Morgunblaðið - 18.01.2004, Side 42

SKOÐUN
42 SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Sigurbjörn Skarphéðinsson
lögg. fastsali
Þórarinn Kópsson sýnir eignina
og veitir nánari upplýsingar
í síma 820 9505
KÓRSALIR 5 - 119 FM 4RA HERBERGJA Glæsileg 119 fm íbúð ásamt stæði í lok-
aðri bílageymslu. Þrjú góð svefnherbergi og mjög stór stofa með góðum svölum. Eld-
húsið er með stórum borðkrók. Þvottahús innan íbúðar. Parket og flísar á gólfum.
Verð 18,3 millj.
OPIÐ HÚS Í DAG FRÁ Kl. 14-16
Þingholt
Jóhannes Ásgeirsson hdl., lögg. fasteignasali
F A S T E I G N A S A L A
SUÐURLANDSBRAUT 10, 2. HÆÐ F/OFAN BLÓMASTOFU FRIÐFINNS, 108 REYKJAVÍK
SÍMI 533 1616 FAX 533 1617
OPIÐ HÚS Í DAG FRÁ KL. 14.00-17.00
Bergþórugata 7 - Fallegt sérbýli.
Fallegt sérbýli á tveimur hæðum við
Bergþórugötuna í Reykjavík. Húsið er á þremur
hæðum og er íbúðin á tveimur neðri hæðunum.
Inngangur á efri hæðina er úr næsta húsi
þannig að eignin virkar frekar sem einbýlishús.
Gengið er inn sérinngang á efri hæðina og inn í
hol með lökkuðum furugólfborðum og
fatahengi. Stofurnar eru tvær, þar eru lökkuð
furugólfborð á gólfi. Eldhúsið er með sama
gólfefni. Baðherbergið er með flísum á gólfi.
Neðri hæðin er lögð nýlegum furugólfborðum.
Verð 18,7 m.
Veghús 27 - 5 herb. 140 fm
glæsileg íbúð.
Glæsileg og vel skipulögð 140 fm 5 herbergja
íbúð á tveimur efstu hæðunum sem skiptist í:
Neðri hæð: Forstofa, stofa, borðstofa, eldhús,
gestasnyrting. Efri hæð: Stigi, gangur, þrjú
svefnherbergi, baðherbergi og
þvottahús/geymsla. Stórar suðursvalir. Gólfefni,
parket og flísar. Falleg íbúð í barnvænu
umhverfi sem vert er að skoða. Verð 17,9 m.
VIÐ ELLIÐAVATN - ÚTSÝNI
60 fm sumarhús sem er nýtt sem
heilsársbústaður. Húsið stendur á 5000 lóð
rétt fyrri ofan Elliðavatn. Frábært útsýni og
einstakt tækifæri. V. 12,9 m. 3839
BRÚNALAND - FOSSVOGUR
Vorum að fá í einkasölu mjög fallegt og
vandað 191 fm raðhús á pöllum. Húsinu
fylgir 30 fm bílskúr. Húsið skiptist m.a. í tvær
samliggjandi stofur og fjögur herbergi. Mikil
lofthæð í stofum og fallegt útsýni. Gróin lóð
til suðurs með timburverönd. V. 29,7 m.
3840
HJARÐARHAGI - RÚMGÓÐ
Vorum að fá í sölu mjög fallega 100 fm íbúð
í kjallara (lítið niðurgrafin) í góðu 3-býlishúsi.
Íbúðin skiptist m.a. í þrjú herbergi og stofu.
Eldhús og baðherb. hefur verið standsett.
Stór lóð til suðurs. V. 14,1 m. 3835
NÝLENDUGATA - VESTURBÆR
Vorum að fá í sölu mjög fallega 3ja herb.
íbúð í góðu 2-býlishúsi. Íbúðin er á tveimur
hæðum, á 1. hæð og hluta kjallara. Listar
og rósettur í loftum. Fulningahurðir. Gróin
afgirt lóð til suðurs. V. 10,8 m. 3841
NÖKKVAVOGUR
Falleg 64m2 3ja herbergja íbúð á 1. hæð við
Nökkvavog í litlu fjölbýlishúsi. Eignin skiptist
m.a. hol, baðherbergi, tvö herbergi, stofa og
eldhús. Góð íbúð á eftirsóttum stað. V.
10,2 m. 3847
ÆSUFELL - LAUS STRAX
Falleg 97,6 fm 3ja herb. falleg íbúð með
stórglæsilegu útsýni til vesturs og norðurs.
Íbúðin er á 3. hæð í lyftublokk og snýr í
vestur og norður. Íbúðin skiptist í n.k.
forstofu, sjónvarpshol, stofu og borðstofu,
stórt eldhús, 2 herb. og baðherb. Í kjallara
fylgir sér geymsla, frystiklefi, sam. hjólag.
o.fl. Gervihnattasjónvarp. Lyklar á skrifstofu.
V. 10,9 m. 3829
SEILUGRANDI 5 - FALLEG ÍBÚÐ
- OPIÐ HÚS Í DAG, SUN., FRÁ KL. 13-16
Stór og glæsileg 123,2 m2 íbúð auk stæðis
í bílageymslu. Íbúðin er á 2 hæðum og
skiptist m.a. í 4 svefnherb., baðherb.,
snyrtingu, eldhús og stofur. Sér geymsla
fylgir í kjallara svo og sam. þvottaherb. o.fl.
Blokkin er nýtekin í gegn að utan og eru
leiktæki ný. Eigendur Þórir og Þorbjörg taka
vel á móti ykkur.V. 17,2 m. 3594
Á VEGUM Alþingis og rík-
isstjórnar er nú sérstaklega fjallað
um það hvort reisa beri skorður við
samþjöppun á eignarhaldi fjölmiðla.
Álitamálin í þessu efni hafa m.a.
komið fram í tillögu nokkurra þing-
manna til þingsályktunar um skip-
un nefndar sem fjalla á um starfs-
umgjörð fjölmiðla. Þar er spurt
hvort þörf sé á að sporna með laga-
ákvæðum eða öðrum hætti gegn
óæskilegri samþjöppun á fjölmiðla-
markaði. Hvort sporna þurfi gegn
því að sömu aðilar geti í senn átt
áhrifamikla prent- og
ljósvakamiðla. Jafn-
framt er spurt hvort
ástæða sé til að tak-
marka eignarhlut
manna í fjölmiðlum
sem jafnframt eru
voldugir í öðrum
greinum viðskipta.
Eitt af síðustu verk-
um fráfarandi mennta-
málaráðherra Tóm-
asar Inga Olrich var
að skipa nefnd um
eignarhald á fjöl-
miðlum. Nefndin á að
skila greinargerð til núverandi
menntamálaráðherra um það hvort
tilefni sé til að setja sérstaka lög-
gjöf um eignarhald á fjölmiðlum.
Nefndinni er einnig falið að semja
frumvarp að slíkri löggjöf verði það
niðurstaða ráðherra að hennar sé
þörf.
Þá hefur viðskiptaráðherra
ákveðið að skipa nefnd sem fjalla á
um umhverfi íslensks viðskiptalífs
og hvernig bregðast megi við auk-
inni samþjöppun. Þar eð rekstur
fjölmiðla er í engu frábrugðinn
venjulegum rekstri fyrirtækja hlýt-
ur nefnd viðskiptaráðherra einnig
að fjalla um rekstrarumhverfi
þeirra.
Þótt færa megi rök fyrir því að
ástæðulaust sé að skipa tvær nefnd-
ir um samþjöppun á fjölmiðlamark-
aði og eina um samþjöppun í við-
skiptalífinu, (rétt eins og fjölmiðlar
séu ekki hluti viðskiptalífsins) er
einnig hægt að færa rök fyrir því að
taka skuli á málefnum fjölmiðla sér-
staklega þar sem þeir gegna lyk-
ilhlutverki í þágu þjóðfélagslegrar
umræðu, lýðræðis og tjáning-
arfrelsis.
Hér er sem sagt um þrjár að-
skildar nefndir að ræða, þar af tvær
sem snúa sérstaklega að eign-
arhaldi fjölmiðla.
Viðskiptafrelsi,
tjáningarfrelsi og lýðræði
Árið 1996 skilaði nefnd á vegum
menntamálaráðherra skýrslu um
endurskoðun á útvarpslögum.
Nefndin var skipuð af Birni Bjarna-
syni, þáverandi menntamálaráð-
herra. Í henni sátu Tómas Ingi Ol-
rich (formaður), Gunnlaugur Sævar
Gunnlaugsson, Páll Magnússon og
Ásdís Halla Bragadóttir.
Tillögur nefndarinnar eru fjöl-
margar og snerta að vísu einvörð-
ungu ljósvakamiðla. Ein tillagan er
svohljóðandi:
„Ekki verði sett sérstök lög um
takmarkanir á eignarhaldi í ljós-
vakamiðlum. Líta skal á útvarps-
rekstur sem hvern annan atvinnu-
rekstur og skulu almenn
samkeppnislög gilda um ljós-
vakamiðla eins og aðrar atvinnu-
greinar.“ (tillaga 1.11.1., bls. 13 –
Skýrsla starfshóps um endurskoðun
á útvarpslögum – 1996)
Starfshópurinn vísar til þess að
útvarpsréttarnefnd hafi markað þá
stefnu að líta beri á útvarpsrekstur
sem hvern annan rekstur sem ekki
eigi að lúta sértækum reglum – til
að mynda um eignarhald – heldur
almennum samkeppn-
islögum. (Skýrsla
starfshóps ... bls. 70)
Ástæða er til að
benda sérstaklega á
rök starfshópsins sem
fram koma í kafla um
samþjöppun eign-
arhalds einkarekinna
ljósvakamiðla. Starfs-
hópurinn vill varðveita
það frelsi sem lögin frá
1985 fólu í sér, en þau
kveða á um lýðræð-
islegar leikreglur, tján-
ingarfrelsi og óhlut-
drægni í starfi útvarpsstöðva. „Séu
þessi atriði tryggð verður hlutfall
eignarhalds síður að alvarlegu
vandamáli.“ (bls. 68)
Starfshópurinn undirstrikar bein-
línis að lög um takmörkun á eign-
arhaldi hafi oftar en ekki skapað
glundroða. „Það hefur reynst frem-
ur auðvelt að fara í kringum slík
lög, eftirlit kostnaðarsamt og þó að
þeim sé ætlað að vernda athafna-
frelsi og hlutleysi, virðast þau
stundum hafa skert athafnafrelsið á
ósanngjarnan hátt og jafnvel beinst
að einstökum aðilum.“ (sama bls.
68)
Í Fréttablaðinu 2. janúar 2004
segir Birgir Guðmundsson, aðjúnkt
við Háskólann á Akureyri, en hann
kennir m.a. fjölmiðlafræði við þann
háskóla:
„Þessi umræða er ekki sér-
íslensk, heldur alþjóðleg. Í hinni al-
þjóðlegu umræðu eru það lýðræð-
isrökin sem skipta máli, spurningin
um að tryggja eðlileg skoðanaskipti
og sem mesta fjölbreytni í fjöl-
miðlum. Það getur verið mjög flókið
mál. Fjölmiðlar eru fyrirtæki og
þurfa að hafa tryggar rekstr-
arforsendur, sem margir eigendur
segja að náist aðeins með sam-
þjöppun eignarhalds og hagræð-
ingu. Skorður við samþjöppun gætu
þannig beinlínis leitt til minni fjöl-
breytni.“
Árið 1991 voru íslensk dagblöð 6
að tölu, þ.e. Alþýðublaðið, Dagur,
DV, Morgunblaðið, Tíminn og Þjóð-
viljinn. Í árslok 2003 voru dagblöðin
einungis 3, Morgunblaðið, Frétta-
blaðið og DV. Tvö síðarnefndu blöð-
in höfðu þá glímt við alvarlega fjár-
hagserfiðleika en komist í
endurnýjun lífdaga með nýjum eig-
endum. Þróunina á dagblaðamark-
aði má að miklu leyti rekja til a)
breytinga á öðrum sviðum fjölmiðl-
unar en dagblaðaútgáfu, b) breyt-
inga á sviði stjórnmála og tengslum
stjórnmálaflokka við blaðaútgáfu og
c) vandkvæða varðandi fjármögnun
og rekstur dagblaða (Media Trends
2001, bls. 230). Nú má vitanlega
spyrja hvort þessi umskipti á 12
undanförnum árum geti talist þróun
í átt til fákeppni og hvort sú þróun
hafi dregið úr fjölbreytni. Eru ekki
aðrir þróunarstraumar að verki í
fjölmiðlun sem vísa í þveröfuga átt,
t.d. vaxandi notkun netmiðla og
aukið framboð á ljósvakanum?
Ragnar Karlsson, Þorbjörn
Broddason og Hilmar Thor Bjarna-
son segja í greinargerð um íslenska
fjölmiðla í Media Trends 2001: „Fall
Sovétríkjanna og vaxandi gengi
Bandaríkjanna sem heimsveldis í
kjölfarið leiddi óhjákvæmilega til
endurskoðunar flokkspólitískrar
hugmyndafræði. Dagar flokks-
pólítískra dagblaða voru þar með
taldir. Í ljós kom að hjá tæplega 300
þúsund manna einsleitri þjóð var
ekki lengur spurn eftir fimm til sex
dagblöðum, sem beittu áþekkum
grundvallarreglum faglegrar blaða-
mennsku.“ (Media Trends 2001, bls.
230)
Eru ríkjandi leikreglur nauð-
synlegar en ekki nægjanlegar?
Sjálfsagt er að skoða starfsumgjörð
og hræringar á fjölmiðlamarkaði nú
um stundir. Er þá átt við fjölmiðla-
markað í mjög víðum skilningi m.a.
framboð og áhrif innlendra og er-
lendra fjölmiðla hér á landi m.t.t.
áhrifa, eignarhalds, fjölbreytileika,
lýðræðis og tjáningarfrelsis.
Nauðsynlegt er að halda því til
haga að leikreglur ríkja á mörgum
sviðum er snerta fjölmiðla og fjöl-
miðlun, sumar þeirra lögfestar. Má
nefna eftirfarandi:
 Atvinnu- og athafnafrelsi í við-
skiptum er lögvarið, m.a. í stjórn-
arskránni
 Í samkeppnislögum eru skorður
reistar við fákeppni, einokun og
ólögmætum viðskiptaháttum.
 ·Tjáningar- og ritfrelsi er tryggt í
stjórnarskránni.
 ·Upplýsingalög greiða aðgang
þegnanna að upplýsingum með
formlegum hætti.
 Réttur einstaklinga og lögaðila
gagnvart meiðandi ummælum er
tryggður í almennum hegning-
arlögum.
 Blaðamannafélag Íslands tekur
mið af siðareglum, sem eiga sér
m.a. hliðstæðu í reglum RÚV um
fréttaflutning.
 Ýmis ákvæði útvarpslaga frá
1985 veita nokkrar tryggingar
gegn áhrifum samþjöppunar á
fjölmiðlamarkaði (á við um ljós-
vakamiðla).
 Í mannréttindayfirlýsingu Sam-
einuðu þjóðanna er kveðið á um
rétt manna til að afla og miðla
upplýsingum og skoðunum og
rétt til að taka við upplýsingum
og skoðunum.
Spyrja má t.d. hvort unnt sé að
tryggja fjölbreytni í fjölmiðlun með
nýrri lagasetningu. Er það hægt
fremur en að tryggja hagvöxt með
lagasetningu? Hvaða hlutverk ætla
stjórnvöld Ríkisútvarpinu í því sam-
bandi? Er af einhverju viti hægt að
tryggja sjálfstæði frétta- og blaða-
manna gagnvart eigendum fjöl-
miðlanna?
100 ára áhyggjur af ítökum
kaupsýslumanna
Því fer fjarri að áhyggjur af hugs-
anlegum áhrifum fyrirtækja og
kaupsýslumanna í fjölmiðlum séu
nýjar af nálinni. Fjölmiðlar geta
unnið gegn ríkjandi þjóðfélags-
skipan, valdakerfi, verðmætamati
og heimsmynd. Rannsóknir sýna
hins vegar að venjulega er sam-
hljómur milli verðmætamats eða
heimsmyndar almennings og fjöl-
Frelsið og fjölmiðlarnir
Eftir Jóhann Hauksson ’Starfshópurinn undir-strikar beinlínis að lög
um takmörkun á eign-
arhaldi hafi oftar en
ekki skapað glundroða.‘
Jóhann Hauksson