Morgunblaðið - 25.11.2003, Blaðsíða 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. NÓVEMBER 2003 27
VILT þú gera námsefni fram-
haldsskólanna fábreyttara og rýr-
ara, sleppa valáföngum þar sem
nemendur dýpka
þekkingu sína og fá
útrás á ýmsum svið-
um bæði í vísindum
og listum og leggja
meiri áherslu á sam-
ræmd próf og stytta
þannig nám til stúd-
entsprófs um eitt ár? Hverju svarar
þú?
Í nýlegri Gallup-spurningu á veg-
um menntamálaráðuneytis reyndist
mikill meirihluti aðspurðra vilja
stytta framhaldsskólann. Ef spurn-
ingin hefði verið skilyrt (eins og gert
var með spurninguna um Evrópu-
sambandsaðildina) hefði kannski
fengist niðurstaða sem væri nær
raunveruleikanum.
Umræðan um nauðsyn þess að
stytta nám til stúdentsprófs hefur
verið nokkuð sérstök. Framan af
varð ýmsum greinahöfundum t.a.m.
tíðrætt um þann sparnað sem af
slíku hlytist. Einn þeirra fullyrðir
t.d. að „allt að 58 milljarðar gætu
sparast til ársins 2050“, ýmsir aðrir
hafa talað á svipuðum nótum. Lík-
legt er að afstaða almennings mótist
nokkuð af þessu.
Það er því athyglisvert að verk-
efnisstjóri menntamálaráðuneyt-
isins fullyrðir að ekki verði af þessu
sparnaður og um það hafi aldrei ver-
ið rætt.
Tilgangur styttingarinnar virðist
því ekki vera sá að spara?
Ástæðan er að sögn fulltrúa ráð-
herra ekki heldur sú að framhalds-
skólarnir mennti fólk svo lítið og illa.
Hins vegar er því mjög haldið á lofti
að í Danmörku taki menntaskólinn
þrjú ár.
Þeir sem vilja þriggja ára fram-
haldsskóla nefna sem eina ástæðu að
skörun sé í sumum greinum á mörk-
um grunn- og framhaldsskóla. Það
getum við í MH tekið undir að sumu
leyti, en höfum einnig bent á þetta
sem ágalla á nýrri námskrá fram-
haldsskólanna. Þá má spyrja hvort
ekki sé réttara að skoða þessi skil
frekar en að skera ofan af fram-
haldsskólunum. En sé meginmark-
miðið „að verða eins og Danir“ þá
má benda á að þar geta nemendur
valið hvort þeir sleppa 10. bekk og
fara beint úr þeim 9. í framhalds-
skóla. Þar eru grunnskólanemar
einnig komnir talsvert lengra í ýms-
um greinum en jafnaldrar þeirra
hér, hvað gerum við í því? Og í
dönskum framhaldsskólum þurfa
nemendur ekki að kaupa námsbæk-
urnar sjálfir. Hver býðst til að borga
hér?
Félagsleg áhrif styttingar yrðu
margvísleg. Mikil menningar-
starfsemi hefur jafnan fylgt þessu
skólastigi og yrðum við t.a.m.
snöggtum fátækari á listasviðinu ef
Þorgerður Ingólfsdóttir missti
megnið af þjálfaðasta söngfólki
skólakórsins eftir aðeins þriggja ára
samvinnu og næði ekki að halda
þeim gæðum sem borið hafa hróður
Íslands um víða veröld.
Staða raungreina er mér hug-
leikin, en virðist hornreka í þessum
styttingardansi.
Þannig á raungreinabraut þriggja
ára framhaldsskólanáms að inni-
halda í brautarkjarna samkvæmt
einni tillögu menntamálaráðuneytis
139 klst. samanlagt í raungreinum
(EÐL, EFN, JAR og LÍF) af alls
2.170 klst. Það væri því kannski rétt-
ara að nefna slíka braut almenna
braut með raungreinaívafi?
Stúdentar af raungreinabrautum
eru í miklum minnihluta í nem-
endahópi Kennaraháskólans og af
þeim velja fáir að sérhæfa sig í
kennslu raungreina. Þar er stór-
vandamál á ferð! Nú er skortur á
raungreinakennurum í grunn-
skólum. En til stendur að flytja
þangað hluta af námsefni framhalds-
skólanna. Það er því erfitt að vera
bjartsýnn á veg raungreina innan
grunnskólanna.
Auðvitað sparast engir milljarðar
við svona breytingu. En krónur
skipta kannski um vasa, ríkið (sem
kostar rekstur framhaldsskólanna)
losnar við nemana ári fyrr. Ein-
hverjir (ef til vill háskólarnir eða
einkaskólar) koma á fót undirbún-
ingsnámi fyrir háskólanámið. Hver
borgar?
Fyrir liðlega 30 árum var í
Menntaskólanum við Hamrahlíð
smíðað og tekið upp áfangakerfi.
Það fól í sér möguleika fyrir duglega
nemendur að ljúka stúdentsprófi á 3
árum. Allmargir hafa nýtt sér það en
þó er algengt að úrvalsnemendur
velji að vera lengur í skólanum til að
bæta við sig t.d. annarri námsbraut.
Þessi þriggja ára leið er enn fyrir
hendi þótt nýjar námskrár og fleira
hafi gert hana heldur þyngri í vöf-
um. Ég tel þó að auðvelda megi
þessa leið án þess að rústa heild-
arskipulagi framhaldsskólanna, sem
rétt er að komast í sæmilegt horf
eftir upptöku nýjustu námskrár-
innar frá 1999.
Öflug raungreinakennsla á öllum
skólastigum er forsenda framfara í
tækni og vísindum, enda leggja allar
framsæknar þjóðir mikla rækt við
hana. Þar virðast menn vita sem er,
að einmitt þar er að finna það bókvit
sem í askana verður látið.
Bókvitið og askarnir
Eftir Sigurkarl Stefánsson
Höfundur er deildarstjóri
raungreina í Menntaskólanum
við Hamrahlíð.
ÞEKKT er að mörgum er gjarnt
að vera á móti öllu því sem getur
leitt til breytinga. Í þessum hópi
eru raunverulegir
íhaldsmenn þó að
fæstir þeirra sem
þennan mótmæla-
hóp skipa mundu
sætta sig við að
verða settir í þann
flokk því flestir
þeirra hafa aðrar pólitískar hug-
myndir um sjálfa sig. Tækni-
framförum hefur iðulega verið
mótmælt enda eðlilegt á stundum
þar sem ákveðnir hópar sjá at-
vinnuöryggi sínu ógnað með
tækniframförum. Þannig hefðu
þeir starfsmenn Friðriks mikla
sem höfðu þann starfa að hella úr
koppum konungsins og annars
tignarfólks sjálfsagt barist gegn
nútímaklósettum hefði verið boðið
upp á þau á þeim tíma.
Óhófleg íhaldssemi?
Nýlega kynnti Kópavogsbær
hugmyndir um þéttingu byggðar í
svokölluðum Lundarreit í landi
Kópavogsbæjar við Fossvog. Þess-
ar hugmyndir bera vott um fram-
sýni og metnað, og verður ekki
betur séð en að þarna muni rísa
einkar smekkleg fjölbýli. Um langt
árabil hefur mönnum verið nær
nauðugur sá kostur, ef þeir vilja á
annað borð festa kaup á nýbygg-
ingum, að flytjast á jaðarsvæði
borgarlandsins upp til heiða. Á
þessu hafa þó verið ánægjulegar
undantekningar og má þar nefna
glæstar nýbyggingar við Skúla-
götu í Reykjavík.
Viðbrögð þess hóps sem mót-
mælt hefur fyrirhuguðum bygg-
ingum í Lundarhverfinu þurfa
ekki að koma á óvart miðað við
það eðli margra að þurfa að berj-
ast gegn öllum breytingum. Nái
þessi hópur fram baráttumálum
sínum verður komið í veg fyrir að
fjöldi fólks eigi þess kost að búa á
fallegum stað á miðsvæði borg-
arinnar. Líklegt er að í flestum
borgum í veröldinni yrði tækifæri
sem þetta gripið fegins hendi og
yfirvöld reyna að nýta bygging-
arsvæðið til hins ítrasta með því
að byggja eins hátt upp í loftið og
kostur væri.
Eðlilegt óhagræði?
Því er borið við að byggingarnar
muni skyggja á útsýni. En útsýni
hverra? Benda má á að útsýni
Kópavogsbúa verður almennt ekki
skert nema ef vera skyldi þeirra
sem eiga að sinna vinnu sinni í
húsum fyrir ofan. Varðandi íbúð-
arbyggðina í Kópavogi er útsýnið
nánast ekki skert miðað við hvern-
ig byggðin snýr í dalnum. Ég ætla
ekki að gera lítið úr augnakonfekti
íbúanna á nærliggjandi svæðum en
er það virkilega svo að Reykvík-
ingar vilji fremur njóta útsýnisins
yfir í bifreiðaumboð, bílaverkstæði
og Hamraborg þeirra Kópavogs-
búa fremur en glæsileg og vel
hönnuð háhýsin? Og af hverju
skyldu þeir hinir sömu Kópa-
vogsbúar vera að missa? Kirkju-
garðinum? Landsspítalanum í
Fossvogi? Þá hefur fegurðargildi
hans óvænt og skyndilega aukist
stórlega. Baráttan er því fyrst og
fremst gegn þéttingu byggðar.
En ef þetta útsýni er svona
stórfenglegt, hvers eiga þá hinir
rúmlega 1.400 væntanlegu íbúar
háhýsanna að gjalda? Á að svipta
þá þessu hnossi og reka þá upp til
heiða? Reykjavík hefur illu heilli á
undanförnum áratugum verið þan-
in upp um allar koppagrundir,
helst byggt uppi á hæðunum í
kring um upphaflega bæjarstæðið
innan Hringbrautar. Eru þær sér-
lega snjóléttar og skjólgóðar?
Svarið er nei, öðru nær. Ótalinn er
samgöngu- og lagnakostnaður íbúa
þessara jaðarsvæða sem er veru-
legur og hjá honum hefði mátt
komast auðveldlega eins og við-
leitni virðist vera til hjá skipulags-
yfirvöldum Kópavogsbæjar í þessu
máli.
Fleiri heiðarbýli?
Nei, góðir borgarbúar, mál er að
þessum tepruskap linni. Því miður
sjáum við úti um allan bæ fingra-
för þessa íhaldssama fólks. Lækk-
un bygginga er allt of algeng
málamiðlun í tilfellum sem þessum
og þar með verri nýting hinna
sameiginlegu innviða þjóðfélags-
ins. Erum við eitthvað bættari
með 15 hæða hús í stað 20? Því
ekki 30 hæðir eða 40? Annað eins
þekkist nú utan landhelginnar og
er ekki vitað til þess að slíkar
byggingar hafi valdið umtalsverðu
tjóni á heilsu manna umfram aðrar
byggingar.
Þess væri óskandi að bæj-
arstjórn Kópavogs búi yfir því
andlega þreki að hafa kjark til að
veita framkomnum bygging-
aráformum fullt brautargengi. Það
yrði augljós hagur þeirra fjöl-
mörgu væntanlegu íbúa þessa
svæðis auk framtíðarhagsmuna
Kópavogsbúa allra. Það er hugs-
anlegt að einhverjir tapi hluta af
útsýni sínu. Það er áhætta sem
hver einasti borgarbúi býr við og
er hluti þess fórnarkostnaðar sem
borgarbúar verða að sætta sig við.
Hér er um of gott tækifæri að
ræða til að láta það fram hjá sér
fara. Þrátt fyrir allt væri verið að
fórna minni hagsmunum fyrir
meiri.
Nýtum beztu
byggingarsvæðin!
Eftir Sverri Arngrímsson
Höfundur er búsettur í Kópavogi.
Minni
vinna!
w w w . b e s t a . i s
Nýbýlavegi 18 • 200 Kópavogi • Sími: 510 0000
Brekkustíg 39 • 260 Njarðvík • Sími: 420 0000
Miðási 7 • 700 Egilsstöðum • Sími: 470 0000
Labbakúturinn!
•Enginn burður
•Hleður sig sjálfur
Moggabúðin
Reiknivél, aðeins 950 kr.