Morgunblaðið - 18.01.2004, Side 43

Við höfum opnað
fasteignasölu að Borgartúni 29
Borgartúni 29 • sími: 515 0500 • fax: 515 0509 • netfang: fasteignakaup@fasteignakaup.is • www.fasteignakaup.is
... í slaginn!
Við erum öflugur hópur með áratugareynslu af
fasteignaviðskiptum. Með víðtækri þekkingu og
áhuga á öllu sem viðkemur fasteignamálum getum
við boðið þér persónulega og góða þjónustu.
Sími 515 0500
Erna Valsdóttir
löggiltur fasteignasali
Guðmundur Valtýsson
rekstrarfræðingur
Björgvin Ibsen
viðskiptafræðingur
Ólöf Dröfn Matthíasdóttir
skjalavörður
Sveinn Skúlason lögmaður
löggiltur fasteignasali
Páll Höskuldsson
sölustjóri
Við erum klár
miðlanna. Fyrir þessu eru gildar
ástæður sem tengjast grundvelli
efnahagslífsins. Rekstrarskilyrði
fjölmiðla eru nefnilega ekkert frá-
brugðin skilyrðum til að reka önnur
fyrirtæki. Að ríkisfjölmiðlum und-
anskildum eru flestir fjölmiðlar al-
gerlega háðir auglýsingatekjum og/
eða áskriftartekjum. Af þessum
sökum líta margir fræðimenn svo á
að sjálfstætt áhrifavald fjölmiðla sé
takmarkaðra en ætla mætti enda
séu fjölmiðlar ekki sjálfstætt hreyfi-
afl gagnvart öðrum stofnunum sam-
félagsins. (K. Nordenstreng, bls.
193) – Árið 1924 ritaði dr. Guð-
mundur Finnbogason í bók sinni
Stjórnarbót:
„Auglýsingar eru orðnar lífs-
nauðsyn viðskiptanna og blöð eru
auðvitað því betri og eftirsóttari
auglýsingatæki sem þau eru víð-
lesnari. Þarna byrjar þá kapp-
hlaupið um hylli lesendanna. Og þar
með um auglýsingarnar, sem eru
eina gróðavonin fyrir útgefendur
blaðanna. En þá er um leið komin
freistingin annars vegar að bjóða
það eitt sem gengur í fólkið, hins
vegar að styggja ekki þá sem mest
og best auglýsa í blöðunum, en það
eru auðmennirnir, stórlaxarnir í
iðnaði og verslun. Þegar þessa er
gætt þá er ekki furða þó að hliðið
verði þröngt og vegurinn mjór fyrir
sannleikann í dálkum blaðanna og
að þeim veitist örðugt að þjóna
tveimur herrum, guði og mamm-
oni.“ (Guðmundur Finnbogason
1924, bls. 138)
10 milljarða króna
auglýsingamarkaður
Nú um stundir eru „auðmennirnir,
stórlaxarnir í iðnaði og verslun“
fleiri og auðugri en árið 1924. Með
tilkomu ljósvakamiðla, nýrrar tækni
og lækkandi stofn- og rekstr-
arkostnaði útvarpsstöðva hefur
framboð margfaldast, einnig erlend-
is frá. Fjölbreytnin er meiri nú en
oftast áður enda meira til skipt-
anna, því auglýsingamarkaðurinn
íslenski velti á tíunda milljarði
króna árið 2002 (auglýsingar í út-
varpi að hluta áætlaðar). Dagblöð
hafa komið og farið á íslenskum
dagblaðamarkaði en lengst af var
aðeins rúm fyrir 2 til 3 dagblöð sem
nærðust einvörðungu á auglýsinga-
tekjum og áskrift. Þar hafði Morg-
unblaðið yfirburðastöðu áratugum
saman. Færa má rök fyrir því að
góður samhljómur hafi verið milli
stefnu blaðsins og borgaralegra
gilda og jafnvel beinna viðskipta-
hagsmuna stærstu auglýsendana.
Áratugum saman þótti stjórnvöld-
um ekki ástæða til að reisa skorður
við einokun eða samþjöppun á fjöl-
miðlamarkaði þótt fjölbreytni hafi
verið minni, færri dagblöð hafi verið
rekin einvörðungu fyrir auglýs-
ingafé og áskrift og Ríkisútvarpið
hafi haft skýra einokunarstöðu.
Vandinn er utan fjölmiðlanna,
ekki innan þeirra
Upplýsing er eitt meginmarkmið
fjölmiðla. Enda samrýmist það vel
viðteknum lýðræðishugsjónum.
Upplýsing er talin forsenda skyn-
samlegrar hegðunar á markaði og
eykur lýðræðisvitund. Jean Piaget,
einn merkasti þekkingar- og þróun-
arsálfræðingur síðustu aldar, held-
ur því fram, að eitt helsta markmið
menntunar sé að rækta eða móta
gagnrýna hugsun, sem leiti eftir
sönnunum og taki ekki við-
stöðulaust við öllu sem henni er
rétt. „Mesta hætta nútímans er
fólgin í slagorðum, hópskoðunum og
fullmatreiddum hugsanabrautum.
Sérhver maður verður að geta and-
æft eða gagnrýnt sem einstaklingur
og kunna að skilja milli þess sem
unnt er að sanna og hins sem aldrei
verður sannað.“ (Jean Piaget). –
Auðvelt er að heimfæra þessi orð
upp á fjölmiðla og gera þau að fag-
legu markmiði blaða- og frétta-
manna og raunar allra sem starfa í
fjölmiðlum.
Hræringar í viðskiptalífi geta
varla einar og sér kallað á sérstaka
lagasetningu sem takmarkar eign-
arhald á fjölmiðlum. Margt bendir
til að fjölmiðlar hafi á undanförnum
árum þróast til aukins sjálfstæðis
og hafi meira sjálfstraust en áður.
Þetta aukna sjálfstæði er líkast til
samofið meiri fagmennsku, aukinni
menntun og reynslu frétta-, blaða-
og dagskrárgerðarmanna og gagn-
rýnna viðhorfi þeirra til viðfangs-
efna en áður. Fjölmiðlar í íslensku
upplýsingasamfélagi eru m.ö.o. fag-
legri en þeir voru og hver fjölmiðill
finnur sinn stíl og áherslur í and-
rúmslofti samkeppninnar. Áhyggjur
af fækkun miðla og aukinni sam-
þjöppun á fjölmiðlamarkaði eru af
þessum sökum nær ástæðulausar
þótt tilefni til umræðu séu næg á
miklu ólgu- og breytingaskeiði í ís-
lenskum stjórnmálum og viðskipta-
lífi. Enn er til að mynda ekki ljóst
hvort í bráð og lengd sé rekstr-
argrundvöllur fyrir þremur dag-
blöðum á íslenskum markaði, þar af
einu sem dreift er ókeypis til les-
enda. Yfirgnæfandi líkur eru á því
að fákeppni verði ríkjandi í rekstri
ljósvakamiðla hér á landi, hvort sem
staða Ríkisútvarpsins verður
óbreytt eður ei.
Leiða má líkum að því að átök um
eignarhald og mögulega sam-
þjöppun á fjölmiðlamarkaði nú um
stundir standi í beinu sambandi við
átök á öðrum sviðum viðskiptalífs-
ins sem og á vettvangi stjórnmál-
anna. Hjaðni þau átök má búast við
að einnig dragi úr átökum um eign-
arhald og samþjöppun á afar litlu
málsvæði íslensks fjölmiðlamark-
aðar. Einnig má færa rök fyrir því
að samþjöppun og fákeppni á fjöl-
miðlamarkaði sé engu meiri nú en
oftast áður á tímabilinu frá 1985
þegar einokun Ríkisútvarpsins á
ljósvakanum var afnumin. Færa má
rök fyrir því að fjölbreytnin sé
meiri og valfrelsi notenda meira.
Peninga- og athafnamenn sem og
fyrirtæki eða fyrirtækjasamsteypur
munu áfram sjá sér hag í því að
leggja fé í fjölmiðlun svo fremi sem
gildandi leikreglur samkeppninnar
verða í heiðri hafðar. Það geta fyr-
irtæki og einstaklingar gert með
tvennu móti í það minnsta; annars
vegar með því að gerast hluthafar í
fjölmiðli (miðlum) og þar með orðið
beinir eigendur. Hins vegar geta
þeir að vild ráðið kaupum á auglýs-
ingum þótt vitanlega hljóti þeir að
taka mið af því hversu víðlesin dag-
blöð eru ellegar hversu mikið er
hlustað eða horft á sjónvarp og út-
varp.
Heimildir
1. Tómas Ingi Olrich, Gunnlaugur Sævar
Gunnlaugsson, Páll Magnússon og Ásdís
Halla Bragadóttir: Skýrsla starfshóps um
endurskoðun á útvarpslögum – Mennta-
málaráðuneytið 1996
2. Menntamálaráðuneytið: Skipun nefndar
um eignarhald í fjölmiðlun – fréttatilkynn-
ing 19. des. 2003
3. Ragnar Karlsson, Hilmar Thor Bjarna-
son og Þorbjörn Broddason: The Icelandic
Media landscape – í Media Trends 2001 in
Denmark, Finland, Iceland, Norway and
Sweden. Ritstj.:Ulla Carlsson og Eva Har-
rie (Noricom – Göteborg University 2001)
4. Birgir Guðmundsson aðjúnkt HA: Skot-
grafarpólitíkin – Fréttablaðið 2. jan. 2004
5. Jean Piaget. Ginsburg & Opper: Pia-
get’s Theory of Intellectual Development,
3. útg. 1987 - Prentice Hall.
6. Jóhann Hauksson (ritstj.): Hugur ræður
hálfri sjón – Um fræðastörf Dr. Guð-
mundar Finnbogasonar, Háskólaútgáfan
1997 (Tilvitnun í Stjórnarbót er að finna í
þessu riti.)
7. Nordenstreng, Kaarle: Komm-
unikationsteori – AWE/Gebers 1977
Höfundur er dagskrárstjóri Rásar 2
og forstm. landshlutastöðva RÚV.
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 2004 43
jöreign ehf
Ný
tt
á s
krá
Sími 533 4040
Fax 533 4041
TRAUST OG ÖRUGG ÞJÓNUSTA
Björt og rúmgóð 4ra herb. 105 fm íbúð á efstu hæð. Stórglæsilegt út-
sýni yfir borgina og til sjávar. Húsið allt í sérlega góðu ástandi, gaflar
og bakhlið klædd. Framhliðin í góðu ástandi. Verð 12,3 milljónir
Snorri og Ingibjörg taka á móti ykkur í dag frá kl. 14-17
Glæsilegt útsýni
OPIÐ HÚS Í DAG
Vesturberg 98 • 4. hæð t.v.
Skólavörðust íg 13
S ími 510 3800
Fax 510 3801
husav ik@husavik.net
Reynir Björnsson
lögg. fasteignasali
Opið hús í dag frá kl. 15 -17
www.husavik.net
Gullfalleg 101,4 fm 4ra herbergja endaíbúð á 3 hæð
(efstu) ásamt 6,8 fm geymslu í kjallara og 11,1 fm
suðvestur svölum samtals 119,3 fm. Eignin skiptist.
Forstofa, hol, þrjú svefnherbergi, baðherbergi, þvottahús,
eldhús og stofa. Fallegar kirsuberjainnréttingar, parket og
flísar. Fallegt útsýni, frábærar gönguleiðir, stutt á
gólfvöllinn, barnvænt umhverfi. Áhv. 7,5 millj. Verð 15,3
millj.
Viðar og Rakel taka á
móti gestum milli kl. 15 - 17 í dag.
Barðastaðir 15 - Opið hús í dag
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn