Morgunblaðið - 25.11.2003, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 ÞRIÐJUDAGUR 25. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
H
vers vegna vill fólk
alltaf meira og
meira? Hvers
vegna vill fólk
meira jafnvel þótt
það þurfi ekki meira? Reynt var
að svara þessum spurningum í
þessum dálki fyrir nokkrum vik-
um. Niðurstöðurnar voru einkum
tvær: Annars vegar var bent á
rannsókn bresks hagfræðipró-
fessors sem færði rök fyrir því að
fólk vill alltaf meira og meira
vegna þess að það ber sig saman
við aðra. Einstaklingur sem verð-
ur ríkari verður þannig ekki
hamingjusamur nema hann verði
ríkari en aðrir. Almennt aukin
velmegun í vestrænum sam-
félögum á síðustu öldum hefur
samkvæmt rannsóknum ekki
aukið hamingju einstaklinganna
sem þau samanstanda af. Hins
vegar var bent á að til þess að
finna svar við þessum spurn-
ingum þyrfti ef til vill að spyrja
hvers vegna fólk vilji alltaf meira
en náunginn.
Þyrfti ekki að
spyrja ein-
hverra grund-
vallarspurn-
inga um það
neysluhrjáða
og græðgisfulla samfélag sem
hagsæld Vesturlanda hefur skap-
að?
Og nú leita þessar spurningar
á fólk með meiri þunga en oft áð-
ur. Tveir bankamenn gera fá-
heyrða launasamninga. Tölurnar
sem eru nefndar hljóða upp á
hundruð milljóna. Reyndar virð-
ist það eitthvað á reiki hvað
mennirnir hefðu getað hagnast á
samningunum þegar upp er stað-
ið en fjárhæðirnar sem nefndar
eru hafa svo fjarstæðukenndan
hljóm að fólki ofbýður. Því er
jafnvel haldið fram að þeir hefðu
að endingu getað staðið uppi með
engan gróða. Fáir virðast trúa
því. Að minnsta kosti var það
tryggt í samningnum að þeir
myndu ekki tapa á honum. Annar
mannanna segir í viðtali að samn-
ingurinn sé ekki ósvipaður því að
þeim tvímenningunum hefði verið
boðið að spila í lottói. Það gengur
auðvitað ekki upp því að lottóspil-
arinn tapar altént þeim pen-
ingum sem hann notar til að
kaupa lottómiðann ef hann dettur
ekki í lukkupottinn. Hvað um
það, eftir stendur þessi knýjandi
spurning: Hvað rak mennina til
þess að gera þennan samning
sem virtist geta fært þeim kaup-
auka upp á hundruð milljóna?
Hvorugur þeirra er illa haldinn í
launum enda í háum stöðum hjá
stöndugu fyrirtæki. Og sam-
anburðurinn við aðra er þeim
sennilega í hag í langflestum til-
fellum. Hvað veldur?
Svarið sem flestum dettur í
hug er græðgi, ágirnd. Og raunar
gaf forsætisráðherra tóninn með
því að vitna í Passíusálma Hall-
gríms Péturssonar: „Undirrót
allra lasta / ágirndin kölluð er,“
segir þar. Það skyldi þó aldrei
vera að svaranna við ofangreindri
spurningu væri að leita í kristi-
legri siðfræði. Og fyrst boltinn
hefur verið gefinn upp, hvernig
ætli samfélag okkar líti í raun út
frá þeim sjónarhóli?
Það ber svo vel í veiði að í gær
kom út í íslenskri þýðingu bókin
Syndirnar sjö eftir finnska guð-
fræðinginn og rithöfundinn Ja-
akko Heinimäki. Í bókinni er
rykið dustað af dauðasyndunum
sjö – hroka, ágirnd, öfund, heift,
munúð, nautnasýki og andlegri
leti – sem höfundur segir að séu
á tungu nútímamannsins eins og
safngripur: „Í stað kuldalegrar
nályktar illskunnar tengist orðið
synd nú einna helst áleitnum
smáfreistingum.“ Umfjöllun
Heinimäkis er uppljóstrandi.
Hann vitnar í söguna um Fást
er hann segir frá ágirndinni en
Fást var „ástríðufullur galdra-
maður sem seldi djöflinum sál
sína til að öðlast enn frekari vís-
dóm, fá æ meiri ávinning fyrir
sjálfan sig“. Hann fékk það sem
hann vildi en verðið var hátt; eins
og aðrir skildi hann verðmæti
sálarinnar þegar hann hafði selt
hana. Heinimäki segir að Fástus
þýði hamingjusamur en nafnið sé
argasta háð „því að enginn getur
verið hamingjusamur á meðan
hann vill vera enn hamingjusam-
ari.“ Ágirndin lýsir því vanlíðan
og samfélag sem er fullt af
græðgi er óhamingjusamt sam-
félag. Og auðvitað tengist óham-
ingjan sókn eftir veraldlegum
gæðum: „Freistingin að binda sig
algjörlega við veraldlega hags-
muni sína á kostnað sálar og
kærleiks er meginsynd hins
skammsýna mannkyns,“ segir
Heinimäki.
En bíðum við. Eins og Heini-
mäki bendir á þá eru dauðasynd-
irnar stundum samofnar: „hroki,
öfund og ágirnd virð[a]st mynda
þrenningu illskunnar þar sem
engin þessara synda birtist nema
hinar tvær fylgi báðar,“ segir
hann. Þannig hélt Aristóteles því
fram að öfund gripi einkum þá
sem vantaði lítið upp á að eiga
allt: „Afreksmenn, framgangs-
ríkir menn og sérlega vitrir
menn voru að dómi Aristótelesar
öfundsjúkir því að þeir töldu að
allir aðrir væru að reyna að rífa
af þeim eitthvað sem þeim einum
bæri. Öfundsjúkir eru einnig þeir
smásálarlegu, segir Aristóteles,
„þeim þykir allt vera mikið“.“
Það var Gregoríus mikli sem
bætti öfundinni í flokk dauða-
synda en hann taldi hana koma
fram sem megna „andúð, illt um-
tal, rógur, gleði yfir mótlæti ann-
arra en gremja yfir velgengni
þeirra.“ Ítalski félagsfræðing-
urinn Francesco Alberoni hefur
raunar bent á að í „öllum löndum
sé hópur öfundsjúkra blaða-
manna sem gleðji aðra öfund-
sjúka menn með eiturtungu sinni
og hvössum penna.“ Þessir at-
vinnurógberar viðurkenna vissu-
lega aldrei að þeir séu öfund-
sjúkir heldur fela sig á bak við
hlutlægni fréttamiðilsins, hvatir
þeirra eru þær einar að segja
sannleikann, segir Alberoni.
Augljóst er af þessu að það er
ekki einfalt að lifa í samræmi við
kristilegt siðferði. Heinimäki
bendir á að syndin snúist um
vald: „Það að myrða, nauðga,
stela og kúga aðra er að taka sér
vald sem menn eiga engan rétt
á.“ Almenningur, blaðamenn
jafnt sem forsætisráðherra þurfa
að fara varlega með vald sitt.
Ráðherrann sló hinn kristilega
tón. Sjálfur virðist hann hafa
gert sig sekan um grundvallar-
ósamkvæmni í málflutningi sín-
um. Hann og flokkur hans standa
fyrir frelsi markaðarins sem sé
þeim eiginleikum gæddur að leið-
rétta villur og rangindi án af-
skipta ríkisvalds. Ráðherrann
virðist ekki treysta lögmálum
markaðarins þegar á reynir. Er
ósamkvæmni synd? Nei, frekar
pólitísk íþrótt.
Þrenning
illskunnar
Ráðherrann sló hinn kristilega tón.
VIÐHORF
Eftir Þröst
Helgason
throstur@mbl.is
✝ Helga Sigfús-dóttir fæddist á
Akureyri 11. októ-
ber 1923. Hún lést á
Droplaugarstöðum
16. nóvember síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru hjónin
Sigfús Elíasson,
skólastjóri Dulspeki-
skólans og skáld,
frá Fremri-Uppsöl-
um í Selárdal í V-
Barð., f. 24. október
1896, d. 22. október
1972, og Sigrún
Bergljót Þórarins-
dóttir frá Kleif í Jökuldal, f. 3.
maí 1900, d. 31. október 1973.
Þau áttu heimili á Akureyri. Þau
eignuðust fjórar dætur: Helgu
sem hér er minnst, Elsu Kristínu,
gift Erik Rud, kerfisfræðingi.
Hún býr í Håmmersåk í Noregi
og á fjögur börn auk tveggja
uppeldisbarna. Inger Tara, leik-
skólakennari, f. 16. júlí 1977.
Sambýlismaður Vignir Steindórs-
son, iðnaðarmaður, f. 1. apríl
1976, þau eiga tvö börn, og Þór-
hildur, f. 25. október 1978, nemi í
Ålesund, Noregi. Uppeldissonur
Helgu er Birgir Jóhann Birgis-
son, f. 24. apríl 1964, hljómlist-
armaður.
Helga ólst upp á Akureyri, en
1940 flutti hún til Reykjavíkur,
vann þar ýmis störf, en síðan
lærði hún skinnasaum og starfaði
alllengi hjá fyrirtækinu Feldin-
um. Síðar vann hún allmörg ár á
Borgarspítalanum við línmeð-
höndlun. Síðustu árin, eftir að
hafa orðið fyrir heilaáfalli, dvaldi
hún í góðri umsjá á Droplaug-
arstöðum.
Útför Helgu verður gerð frá
Dómkirkjunni í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30. Jarðsett
verður í Gufuneskirkjugarði.
f. 1924, d. 1948, Dóru,
f. 31. desember 1927,
gift Trausta Thor-
berg Óskarssyni,
hljómlistarmanni, f.
19. nóvember 1927,
og Inger, f. 31. októ-
ber 1929, gift Jónasi
Jónssyni, blikksmiði,
f. 6. október 1926.
Sigfús og Sigrún slitu
samvistir.
Helga giftist Má
Jóhannssyni, skrif-
stofustjóra, 23. nóv-
ember 1946. Hann er
fæddur í Reykjavík
22. júlí 1920. Sonur þeirra er Óm-
ar, húsasmiður, f. 18. nóvember
1952, kvæntur Þóru Löve, f. 9.
apríl 1953. Þau eiga þrjár dætur:
Sigrúnu Helgu, f. 2. ágúst 1972,
Amma. Manstu þegar ég var lítil
og sat í sófanum við hliðina á þér og
við spiluðum löngu vitleysu og svo
horfðum við og afi á James Bond eða
einhverja aðra og fengum okkur ís-
blóm? Ég angaði af furunálafreyði-
baðinu sem þú blandaðir fyrir mig og
ég man að ég lék mér með eldhúsdót-
ið þitt í baðinu að gera sápukúlur
með sósusprautunni og handþeytar-
anum. Oft klappaðirðu mér á hand-
arbakið taktfast eftir hjartslætti þín-
um og við það leið mér vel. Þegar við
fórum í rúmið vatnsgreidd í flottum
náttkjól passaðir þú alltaf upp á það
að ég færi rétt með bænirnar mínar.
Þú kenndir mér nýjar bænir og er
mér þar ein minnisstæðust, kvöld-
bænin. Þá bæn hef ég kennt Grétu og
hann Ómar minn er líka að læra að
fara með hana. Við systurnar fengum
að leika okkur með allt skartið þitt og
klæða okkur í fínu kjólana þína og
þóttumst við vera litlar prinsessur.
Manstu allar Þórsmerkurferðirnar
sem við fórum með þér og afa? Ég
ætla að sýna Grétu og Ómari baðlæk-
inn þinn og sápublómin sem þú
kenndir mér að tína. Manstu þegar
ég var að reyna að veiða hunangs-
fluguna á stóra steininum rétt hjá
göngubrúnni í Langadal og hún
stakk mig í lófann svo að ég varð
stokkbólgin, mikið var það sárt.
Ég man svo margt um þig og ég er
svo þakklát fyrir allar stundirnar
sem við fengum að vera saman. Ég
mun alltaf sakna þín.
Ég man þegar þú passaðir mig
þegar ég var lítil. Ég man þegar þú
blandaðir fyrir mig furunálafreyði-
bað. Ég man þegar þú komst með
mér í sund. Ég man þegar þú áttir
alltaf gulan PK í veskinu. Ég man
eftir piparkökunum og ísblóminu. Ég
man þegar þú kenndir mér bænirnar
og bauðst svo góða nótt. Ég man þeg-
ar við böðuðum okkur í læknum í
Þórsmörk. Ég man þegar þú vannst
á Borgó. Ég man þegar þú straukst á
mér handarbakið. Ég man þegar þú
brostir þegar við komum til þín.
Ég veit að þú veist að ég elska þig.
Ég man alltaf eftir þér. Ég veit að þú
manst eftir mér. Og ég sakna þín,
amma. Innilegar saknaðarkveðjur
frá Þórhildi, Grétu Guðnýju og Vigni
Ómari.
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni,
sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson)
Þín
Inger Tara.
Sofðu, mín Sigrún, sofðu rótt …
Þetta var það sem þú hvíslaðir í
eyra mitt þegar ég var lítil og gisti
hjá ykkur afa.
Hugur minn reikar nú til baka og
minningarnar verða skýrar, hvað var
betra en að koma í heimsókn til
ömmu og fara með henni í bæinn og
síðan hárgreiðslu til Brósa. Að pússa
silfrið og fara í freyðibað var topp-
urinn á heimsókninni.
Ferðirnar okkar í Landmanna-
laugar og Þórsmörk sitja sem límdar
í huga minn og hvað ég vildi að við
gætum farið fleiri slíkar. Þakka þér
fyrir allt sem þú og afi hafið gert fyr-
ir mig og mína stráka, Má Jóhann,
Einar Ágúst og litlu strákana mína
Hákon Ómar og Jakob Ares sem þú
ekki kynntist eins og hinum. Amma
mín, þakka þér fyrir allt.
Sofðu, mín amma sofðu rótt …
Sigrún Helga, Svein Erik,
Már Jóhann, Einar Ágúst,
Hákon Ómar, Jakob Ares.
Að kvöldi dags 16. nóvember lést
kær mágkona mín, Helga Sigfúsdótt-
ir. Andlát hennar kom ekki mjög á
óvart þar sem hún hafði dvalið við
hnignandi heilsu á hjúkrunarheim-
ilinu Droplaugarstöðum við Snorra-
braut um árabil við góða umönnun
starfsfólks. Mér er ljúft að minnast
hennar með nokkrum orðum.
Frá fyrstu kynnum, sem nú hafa
varað um hálfrar aldar skeið, hefur
ríkt mikil vinátta og kærleikur og
aldrei fallið þar skuggi á. Það er því
margs að minnast frá liðinni tíð.
Helga er fædd og uppalin á Akur-
eyri, elst fjögurra systra, næst Helgu
er Elsa Kristín, látin 1948, þá Dóra
og síðan Inger. Faðir þeirra, Sigfús
Elíasson, starfaði á þeim árum sem
rakarameistari og rak eigin stofu.
Móðir þeirra Sigrún Bergljót Þórar-
insdóttir starfaði sem húsmóðir. Þau
slitu samvistir og mun það ekki hafa
verið sársaukalaust fyrir dæturnar
fjórar, sem voru eftir það í umsjá
móður sinnar. Þar kom, að móðir
þeirra flutti suður til Reykjavíkur
með dæturnar þrjár, en Helga fór
suður árinu áður. Helga fór fljótlega
að vinna á saumastofu þess þekkta
fyrirtækis, Feldsins hf., sem var til
húsa í Austurstræti 14. Þar voru
meðal annars saumaðir pelsar, síðir
og stuttir, og vann Helga að mestu
við það verkefni. Henni féll vel við
það starf og náði góðum tökum við
feldsauminn.
Á þessum árum kynntist hún eft-
irlifandi eiginmanni sínum og svila
mínum, Má Jóhannssyni, er starfaði
á skrifstofu Sjálfstæðisflokksins, síð-
ar sem skrifstofustjóri. Þau gengu í
hjónaband 1946 og hefur hjónaband
þeirra því staðið vel yfir hálfa öld.
Þau eiga einn son, Ómar Másson
húsasmið, og einnig ólu þau upp
bróðurson Más, Birgi Jóhann Birg-
HELGA
SIGFÚSDÓTTIR
✝ Friðrik Péturs-son fæddist á
Bjarnastöðum í
Reykjarfirði 17.
ágúst 1920. Hann
lést á líknardeild
Landakots 17. nóv-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Pétur Pálsson, bóndi
í Hafnardal í Naut-
eyrarhreppi, og
kona hans Sigríður
Guðmundsdóttir.
Systkinin voru fjór-
tán og á lífi eru Jón
Páll, Þórður, Fríða,
Gerður, Garðar, Hannes og Sig-
ríður.
Eftirlifandi eiginkona Friðriks
er Jónína Jónasdóttir.
Friðrik útskrifað-
ist sem búfræðingur
frá Bændaskólanum
á Hvanneyri 1943.
Hann vann um tíma
við lögreglusörf á
Ísafirði og kenndi
einnig á bíl. Eftir
það vann hann um
tíma á verkstæði
Egils Vilhjálmsson-
ar í Reykjavík. Á til-
raunastöð Háskól-
ans í meinafræði á
Keldum vann hann í
fjörutíu ár eða þar
til hann lét af störf-
um vegna aldurs.
Útför Friðriks verður gerð frá
Grensáskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
Í dag kveðjum við bróður okkar,
Gunnar Friðrik Pétursson.
Okkur verður hugsað til æsku-
áranna í Hafnardal. Við ólumst
upp í stórum systkinahópi og var
Friðrik elsti bróðirinn. Það var oft
glatt á hjalla, sérstaklega á sumr-
in, þegar allir voru heima og mat-
artímar og kvöldin voru notuð í
fótbolta og leiki.
Þá var harmonikan vinsæl hjá
bræðrunum.
Eftir að Friðrik flutti suður var
alltaf mjög gott samband á milli
okkar allra. Hann var alltaf boðinn
og búinn að hjálpa, ef þurfti. Hann
var barngóður með afbrigðum og
hændust börn ósjálfrátt að honum.
Oft nutum við gestrisni hans og
Jónínu gegnum árin. Þau hjónin
höfðu yndi af ferðalögum, sérstak-
lega um Ísland.
Elsku Nína. Við systkinin viljum
færa þér hjartans þakkir fyrir
hvað þú reyndist Friðriki vel í
veikindum hans, en það var alveg
einstakt. Guð veri með þér og gefi
þér styrk.
Hvíl í friði, kæri bróðir.
Systkinin.
Kirkjan ómar öll
bíður hjálp og hlíf,
þessi klukknaköll
boða ljós og líf.
Heyrið málmsins mál
lofið Guð sem gaf.
Og mín sjúka sál
verður hljóma haf.
(Stefán frá Hvítadal.)
Mágur minn Friðrik Pétursson
er látinn. Hann var 83ja ára, orð-
inn þreyttur og þreyttum er hvíld-
in kær. Er ég horfi til baka, sé ég
FRIÐRIK
PÉTURSSON