanda með marg-
háttuðum og mjög hnitmiðuðum
áætlunum.“
Barnahjálp SÞ hefur starfað í nær
60 ár og nýtur beins fjárhagsstuðn-
ings aðildarríkja SÞ. Hún er því ekki
á fjárlögum SÞ. Einar segir að fram-
lög sumra aðildarríkja SÞ til Barna-
hjálparinnar séu mjög há, til dæmis
sé Noregur þar skínandi dæmi um
rausnarlegt framlag.
Ný landsnefnd
Sem fyrr segir er Einar Bene-
diktsson, formaður nýstofnaðrar
landsnefndar UNICEF á Íslandi.
Með honum sitja í stjórn Björgólfur
Guðmundsson athafnamaður, Eva
María Jónsdóttir dagskrárgerð-
arkona, Matthías Johannessen,
skáld og fyrrverandi ritstjóri, Sig-
rún Stefánsdóttir, meinatæknir í
stjórn Félags háskólakvenna, Þóra
Guðmundsdóttir, stofnandi Atlanta,
Þórunn Sigurðardóttir, stjórnandi
Listahátíðar í Reykjavík, Friðrik
Pálsson framkvæmdastjóri og Júlíus
Vífill Ingvarsson framkvæmdastjóri.
Framkvæmdastjóri UNICEF á Ís-
landi er Stefán Ingi Stefánsson.
Landsnefndir UNICEF starfa í
flestum aðildarríkjum SÞ, en hlut-
verk þeirra er að kynna starfsemi
UNICEF í viðkomandi löndum.
Hlutverk þeirra er ekki síst að
standa vörð um og kynna sáttmál-
ann um réttindi barna. Barnasátt-
máli SÞ er grundvöllur allrar starf-
semi UNICEF, að sögn Einars, og
UNICEF er vörsluaðili þessa samn-
ings í kerfi SÞ. „Hér á landi koma fé-
lagsmála- og dómsmálaráðuneyti að
því að útskýra framkvæmd barna-
sáttmálans hérlendis þegar eftir því
hefur verið óskað.“
Einar segir ennfremur að það sé
ákaflega þýðingarmikill þáttur í
starfi UNICEF að kynna ástandið í
heiminum og þörfina fyrir aðstoð við
börn. „Eitt af því sem blasir við sem
verkefni hér á landi verður að kynna
Barnasáttmálann enn frekar í skól-
um landsins og með eftirfylgni sem
við vonum að verði veruleg. Það er
undirstöðuatriði í að gera þjóðfélag-
ið sér meðvitað um að þótt við séum
fámenn þá er skylda okkar jafnrík
að koma til móts við neyðina í heim-
inum. Þegar þetta hefur verið gert
væntum við þess að skilningur og
undirtektir Íslendinga við starf
Barnahjálpar SÞ muni aukast,“ seg-
ir Einar.
Hér á landi vinna ýmis samtök og
félög að neyðarhjálp og öðru hjálp-
arstarfi. Einar nefnir m.a. Hjálp-
arstofnun kirkjunnar, Barnaheill,
SOS-barnaþorp, ABC-hjálparstarf
og Rauða kross Íslands. Auk þess
sinnir Þróunarsamvinnustofnun Ís-
lands þróunaraðstoð. „Landsnefnd
UNICEF á Íslandi ætlar sér síður
en svo að ryðja öðrum af vettvangi
heldur frekar að styðja við það
hjálparstarf sem unnið er með því að
auka skilning í þjóðfélaginu á mik-
ilvægi þess. Við væntum samstarfs
við aðra sem vinna á þessu sviði,“
segir Einar. „Sannleikurinn er sá að
hvort sem litið er til neyðar
barnanna í heiminum eða annarrar
aðstoðar í þróunarlöndunum þá er
Ísland langt á eftir öðrum þjóðum
með sitt framlag sem hlutfall af
þjóðartekjum. Það hefur komið fram
að ætlun stjórnvalda sé að bæta úr
því.“
Stefán Ingi Stefánsson, fram-
kvæmdastjóri UNICEF á Íslandi,
benti á að íslenska ríkið hafi lengi
lagt málefnum barna lið í umræðum
á alþjóðavettvangi. Hann sagði að
það væri athyglisvert að Íslendingar
gætu komið beint að ýmsum hjálp-
arverkefnum innan Barnahjálpar
SÞ sem búið er að skilgreina og eru í
gangi. „Aðstoðin nýtist mjög vel og
80% af þeim peningum sem safnast
hér, líkt og annars staðar í heim-
inum, er ætlað að fara beint í aðstoð-
ina.“
Nefnd á vegum Sameinuðu þjóð-
anna, sem staðsett er í Genf, sér um
framfylgd Barnasáttmálans. Ísland
hefur tvisvar gert nefndinni grein
fyrir framfylgd samningsins hér á
landi.
Barnasáttmálinn kynntur
Stefán Ingi telur að vitneskja um
Barnasáttmála SÞ og þýðingu hans
sé ekki nægilega góð hér á landi.
Barnaheill gaf út stytta útgáfu af
sáttmálanum á sínum tíma og eins
hafa dómsmálaráðuneytið og um-
boðsmaður barna gefið samninginn
út. Þessum útgáfum hefur m.a. verið
dreift í grunnskólum landsins. Einar
segir stefnt að því að kynna Barna-
sáttmálann enn betur fyrir lands-
mönnum. „Ég sá, fljótlega eftir að
ég kom að þessu, góðan bækling sem
Norðmenn gáfu út. Nú er verið að
þýða hann og verður hann vænt-
anlega gefinn út í stóru upplagi á
næsta ári.“
Barnasáttmálinn hefur bætt stöðu
barna mikið víða um heim, að sögn
þeirra Einars og Stefáns Inga.
„Hann hefur m.a. haft þau áhrif hér
á landi að hið opinbera hefur tekið
saman skýrslur um stöðu barna hér
á landi, kynnt þær fyrir eftirlits-
nefndinni í Genf og fengið viðbrögð
við þeim. Barnasáttmálinn varð til
þess að sett var upp alþjóðlegt eft-
irlitskerfi með stöðu barna. Það var
stór áfangi. Þótt sáttmálinn hafi ekki
bylt stöðu barna hér á landi, þá hef-
ur hann styrkt stöðu þeirra.“
Sem dæmi um aukna áherslu á
málefni barna hér á landi nefna þeir
félagar stofnun embættis Umboðs-
manns barna, þótt það hafi ekki ver-
ið stofnað að kröfu samningsins.
Stefán Ingi sagði að Barnasáttmál-
inn hefði haft gríðarlega mikil áhrif
til hagsbóta fyrir börn í þróun-
arlöndunum. „Starf okkar mun m.a.
beinast að því að auka skilning Ís-
lendinga á þýðingu samningsins fyr-
ir börn í öðrum löndum en okkar eig-
in. Eins hvað við getum gert til að
mæta þörfum þeirra barna.“
ReutersBörn frá Kosovo koma úr skólatjaldi sem Barnahjálp SÞ, UNICEF, setti upp í flóttamannabúðum í Tirana.
Til hjálpar fátækum
börnum alls heimsins
Morgunblaðið/Sverrir
Erla Elín Hansdóttir frá Félagi háskólakvenna, Einar Benediktsson og
Stefán Ingi Stefánsson með jólakortin sem seld verða í þágu UNICEF.
TENGLAR
..............................................
Barnasáttmálinn: http://www.barna-
heill.is/barnasattmali.html
Óstytt útgáfa:
http://www.barnaheill.is/barnasatt-
mali_max.html
Miðstöð Sameinuðu þjóðanna á Íslandi
verður opnuð á næstunni. Einnig er að hefj-
ast sala jólakorta til styrktar Barnahjálp
Sameinuðu þjóðanna, UNICEF.
1946 – Að síðari heimsstyrj-
öldinni lokinni ógnuðu sultur
og sjúkdómar evrópskum börn-
um. Barnahjálpin UNICEF
var stofnuð af Sameinuðu þjóð-
unum í desember 1946 til að sjá
börnunum fyrir mat og heilsu-
gæslu.
1953 – Allsherjarþing Samein-
uðu þjóðanna ákveður að
Barnahjálpin verði fastur liður
í starfi samtakanna. UNICEF
hrindir úr vör herferð gegn
himberjasótt, sjúkdómi sem af-
skræmdi fjölda barna en hægt
er að meðhöndla með sýklalyfj-
um.
1954 – Kvikmyndastjarnan
Danny Kaye útnefndur farand-
sendiherra UNICEF. Meira en
100 milljónir manna sáu kvik-
mynd hans Assignment Childr-
en (Verkefni: Börn) um starf
UNICEF í Asíu.
1959 – Yfirlýsing um réttindi
barna. Allsherjarþing SÞ sam-
þykkir yfirlýsingu sem kveður
á um rétt barna á vernd,
menntun, heilsugæslu, húsa-
skjóli og næringu.
1961 – UNICEF beinir at-
hyglinni að velferð alls barns-
ins, en ekki einungis heilsu
þess. Þar með áhersla á mennt-
un barna og stuðningur við
kennaramenntun og öflun
kennslugagna í nýfrjálsum
ríkjum.
1965 – UNICEF hlýtur frið-
arverðlaun Nóbels fyrir „út-
breiðslu bróðurþels meðal
þjóða“.
1979 – Ár barnsins. Ein-
staklingar og stofnanir um all-
an heim endurnýja heit sín um
að vinna að réttindum barna.
1981 – Ráðstefna um heims-
heilsu samþykkir reglur um
markaðssetningu mjólkurvara
sem komi í stað brjóstamjólk-
ur. Þetta er gert til að hvetja til
brjóstagjafar og bæta með því
heilsu ungbarna.
1982 – Herferð UNICEF til
að bjarga milljónum barna með
einföldum aðferðum: Að fylgj-
ast með vexti, hindra ofþurrk
með vökvaneyslu, brjóstagjöf
og bólusetningu.
1989 – Barnasáttmáli Samein-
uðu þjóðanna samþykktur 20.
nóvember og gengur í gildi í
september árið eftir. Enginn
mannréttindasáttmáli hefur
verið samþykktur jafnvíða og á
svo skömmum tíma sem þessi.
1990 – Leiðtogafundur um
börn setur tíu ára markmið um
heilbrigði, menntun og nær-
ingu barna.
1996 – Gerð grein fyrir alvar-
legum áhrifum stríðsátaka á
börn í Machel-skýrslunni.
1998 – Öryggisráð SÞ ræðir
um áhrif vopnaðra átaka á
börn.
2001 – Heimshreyfing barna
hvetur jarðarbúa til að breyta
heiminum með börnum.
2002 – Sérstakur fundur Alls-
herjarþings SÞ fjallaði um það
sem hafði áunnist frá leiðtoga-
fundinum 1990 og endurnýjuð
heit um réttindi barna.
2003 – Landsnefnd UNICEF
stofnuð á Íslandi.
Heimild: Heimasíða UNICEF –
www.unicef.org.
Barnahjálp
Sameinuðu
þjóðanna
Ljósmynd/UNICEF