Morgunblaðið - 18.01.2004, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
mínu fagi en hvað væri örugglega
hægt að selja. Ég var ekki nógu mikill
peningamaður, – var of lengi að átta
mig á hvað verðtryggingin þýddi,
enda alinn upp við það að lán væri
eins og happdrættisvinningur og af-
borganirnar brynnu upp í verðbólg-
unni. Þetta, ásamt því að spila full-
djarft í innflutningnum, olli því að fór
sem fór.
Það var mikil og erfið reynsla að
missa eigur sínar. Við lá að við yrðum
gjaldþrota en við neituðum að gang-
ast undir það, þrátt fyrir að sumir
teldu það léttari leið fyrir okkur. Við
tók annan pól í hæðina, sömdum og
sömdum og höfum fram undir þetta
verið að greiða niður skuldir. Því er
farsællega lokið núna. Í svona stöðu
má aldrei gefast upp.
Á þessu tímabili varð ég var við
hvað heimurinn getur verið miskunn-
arlaus við þá sem fara flatt. Eitt situr
sérstaklega í mér. Ég hafði gefið út
fræðibók um snjóbræðslu sem ég var
að innleiða á Íslandi. Ég teiknaði hana
sjálfur og samdi hana sjálfur og
Helga pikkaði inn textann á stensla á
ritvél. Ein virt opinber tæknistofnun
gaf svo út lítinn blöðung og stal frá
mér öllum teikningunum og meiri-
hlutanum af textanum. Mín var ekki
einu sinni getið þótt nöfn ýmissa
dauðra karla úti í heimi væru tíunduð.
Ég talaði við einn af yfirmönnum
þessarar stofnunar. Svari hans
gleymi ég ekki. „Nú? Ég hélt að þú
hefðir farið á hausinn?“ Mér verður
sjaldan orðfall en við þessu átti ég
engin svör og gekk í burtu.
Í Þorlákshöfn er þægilegt að vera
Við fluttum hins vegar ekki hingað í
Þorlákshöfn vegna þessara atburða,
það gerðist miklu seinna. Eftir hús-
missinn leigðum við um tíma en gát-
um svo með góðra manna hjálp keypt
litla íbúð. Þannig unnum við okkur
upp og fyrir rösku ári keyptum við
einbýlishús hér í Þorlákshöfn. Þetta
er kannski óþarflega stórt hús en við
það er góður garður og það líkar
Helgu, sem hefur „græna fingur“.“
Helga Harðardóttir er blóma-
skreytingakona.
„Móðir mín hafði lært blóma-
skreytingar á yngri árum en hún
vann stutt við það fag. Ég aftur á móti
lenti í þessu fyrir tilviljun. Þegar ég
kom af írska klausturskólanum fékk
ég góða vinnu enda hafði ég lært m.a.
hraðritun og ensku. Ég hætti að vinna
utan heimilis meðan börnin voru lítil
en var svo boðin vinna í blómabúð
nokkuð löngu síðar. Ég tók því og
hafði gaman af að spreyta mig á að
raða saman blómum í vendi og fór á
námskeið. Síðar vann ég í annarri
blómabúð og þetta vatt upp á sig. Ég
fór svo út til Danmerkur 1990 til þess
að læra blómaskreytingar,“segir
Helga.
„Við ætluðum svo sem ekki að fara
úr Kópavoginum og höfðum gert til-
boð í eignir þar sem við misstum af.
En svo sá Helga þetta hús auglýst.
Við fórum að skoða og ákváðum að
taka stökkið og flytja hingað. Börnin
okkar héldu að við værum orðin skrít-
in og vinirnir voru tortryggnir líka.
Þannig er að Þorlákshöfn virðist hafa
á sér eitthvert það orð sem minnir
helst á orðspor Kópavogs í gamla
daga. Ég segi kannski kunningja mín-
um að ég búi fyrir austan fjall. „Í
Hveragerði?“ Nei. „Á Eyrarbakka,“,
„Stokkseyri,“ Selfossi?“ nei – í Þor-
lákshöfn. Þorlákshöfn? og svo er horft
á mig eins og ég hafi flutt upp á öræfi.
En sannleikurinn er sá að það er
yndislegt að búa í Þorlákshöfn og hér
er ýmislegt að gerast, til stendur m.a.
að byggja stóra kaupskipahöfn og
þannig mætti telja. Hér er mikil nánd
milli fólks, við skreytum t.d. sjálf göt-
una okkar með öðrum íbúum hennar
fyrir jólin og á sumrin tökum við okk-
ur til og grillum öll saman einn dag.
Helga syngur í Kyrjukórnum og fólk
er duglegt að heimsækja okkur –
sumir hafa ekki farið aftur, heldur
keypt sér hús hér og sest að. Í Þor-
lákshöfn er þægilegt að búa.
Ég vinn á verkfræðistofu og Helga
í Blómavali. Við ökum saman í bæinn
hvern virkan dag og förum saman
heim aftur – þetta gengur afar vel.
Við Helga lifðum lengst
Einn er sá þáttur í lífi þeirra hjóna
Helgu og Sigurðar Grétars sem
ástæða er til að fjalla sérstaklega um,
það er samstarf þeirra á leiksviðinu.
„Við gátum leikið saman í mörgum
leikritum vegna vasklegrar hjálpar
tengdamóður minnar og mágkonu
sem alltaf tóku við börnunum þegar í
nauðirnar rak,“ segir Helga.
„Helgu fannst mest gaman að æfa,
henni hefði verið alveg sama þótt leik-
ritið væri aldrei sýnt,“ segir Sigurður
og hlær.
Hann hafði verið við leiklistarnám
hjá Ævari Kvaran og hugsaði til þess
um tíma að fara í frekara leiknám.
„En það var bara engin framtíð í
því þá, þetta var áður en kvikmynda-
bylgjan skall á,“ segir hann.
Sigurður var lengi formaður Leik-
félags Kópavogs og Hörður sonur
þeirra Helgu er formaður þess félags
nú.
„Leikfélög eru oft byggð upp af
fjölskyldum mjög svipað og mafían á
Sikiley. Ég rak mig á það að þar sem
aðeins annar makinn var í leikstarfi
urðu vandamál og þau stundum mikil.
Minn uppáhaldskarakter í leik er
Óli í Fitjakoti í Bör Börsson. Það er
dýrðlegt hlutverk í söngleik sem við
settum upp. Einnig er mér kær Mad-
sen klæðskeri úr Leynimel 13, sem er
skikkanlegur í upphafi en leggst svo í
drykkjuskap,“ segir Sigurður.
„Mig hefur aldrei langað að leika
hetju, ég hafnað því meira að segja að
leika Fjalla-Eyvind. „Sykopatarnir“
eru mínir menn. Mitt besta hlutverk
er líklega Ankersen sparisjóðsstjóri
og trúarleiðtogi í hinu snjalla verki
Glötuðum snillingum eftir William
Heinesen.
Við Helga lékum fyrst saman í Tíu
litlum negrastrákum eftir Agöthu
Christie, við lékum þær persónur
tvær sem komust af. Í síðasta leikrit-
inu sem við Helga lékum í saman lék-
um við hjón í Syni skóarans og dóttur
bakarans eftir Jökul Jakobsson –
yndislegu verki.“
Það var einmitt á leiðinni í leiklist-
arsamkvæmi sem Sigurður slasaðist
og var lagður á spítala, í fyrsta og eina
sinn á ævinni.
„Það var haldið partí eftir 50. sýn-
ingu á Þorláki þreytta. Við hjónin vor-
um á leið inn er ég rann til á hálku á
tröppum leikhússins og höfuðkúpu-
brotnaði. Það þótti mörgum kyndugt
að snjóbræðslusérfræðingurinn
skyldi höfuðkúpubrotna í hálku,“ seg-
ir Sigurður og hlær. Ekki átti hann þó
lengi í þessum veikindum.
„Ég reif mig upp og er svo hraustur
að ekkert fannst að mér þrátt fyrir
nákvæma leit bandarísks fyrirtækis
sem skoðaði mig í krók og kring í
tengslum við athugun Hjartaverndar
á slembiúrtaki sem tekið var fyrir 25
árum og ég lenti í,“ segir hann, nokk-
uð hróðugur.
Fékk ekki að vinna á Vellinum
Síðast en ekki síst er ástæða til að
ræða við Sigurð Grétar Guðmunds-
son um þátttöku hans í pólitík.
„Ég var einn af stofnendum Þjóð-
varnarflokksins, þá aðeins 18 ára. Ég
hreifst mjög af mönnum eins og Gils
Guðmundssyni og Þórhalli Vilmund-
arsyni. Kosningarnar 1953 eru mér
eftirminnilegar.
Þetta sama ár var ég mánuðum
saman að vinna á Keflavíkurflugvelli.
Ég lét það ekki stöðva mig að ég var
harður herstöðvaandstæðingur.
Þetta starf tók hins vegar skjótan
enda árið eftir. Verið var að byggja
stóra flugskýlið, rétt við hliðina á
gömlu flugstöðvarbyggingunni, og
þar átti ég að vinna. Menn þurftu
passa til að komast inn á svæðið en nú
brá svo við að ég fékk ekki passa hjá
sýslumanninum, sem sá um þá hlið
mála. Ég fór til Hallgríms Dalbergs í
félagsmálaráðuneytinu og lagði málið
fyrir hann, en niðurstaðan varð ég
fékk engan passa og var sagt að aldrei
yrði gefið upp hvers vegna. Ég vissi
það svo sem – það var vegna póli-
tískra skoðana minna.
Pólitík og pönnukökur í bæjarstjórn
Árið 1962 fór ég í framboð til bæj-
arstjórnar í Kópavogi. Þá voru furðu-
legi tímar í pólitíkinni þar. Finnbogi
Rútur Valdemarsson mótaði mínar
pólitísku skoðanir meira en nokkur
annar maður. Við þessar kosningar
sagði Finnbogi Rútur hins vegar skil-
ið við þá fylkingu sem við höfðum ver-
ið saman í og fannst mér það mjög
miður. Ekki aðeins mat ég hann mik-
ils heldur var ég í góðum kunnings-
skap við elstu börn hans. Það fór svo
að við töpuðum þessum kosningum og
ég hringdi í Finnboga kosninganótt-
ina til þess að segja honum skoðun
mína. Hann tók því satt að segja furðu
vel. Síðar var ég í bæjarstjórn ásamt
konu hans Huldu Jakobsdóttur. Hún
leit alltaf á mig sem einn af „ungu“
strákunum. Einu sinni á bæjarráðs-
fundi hafði ég orð á því að gott væri að
fá einhvern tíma pönnukökur með
kaffinu. „Finnst þér góðar pönnukök-
ur Siggi?“ sagði Hulda. Hún kom á
næsta fund með hlaðinn disk af
pönnukökum. Björgvin Sæmundsson
sagði: „Á bara að fara að gefa manni
pönnukökur hér?“ Hulda svaraði: „Ef
Siggi vill gefa ykkur eitthvað með sér
þá er það allt í lagi.“
Ég var á kafi í bæjarmálum í Kópa-
vogi frá 1966 og næstu átta ár þar á
eftir. Ég átti m.a. sæti í nefndinni sem
lét hanna Gjána í Kópavogi. Við sam-
einuðum bæinn með þessari gjá, veg-
urinn sem áður lá yfir hæðina var
mjög hættulegur og höfðu þar orðið
stórslys. Þess vegna vildum við færa
umferðina niður og hafa brýr yfir. Ég
var líka einn af forustumönnunum
sem stóðu að gerð miðbæjarins í
Kópavogi, sem aldrei hefur verið lokið
við.
Þrengingatímar að baki
Ég hafði mjög mikið að gera á þess-
um árum og þetta var skemmtilegt
tímabil, ég fann að það hjálpaði mér í
pólitíkinni leiklistarnámið – og póltík-
in hjálpaði mér aftur í leiklistinni –
hún gaf mér innsýn í alls kyns mann-
gerðir.
Eitt kjördæmabil var ég varaþing-
maður og sat tvisvar á þingi, ég var
einn sjö þingmanna sem greiddu at-
kvæði gegn inngöngu í EFTA, það
gerði ég fyrir tilmæli Lúðvíks Jóseps-
sonar og er satt að segja ekkert stolt-
ur af.
Eins og allir sem eru í pólitík eign-
aðist ég óvildarmenn, ekki síður í hópi
samherja, til voru þeir sem fannst ég
ekki nógu mikill „kommi“. Árið 1974
ákvað ég að hætta í pólitík, ég var að
reka fyrirtæki og þetta var einfald-
lega orðið of mikið, eitthvað varð und-
an að láta. Ég var þó viðloðandi póli-
tíkina áfram, sat í nefndum, m.a. í
fegrunarnefnd sem valdi fallegustu
garðana, það var skemmtilegt.
Við Helga erum mjög sæl að hafa
eignast garð aftur til að rækta hér í
Þorlákshöfn. Satt að segja er þetta
hús okkur afar mikils virði. Ekki að-
eins vegna þess að þetta er gott hús í
skemmtilegu umhverfi þar sem gam-
an er að taka á móti börnum og barna-
börnum, sem og vinum og vanda-
mönnum – þetta hús er augljós vottur
þess að við höfum lagt að baki þreng-
ingatímann sem reið yfir þegar við
misstum eigur okkar, urðum að selja
húsið sem við byggðum og borga
skuldir á skuldir ofan til þess að kom-
ast hjá gjaldþroti. Við fórum leið
sjálfsvirðingarinnar og erum stolt af
því. Við erum ánægð innra með okkur
og sátt við hlutskipti okkar.“
Morgunblaðið/Guðrún
Sigurður og Helga kona hans, en hún hefur „græna fingur“ og hefur útbúið
sannkallaðan sigurboga í stofudyrunum á heimili þeirra.
gudrung@mbl.is

 

 
 


     
     !   ""


  
    

 
  
!
 
 
 
# $ %  & '( !
&  % )* * +,
 ,  * *

   

   
        
  
      
           
          !    "    
#$   


% &  ' #   !   '    (   
 (  
% )    !           ! ! (  

! 
  
 * + ,-
"  . /   ! 
  
 ** + ,0   . ,1 
! 
  
 *** + 23  . ,4  
)       ( #  (  " 
    . 
 
   5 # 23   6   #$( . 
 (  
  78--.,-8--



 




 ! "

! #



$$$