Morgunblaðið - 18.01.2004, Qupperneq 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
EINN styrktaraðili bættist að með-
altali á hverjum degi í stóran hóp Ís-
lendinga, sem styrkja bágstödd börn
í gegnum ABC hjálparstarf, á síð-
asta ári. María Magnúsdóttir, nýráð-
inn framkvæmdastjóri samtakanna,
segir um 4.000 börn njóta viðeigandi
aðstoðar í formi menntunar, fram-
færslu, læknishjálpar og umönnunar
með hjálp ABC og framlaga Íslend-
inga. Um 68% skráðra stuðnings-
aðila barna eru konur, 27% karlar og
5% fyrirtæki og hópar.
María segir algengara að fólk biðji
um að styrkja stúlkur og það sé e.t.v.
vegna þess að stúlkur eigi yfir höfuð
erfiðara uppdráttar en drengir. Í
sumum tilfellum ráðist þetta líka af
hvaða kyni börn viðkomandi eiga
sjálfir fyrir.
Nokkrir stuðningsaðilar eru með
fleiri en eitt barn að sögn Maríu. Vel-
vildarmenn þessara barna séu því
margir og undanfarna tvo mánuði
hafi fjölgun fólks, sem vill styðja við
börn sem búa við erfið skilyrði, verið
meiri en áður. Hún er því bjartsýn á
áframhaldandi starf samtakanna,
sem séu nú í örum vexti, eftir þrot-
lausa vinnu Guðrúnar Margrétar
Pálsdóttur undanfarin 15 ár og fjöl-
margra sjálfboðaliða. Guðrún Mar-
grét er nú starfandi stjórnarformað-
ur og lét nýverið af starfi ólaunaðs
framkvæmdastjóra. Um síðustu ára-
mót var hún sæmd heiðursmerki
hinnar íslensku fálkaorðu fyrir líkn-
arstörf á alþjóðavettvangi.
Framlög renna óskert til barna
ABC hjálparstarf var stofnað árið
1988 af sjö Íslendingum, þar á meðal
Guðrúnu Margréti, og eru því alfarið
íslensk samtök. Hafa þau að mark-
miði að veita hjálp sem kemur að
varanlegu gagni, með því að gefa fá-
tækum börnum kost á skólagöngu og
heimilislausum börnum heimili.
María segir þetta samkirkjulegt
hjálparstarf sem byggt sé upp á
sjálfboðavinnu. Öll framlög til starfs-
ins renni óskert til hjálpar nauð-
stöddum börnum nema þess sé sér-
staklega getið að framlag skuli
renna til reksturs starfsins. Því geti
fólk fullvissað sig um að öll fjárhæð-
in, sem það greiðir mánaðarlega,
renni til barnsins.
Á rúmum 15 árum sem liðin eru
frá stofnun ABC hafa um 500 millj-
ónir króna verið sendar til hjálpar-
starfa erlendis. Þar af voru rúmar 93
milljónir króna sendar á síðasta ári,
sem gefur vísbendingu um vöxt
starfsins. Þar af kom 8,1 milljón í
gegnum söfnunina Börn hjálpa börn-
um og 5,3 milljónir frá hinu opinbera
á síðasta ári, en fram til þessa hafa
opinber framlög til ABC hjálpar-
starfs verið 9,6 milljónir króna.
María segir samtökin nú einbeita
sér að rekstri heimila ABC á Ind-
landi, Heimili litlu ljósanna og El
Shaddai barnaheimilinu, þar sem
tæplega 2.000 börn dvelja. Stuðn-
ingsaðilar greiða fyrir fulla fram-
færslu og skólagöngu á þessum
heimilum. Á síðasta ári hafi verið
byggður verkmenntaskóli á Heimili
litlu ljósanna og 1.000 fermetra hús
fyrir El Shaddai barnaheimilið.
Fluttu börnin í nýja húsið um sl. ára-
mót eftir langa bið eftir rafmagns-
tengingu. María segir að nú sé verið
að kaupa viðbótarland til ræktunar
matjurta fyrir bæði heimili ABC á
Indlandi. Þá sé verið að safna fyrir
byggingu húss fyrir kornabörn og
starfsfólk El Shaddai og vonast hún
til að það takist að byggja það á
þessu ári ásamt skóla fyrir heimilið.
Samhliða þessu aðstoðar ABC
börn í Úganda og á Filippseyjum.
Með framlögum þangað er greitt
fyrir skólagöngu barna í ríkis- og
einkaskóla, læknishjálp og mat. Í
fyrra var byggður forskóli í Úganda
fyrir tilstuðlan samtakanna og lagð-
ur grunnur að byggingu nýs barna-
skóla.
Á Indlandi eru flest börnin mun-
aðarlaus eða yfirgefin og búa á heim-
ilum sem ABC hjálparstarf hefur
byggt upp með fé frá Íslandi. Á Fil-
ippseyjum búa börnin hjá fátækum
foreldrum. Í Úganda hafa flest börn-
in misst foreldra sína og búa hjá ætt-
ingjum eða vandalausum.
500 börn vantar stuðning
Um síðustu áramót vantaði stuðn-
ingsaðila fyrir um 500 börn og segir
María þann háttinn hafðan á, að
börnin séu fyrst tekin inn í skólana
eða heimili ABC og síðan séu fundnir
stuðningsaðilar fyrir þau. Þegar far-
ið sé að sjá í land með stuðning fyrir
þau börn sem komin séu inn sé fleiri
börnum bætt við. Aðeins einn stuðn-
ingsaðili stendur að baki hverju
barni og greiðir því allan kostnaðinn
við framfærslu þess eða þá aðstoð
sem barnið fær á hverjum stað eins
og skólagöngu, læknishjálp og mat.
Nokkrir greiða sérstaklega í
launasjóð ABC og greiða þau fram-
lög laun starfsmanna sem eru á laun-
um. Í dag er greitt fyrir 1,7 stöðu-
gildi, en aðrir starfsmenn eru
sjálfboðaliðar eða styrktir af velunn-
urum. María segir starfið einnig í
fríu húsnæði og fer því lítið hlutfall
af tekjunum í rekstrarkostnað, en
jólakortasala starfsins hefur dugað
fyrir þeim kostnaði. Undanfarin ár
hafa 93–96% af heildartekjum ABC
hjálparstarfs verið notuð til hjálpar-
starfa erlendis og eru þá taldar með
tekjur af sölu varnings og framlög-
um í launasjóð.
María vill líka koma á framfæri að
söfnunin Börn hjálpa börnum, sem
farið var af stað með í samstarfi við
grunnskóla í landinu, hefur lyft
grettistaki í byggingu heimila og
skóla fyrir nauðstödd börn á undan-
förnum árum. Þannig tókst safna
fyrir byggingu verkmenntaskólans á
Heimili litlu ljósanna og skólabygg-
ingu í Úganda eftir söfnun grunn-
skólabarna á Íslandi í mars s.l.
Söfnunin Börn hjálpa börnum
verður með öðru sniði á þessu ári að
sögn Maríu. Sá sem styrkir barn fær
senda mynd af barninu ásamt al-
mennum upplýsingum um það, hagi
þess og aðstæður. Síðar fær fólk að
vita um námsárangur, þroska og
einnig er möguleiki á bréfaskiptum
við barnið. María segir reynt að gera
þessi tengsl sem persónulegust svo
að Íslendingar geti skynjað að fram-
lag þeirra skipti sköpum fyrir vel-
ferð barnsins.
ABC hjálparstarf rekur tvö heimili fyrir bágstödd börn
Algengara að Íslend-
ingar styðji stúlkubörn
Verkmenntaskólinn á Heimili litlu
ljósanna á Indlandi.
Á síðasta ári sendi ABC
hjálparstarf tæpar 100
milljónir til hjálpar
4.000 börnum m.a. á
Indlandi og í Úganda.
Umfangið eykst sífellt
og byggist á því að veita
aðstoð sem kemur að
varanlegu gagni.
Morgunblaðið/Jim Smart
María Magnúsdóttir framkvæmdastjóri, Guðrún Margrét Pálsdóttir, starf-
andi stjórnarformaður, og Guðrún Magnúsdóttir starfar á skrifstofu ABC.
Þ
að fer vel um fólk á Súfistanum. Langar hrafnsfjaðrir á höfði
stúlku sem situr við borð með cappuccino og flettir tískublöð-
um. Fatapokarnir á stólnum bera framtaksseminni vitni.
Einhvern veginn þannig er unga fólkið á Súfistanum. Það
tollir í tískunni. Nýrakað og stuttklippt, flíkur gráar eða
svartar, skórnir brúnir eða svartir og glansandi, – yfirbragðið eins og á
nýjum bókum. Það á eftir að skera úr síðunum. Svo er eftir öðru að þetta
unga fólk notast við linsur, nema sagnfræðingurinn. Hann er með gler-
augu og ástæða fyrir því. Sagnfræðingar eru aldrei ungir.
Í Bókavörðunni sitja tveir menn við uppraðað taflborð; skákin eins og
bók sem aldrei hefur verið opnuð.
– Á ekkert að tefla, spyr blaðamaður forvitinn.
– Hún er í bið, svarar annar.
Ekki er blaðamaður búinn að staldra lengi við þegar hann fréttir að
verið sé að gefa bækur á bókamarkaði Bókavörðunnar á Laugaveginum.
Hann pantar leigubíl.
– Lest þú bækur? spyr blaðamaður leigubílstjórann.
– Já, segir hann uppnuminn. Ég safnaði bókum og á það allt í kössum.
En hef ekki opnað þá síðan ég flutti suður.
Hann dregur samt upp úr djúpinu í dyravasanum bókina Íslensk skip,
sem vekur honum minningar að austan frá Raufarhöfn.
– Er þetta skemmtileg lesning? spyr blaðamaður
undrandi.
– Já, ég man svo vel eftir bátunum frá síldarárunum.
Ég var tólf ára þegar ég fór á síld; þá var ég ráðinn sem
hálfdrættingur.
Þegar blaðamaður var tólf ára var líf hans mun
áhyggjulausara, helst að Dularfulla kattarhvarfið eftir
Enid Blyton hreyfði við honum.
Við bókamarkaðinn er svo kalt úti að fólkið sem mætir á markaðinn er
dúðað eins og það sé enn í plastinu. Svolítið erfitt að kynnast fólki í bóka-
kápunum eða manni sem bundinn er inn í brúnt og ilmandi leður – hatt,
kápu, hanska og skó. Hann tekur með sér tvo poka af bókum út í hríðina.
Ef hann verður úti leiðist honum allavega ekki. Inn kemur kona sem dust-
ar flygsurnar af himninum úr hárinu og spyr:
– Áttu nokkuð dulrænar bækur?
– Veistu, fulltrúar Biskupsstofu komu og gerðu þær upptækar til að
slík villutrú og hindurvitni væru ekki á boðstólum fyrir grandalausar sál-
ir, segir búðarklerkurinn grafalvarlegur.
– Þú ert að ljúga, segir konan og er augljóslega brugðið. Er það ekki
skerðing á prentfrelsi?
Búðarklerkurinn brosir prakkaralega og játar á sig ósannindin. Síðast
þegar hann laug þessu trúði kúnninn því eins og staf á bók, stormaði
heim, hringdi í biskupsritara og lét hann fá það óþvegið.
– Bragi hafði gaman af þessu, segir ungi maðurinn og auðheyrt að
lengra verður ekki náð í galsaskapnum.
Það ægir saman bókatitlum og fólk liggur yfir þeim eins og torræðri
krossgátu. Hér var banki. Á bakvið gjaldkerastúkuna er fólk að fletta
stöflum af seðlum frá því fyrir myntbreytingu. Gjaldmiðillinn er bækur.
Og bankastarfsemin ólík þeim musterum Mammóns sem reist eru úr pen-
ingum almennings. Það er nefnilega ekki hægt að ræna þennan banka.
Þessar bækur eru gefins.
Hárinu er skipt í miðju á rosknum kúnna bankans. Það er eins og opin
bók og síðurnar orðnar örlítið aflitaðar. Skegginu er líka skipt í miðju og
augabrúnunum. Andlitið samhverft og líkaminn. Þannig er líkaminn eins
og bókarkápa. Á strák í brúnni treyju er merking á kilinum. Þar stendur:
NYC ZOO-YORK.
Bækurnar vaxa líkt og vafningsviður upp hendurnar á fólki. Ungu
mennirnir sem afgreiða alúðlegir eins og bókin Mér eru fornu minnin
kær. Þeir eru Útverðir íslenskrar menningar. Presturinn sem skírði dótt-
ur mína er með skegg eins og Hlaðir í Hörgárdal. Sífellt fýkur inn fleira
fólk Á vængjum vinda. Hér eru Bækur og bókamenn. Og viðkvæðið: Allt
er hægt, vinur!
Stundum mæta manni óvæntar áletranir, úrklippur eða jafnvel press-
aðir smárar. Búðarklerkurinn raðar bókunum samviskusamlega á borðið,
eins og hann sé að gróðursetja kartöflur. Hann er með merki í barminum.
– Hvaða merki er þetta?
– Þetta er einhver engill, segir hann önuglega. Sjálfstæðismerkið mitt
skemmdist.
Tvær bleikar stelpur, eins og litlar stelpur eru, tala við mömmu.
Sú yngri reynir að ná bók úr staflanum, bara einhverri, en tekst það
ekki.
– Það er svo erfitt að taka þær, kvartar hún og þegar það tekst segir
hún vonsvikin:
– Það eru engar myndir, bara stafir.
Eftir mikla leit í óravíddum bókamarkaðarins segir eldri stelpan upp-
veðruð:
– Mamma, sjáðu! Það er svolítil mynd í þessari bók. Kannski bara ein
mynd, bætir hún við og munnvikin síga niður. Systir hennar er hins vegar
ekki af baki dottin; hún hefur fundið bók með myndum og flettir síðunum
fjálglega:
– Mamma, hérna er ein. Og hérna er ein. Hérna er ekki nein. Hér
er …Og …Hérna er ekki nein. Hérna er ein. Sjáðu, hérna er ein.
– Ókei, ég skal kaupa þessa bók, segir mamman uppgefin. Hún gengur
út og hverfur í hríðina með bókapoka og tvær litlar stelpur í bleiku bandi.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fólk í bókakápum
SKISSA
Pétur
Blöndal
fletti síðum
mannlífsins.